Page image

pērā ai ko tāku i mea i runga ake nei—ko te whāiti o ngā hinengaro o te nuinga o ngā mea o konā. Nā, kua kite iho koutou ahakoa te ātaahua o te whenua, ki te kore te tangata e āhei ki te whai i tāna i hiahia ai, e kore kē ia e pīrangi noho atu. Nāwai rā, kua tino hōhā nei au ki ngā mea taetae mai i te kāinga nā ki konei i tō rātou kaha kūare. Tokohia kē mai nei ngā Pākehā kua pātai mai ki a au, ‘He Māori anō koe?’ Tēnā ko ngā Māori, ka rongo ana i a au e kōrero Pākehā ana ka titiro rere kē mai ki a au—nā te rere kē pea o te tangi o taku reo ka kōrero anō au i tēnei reo. Engari ki te kōrero māoritia atu a Māori mā, kua titiro pōrangi mai pēnei i te mea, ‘Nā wai koe i kī atu kia kōrero Māori mai ki a au?’ Nā, kia mōhio mai koutou, katoa ngā Māori kei te taki taetae mai ki konei kāore i te mōhio ki te kōrero Māori; ko ētahi kei te paku mōhio ki te whakarongo, a, ko te nuinga kāore i te mōhio ki ‘ngā mahi a te rehia’. Nā, kua mōhio mai koutou ki te āhua rere kē te tangi o te reo o te tangata, arā, ki te rere kē ki tō te nuinga momo kōrero, kua tiro mākutuhia e ngā Pākehā, a, kua kīia e ngā Māori he whakahīhī. Nā, ki te kōrero māoritia atu a Māori mā, ka kīia tonutia taua tangata he whakahīhī. Mehemea he pēnei ngā Māori kei te whakawhiti pēnei mai, ka pēhea kē mai rā te nuinga inā hoki atu au? E kare mā, kaua e riri mai ki tēnei e whakapuaki nei i ōna whakaaro ēngari he mea nui rawa atu ki a au te wātea o te tangata ki te whai i tāna i hiahia ai. Nā te mea kua rima tau au ki konei kua waia au ki tēnei ‘taonga’, a, nā taku mōhio e kore e pērā ka hoki atu ana au i āwangawanga ai au, tā koutou mōkai. Otirā mā te hoki atu anake e mōhio ai au pēhea, pēhea. E kī ana te whakataukī, Whāia e koe te iti kahurangi; ki te tuohu koe me maunga teitei. Ko taku ‘iti kahurangi’ ko tēnei, ko te āhei ōku ki te whai i tāku i hiahia ai; ko te ‘maunga teitei’ ko te āwangawanga kei roto nei i a au e koroi ana. Mā te whakakore rā anō o te ‘maunga teitei’ e kitea ai ‘te iti kahurangi’. Waiata Pononga Ka tū au ki ngā huarahi E roherohe ana. He wahine pororaru e, Me haere pēhea au? Kukume ana te tiana Ki te Hauāuru, Ki reira kai horohoro ai Purupuru kākahu ai Whakakakara ai He mea whakahīhī. Kukume ana te wairua Ki te Tairāwhiti, Ki reira takoto ai Whakangā ai Noho kore hereherea Ki te whai i te Rongopai e. I stand upon the place of separate pathways. Woman of indecision. Which way shall I go? My body is drawn toward The West, Where it may wallow and feed, And adorn itself With outward grace. A thing of conceit. My spirit yearns For the East Where it may lie And rest And live unfettered In the quest For peace.