TA HONE ROKAWA KEMARA:

Mareikura, Issue XI, 1 June 1912, Page 14

TA HONE ROKAWA KEMARA:

No te ata o te Hatarei te 22 o nga ra o Hune nei ka puta nga whakaatu uiai o Akaraca kua mate a Ta Hone Bokana Ketnara, te matua o Akarana; he mate pai tona, he mate kaumatua, he mate raogimarie hoki. I male 1 te wae moe ana.

He kaumatua fcenei i whakamatau Id te awhina i te katoa, 1 te pani. 1 te ravcakore, i te pouaru, ki ana moni, ki ana wfcakabaere, ki aca mabi. Tona taonga nui i tuku ai kite iwi o Nm Tirem, nei wahi takotoranga mo te katoa, ko MauDgakiekie, ko te- iugoa ma'anei ko Ranawara Paaka, kei te taone o Akaraoa tenei whenua, ko tona rahi e 300 eka.

Tetahi v?bare nohoanga mo nga tamarfki pakupaku, i te mea kaore e taea e o ratou ake ruatua te tiaki, no tera tau i hangaia ai e la mo te iwi. He mea pai kia korerotia nga tu tangata penei, ebara i te mea mo a ratou mahi aroha auake 1 mahi ai, engari hei wbakaatu tbnu mai kia tatou ki nga whakatipuranga e fcipu ake ana, ite ahua o nga tangata na ratou nei 1 whakanoho tuatabi a Niu Tireni. Kua nparo baere tera tu momo tangata, kua mahue iho ko nga wbakaaro kore nei, ko nga apo nei. Ko tenei tangata 1 put a mai i nga kawai raogatira o Kotaiani, no te hapu nui o nga Kemara; ko tona tipuna ko tona tipuna ko Ta Hemi Kemara, I wbanau ia ite 3 o Noema, 1817 ; i tae ia ki nga kura nunui, a paahi aoa i te whakamatautau mo te kura takuta, ka riro mai ia ia nga tobu mo tera mahi, engan kaore ia i roa e mabi aua i tana mabi ka kumea e te biabia baere kia kite i te whenua, I te tau 1838 ka baere mai ia ki Ahi tereiria. no te korenga e pai te wheuua o reira ki tana tifciro ka abu penei mai ki Niu Tireni. tona taeuga mai ka noho ki Karamaina, no te rongonga ki nga Jorero whakapai mo Wftitemata, ka baere ki Akarana, kaore ano i noboia e te tangata i taua wa. 1 Akarana ia i te wa i tae mai ai te kaipuke o to tumuaki Pakuha o Niu Tireni, i ahu mai i Korcrareka. Ko te haere mai ki Akarana he boko i te whenua i nga Maori kia whakaturia be taoae mo nga Pakehaki .'eira, kia nuku- ( bia mai ai te mana o te Karauna i Kororareka ki Akarana, § Eki ana ia i v?bawha rawa ia ki etahi o nga awberangi i hokona at a Akarana. No tona tasnga mai kl Akarana ka mahue i a ia tona mahi takuta, ka whakaturia e ia he toa diu ma raua ko Paraone. j, te tau 1868 ka mareua ia ida Ema, tamabine WirihaDa, Ite tau iB6O kaSwbakaurvja ia hei mema mo u a'uo telSmpj

Ite tau 1856 ka tn ia heimema mo Akarana kite Pa re mat a, I tae apo ia kiroto i nga whawhai, ko ia hoki te kai-whakahaere o nga hoia.

Ile tau 1900 ka whakatuna ia hei Mea mo te taone o Akarana, hei powbiri ite Tmka o loka. I taua tau ano ka taoaea e ia a Maungakiekie k( te taone o Akarana, hei taonga ma te katoa mo ak9 tonu atu.'

