TE HAERENGA O TE MAKARINI KI TE RAWHITI.
I haere tahi atu te Makarini raua ko te Kawana i Po Neke nei i runga i te Runa i te 2 o nga ra o Aperira kua hori nei. Ka tae atu raua ki Nepia ka haere raua kia kite i te Kura tamariki a Karaitiana i Pakowkai. Muri iho ka haere atu te Kawana ki Taupo, ko te Makarini i haere tonu ki Turanga i runga ano ite Runa. Ka korero nga maori o reira ki a ia mo o ratou mate, o ratou tikanga ke atu—a whakarangona katoatia ana e Te Makarini. Katahi ka haere ano te tima ra ka tae ki Mataahu ka eke mai a Meiha Rapata Wahawaha ki runga; ka tae ki Horowera ka eke mai a te Mokena ki runga kia kite i a te Makarini. Katahi ka rere tonu te tima ra ka tae ki Torere, kite kainga o Ngatitai, te iwi o Wiremu Kicgi. Haere tonu atu ka tu ki Opotiki. Kaore i rite te
tai hei tapokoranga mo te tima ki roto kite awa o taua kainga, na reira ka tu ki waho— ko nga poti o uta i hoe mai kite tima kite kawe mai nga pakeha me nga maori kia kite i a Te Makarini. Katahi ka rere ki "Whakatane. I whai takiwa te tima e noho ana i tenei kainga; lie huinga hoki no nga iwi ki a te Makarini—a Ngatiawa, Te Urewera, Ngatipukeko, me Te Arawa. Ka korero nga iwi ratou ko te Makarini i konei. Ka kitea te noho pai o te Urewera i roto i nga iwi o te takutai —a, whakaaetia ana e te Makarini kia hokihoki ratou ki o ratou kainga tuturu. Kua mea taua iwi kua mahue rawa i a ratou te kino, te tutu, me te patu tangatu, kia taliuri ratou ki nga mahi tika e ora ai te tangata. Ko tetahi o ratou, he tino nanakia kino i mua ai taua koroke, kua whakahoa ki nga pakeha hei ako i a ia kite hanga " pata " (wai u nei). A kua mauria e ia ki tona kainga tetahi ec tiana " (ko te mea hanga pata nei) hei mahi pata hoko mana ki nga pakeha o tatahi. Koia kei a ia! Kua mahue i a ia te kuaretanga, kua tahuri kite matauranga hei oranga mo tona tinana ; he riri tangata tona mahi i mua, he riri mahi inaianei. E ki ana hoki j — " He toa pahekeheke te toa taua/' Heoi, oti pai ana te korero i tena kainga. Katahi ka rere ki Maketu. Tena etahi raruraru i reira i whakamaramatia e te Makarini, a marama ana. Ka rere tonu te tima ka tae ki Tauranga. Hei tenei kainga ka kite te Makarini i nga rangatira o Ngaiterangi, me Hori Tupaea. me Penetaha o Te Pirirakau. He tangata matau tenei ki nga tikanga o te whawhai. I roto ia i nga riri kite pakeha i mua. Kua Kawanatanga inaianei. He Kura tamariki kei tenei kainga. I haere ano a Te Makarini raua ko Te Karaka kia kite i taua Kura, mete matauranga o nga tamariki. He pakeha te Kai Whakaako o taua Kura. Kitea ana kaore i rite te matauranga o nga tamariki ki to era tamariki i te Kura i Maketu. Otira no mua tera Kura i Maketu, no muri noa mai tenei i Tauranga; e kore ano ia e tino rite tahi te matauranga o nga tamariki —mea ake matau ai. Ka eke mai te Kawana i konei, i tona haeretanga mai i Taupo. Ka rere raua ko Te Makarini ka tae ki Katikati, ka haere ano te Kawana ki uta ki konei ko te Makarini i rere tonu ki Mataora. Hei konei ka haere a Meiha Rapata ki uta. Tu kau ana tona waewae ki uta ka hikitia e tona iwi, e Ngatiporou, ka amohia atu kite kainga. Ka rere te tima i te po, he po hinapouri rawa. Ka pa te marangai; ka rere tonu te tima nei i roto i te kotamutamutanga o te uira mete harurutanga o te whatitiri raua ko te ngaru o te moana—anana ! korekoreko ana nga kanohi, ture ana nga taringa! Hei aha ma te taniwha maia nei ma te tima e puka haere ana tona manawa! ara te mainaoa. Awatea rawa atu ka tae ki Tararu. Kaore i roa e tu ana ka rere ki runga o te awa.
Hei konei ka eke mai ano te Kawana ki runga Muri iho ka haere raua ko te Makarini me nga rangatira maori ma runga i tetahi kaipuke ki Ohinemuri kite hui he tangi mo Taraia. No te taha ki Po Neke_, no te taha kite Rawhiti, etahi o nga tangata i taua tangihanga. Ka kitea te kara i reira e tareparepa ana i te hau, nga haki o te Rangatiratanga o Ingarani me nga haki o Niu Tirani nei ano, anana ! Pai ana ! mete haeta o te rangi ! He nui nga tangata ituki te korero. Ko nga kupu e ngaro ana i a matou. he kore tangata i reira hei tuhi mai mo te nupepa nei. Ko te Hira i reira ano. Eki ana he nui te pai o ana korero —tana karanga ki a Te Kawana raua ko te Makarini. E korero ana ano te korero ka tae ake te tima nei a* te Runa kite tauranga. No te Ratapn ka rere te Tima mete Kawana me te Makarini, ka tae ki Akarana i tc 22 o nga ra o Aperira.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/WAKAM18720508.2.3
Bibliographic details
Waka Maori, Volume 8, Issue 9, 8 May 1872, Page 63
Word Count
917TE HAERENGA O TE MAKARINI KI TE RAWHITI. Waka Maori, Volume 8, Issue 9, 8 May 1872, Page 63
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.