Page image

Kati Au Ka Hoki Ki Taku Whenua Tupu … na Sam Karetu Hoki ana ngā whakaaro ki te wā i whakaakona tuatahitia mai ki a au te waiata nei, arā, te waiata aroha a Puhiwāhine, Ka eke ki Wairaka ka tahuri whakamuri … Nā te tau o tēnei rārangi o taua waiata ki taku kaupapa kōrero, a, nā te tau anō hoki o ētahi o ngā whakaaro o roto i taua waiata i waiho ai e au koinei hei upoko mō ngā kōrero me ngā whakaaro e whai ake nei. Nā, kua tae mai te wā hei āta whakaarotanga mōku te take nei—me hoki atu rānei au ‘ki taku whenua tupu’ me noho mai rānei ki konei, ki te wāhi kua waiho nei e au hei kāinga tuarua mōku; e ea ai te whkataukī, ‘Mate kāinga tahi, ora kāinga rua’. Ko te pātai nei kei roto i a au e tāhurihuri ana, a, nā tēnei i tuhia ai ēnei whakaaro ruarua ōku. Nā te aha kē rā au i pēnei ai, i āwangawanga ai ki te hoki atu ki te wā kāinga nā? E ai ki ngā pānui, ka mutu kē mai te ātaahua o tō tātou whenua—kore kē ētahi atu whenua i rite ki tō tātou te paku ēngari e whai ana i ngā momo āhuatanga katoa i runga i ōna moutere e rua. Arā, ko ngā maunga o Te Waipounamu hui atu ki ērā o Te Ika-a-Māui, ko Ruapehu tēnā, ko Tongariro tēnā, ko Ngāuruhoe tēnā; ngā wai ngāwhā o Rotorua, ‘te wai koropupū i heria mai nei i Hawaiki rā anō’; ngā ana o Waitomo; ngā one maha mai i Te Hiku-o-te-Ika tae atu ki Murihiku; ngā roto maha o ngā moutere e rua, arā, a Taupōnui-a-Tia, a Waikaremoana, a Manapōuri, a hea ake, a hea ake. Nā ēnei taonga a tātou i haere atu ai te tini o te tangata ki te mātakitaki haere i tō tātou whenua, a, ko ēnei mea e kore kē e kitea i te whenua kotahi atu i Aotearoa. Ae, he whiwhi rawa atu tātou; āpiti atu hoki, kāore kē e rangona te kaha o te makariri ki konā pēnei me konei, a, ko te raumati tētahi wāhanga o te tau kōre i te tino mōhiotia mai ki konei! Mā koutou e whiriwhiri atu i ēnei āhuatanga ko tēhea whenua e pai ana ki a koutou, ko tēnā rānei, ko tēnei rānei. Engari ahakoa ēnei taonga, kei te āwangawanga tonu au ki te hoki atu. Nā taku roa mai pea ki konei i tīmata ai te huri haere o aku whakaaro ki te wā kāinga—ko te tohu rā tēnei o te koroua haere! Kei te huri anō hoki aku whakaaro ki aku aituā, arā, ki aku mātua whāngai kua kapoa atu nei e te ringa kaha o Aituā: E Kui, e Koro, haere, haere: haere atu ki tō tātou nuinga i te Pō. Kua tata te wā e hoki atu ai ki te tangi-ā-tinana atu ki a kōrua, nō reira moe mai, moe mai i te moe tē whakaarahia. Koinei te take nui i pīrangi hoki atu ai au —he hoki atu ki te ngaki i aku mate. Engari atu i tēnei he aha kē rā te take o te hoki atu? Ae, koinei te mate, e hoa mā, he rapu take a whai hua ai te hoki atu! Ko ngā take i pīrangi noho mai ai ki konei ko ēnei e whai ake nei. Ko te mea tuatahi ko te tata atu o tēnei whenua ki ērā o tāwāhi, arā, ki Wīkī, ki Tiamana, ki Hōrana, ki Itari ki hea ake, ki hea ake. Kua nui ngā whenua o tāwāhi kua tae au, a, kua whai hoa au i aua whenua katoa. Mā te mātakitaki haere i ngā whenua o ētahi atu wāhi e mōhio ai tātou ki ngā iwi o te ao, a, e iti ake ai te kūaretanga o tētahi iwi ki tētahi. Mā te pēnei anō hoki e mōhio haere anō ai tātou ki ngā tikanga o ngā whenua nei. Ki tōku whakaaro he mea pai tēnei, te whakaiti haere i te kūaretanga o tētahi iwi ki tētahi. Ki te hoki atu au me pēhea e taea ai ēnei hiahia ōku te whakangata? Ko te mea tino kino ki a au ko te kaha kūare o ngā mea o te kāinga nā, Māori, Pākehā, e tae mai ana ki konei. Ki konei ka whakaaetia te tangata ki te whai i tāna i hiahia ai—ko tēnei mea ko te whāiti o te hinengaro kāore i te tino mōhiotia mai ki konei, arā, ki Rānana nei, otirā ki ngā tāone nunui o tāwāhi. Koinei rā te mea nui ki a au, ko te wātea ōku ki te mahi i āku mahi, a, ki te whai anō i tāku i pīrangi ai. Ko ētahi o aku hoa kua hoki atu ki te wā kāinga nā kei te rika katoa ki te hoki mai ki konei, a, ko te take i