Mo tenei me era atu o ana mahi pai kite taone o Akarana, ikite nei iai cona whanautanga, lte wa e tnungia ana e te rakau, a tae noa mai nei ki tona pakeketanga ki tona tuanga hei taone nui whakaharabara mo Niu Tireni, ka kiia ia he matua o Akarana. Ite taenga ote ronpo ki nga wahi katoa o Akarana kua mate tona matua, kotahi tonu te whakaaro i tae mai ki roto kite katoa, me kawe tona tinana kite tihi o Maungakiekie nehu ai. I te waeatanpa mai ate Minita mo nga mea o te Koroni l pera ano tona korero, i mea mai ano ia ka whakaaetia taua whakaaro e te Kawanatanga; ko te hiahia ano tenei o taua kaumatua i a ia e ora ana ; kaati i tuturu ltonu ki reira ia matakitaki iho ai ki npa w-hakatipu-ranga o muri ia ia e takaro ana i runga i te whenua 1 hoatu nei e ia hei pera* taoga mo ratou, Kua put a te wira a taua kaumatua, eke tonu ano ki ta to iwi i whakaaro ai tera e waiho e ia tetahi aroha mana ki te iwi.

Kongo enei o tona wira Ipa kite iwi, tera ano te wahi mo tona pouaru raua ko tona huatahi wahine, ara: E £7350 i waiho iho ma nga tangata mabi o roto i ta raua toa nui ko Paraone. £IOOO ma nga kai mabi o tetahi toa ano na raua ko Erenewhiri. £2OOO ma nga minita o tona Hahi he iti te oranga, £§ooo ma te whare ako l te kapo. £2OOO ma nga herehere e puia mai ana i te herehere. £SOO ma te mea kofcahi o nga whare e toru o te Haraweidaaa, hei tiaki i nga tangata e mase aua i nga rar&raru o te ao. £IOOO ma te ropu tiaki turoro, £3OOO ma te Horn tiaki \ nga tama* riki pam. £SOO mo te whare whakakitekite o Akarana. £ooomate ropu tiakiinga wahinei nga tamariki, £20,000 kite Kareti 6 Aka v ana, kia whakafcuria he tangata mat&u bei ako i te mahi aha whenua. £35,000 hei utu i nga tangata tiaki o Maungakiekie, am o Kanaw&ra Paaka. £SOOO mo tetabl kohatu wbakamaba* •flbt&ngft. Ift total Maovl ki* ' let ih übj o !^ipp^B'«t(| s '

Hua katoa tona moni i waihd ai hei koha mana ki teiwi e £84,350.

No te po o te 25 o kune nei 'ka moe a Rev. Paraone lureii te moenga roa. He tarn a ia na Rev; Mohi Turei, I kurama ia ki. Te Aute; no te mutunga i reira\}ja haere mai kite kura niinitai Te Rau-.; no te tau 1908 ka whakapakia hei rikona ka wbakanohoia hei minita mo te parihi o Hikurangi. He tangata ngakau nui a Paraone ki te mahi l tana mahi, ahakoa 'te nui o tona parihi, e taea ana e ia tejnaere nga wabi katoa, he tamariki tonu a Paraone engari ko ona whakaaro me ana mahi he whakaaro he mahi na te pakeke. ' He tangata tinana pakari ia, e tino mohiotia ana hoki e nga tangata; o luranga tae atu ki Nepia mo tona toa kite purei putupooro. Ko tefcahi tenpi o nga tangata kaha q te Ropu Maori o te Ao Hou, ( e whakamatau nei kite rapu, kite mahi ano hoki i nga tikaoga e whai painga ai te iwi, no konei ko tona matenga he mate no te Ropu,, he mate ano hoki no te iwi. I moe wahine ano ia, e ruaa raua tamar.ki.

No enei ra ka taha nei ka tae mai te rongo kua mate a Meiba Kinpata Mea Id Waiotapu, Akarana. He tangata tenei urn ki npa whawhai a te Maori rauako te Pakeha. ' itu la hei Tiati mo te Kooti W.henua Maori mo neatau maba. 1 tanumia ia ki Whangarei.