Tuwhakairiora na Mohi Turei Ka mutu nga karakia katoa a Te Aotaki ka hoki raua; tae atu, kua rite nga kai ki runga i te takotoranga. Kainga i waho, ka whakaritea he tohunga hei whangai mo Tuwhakairiora. Ka mutu, ka tomo ki te whare. Ko te moenga o Ruataupare kei raro iho o te mataaho, ka tau ia ki te tuarongo moe ai, ka waiho te moenga mo Tuwhakairiora. Ko te koroua ra kei te taha o te ahi i te tara iti o te whare e mihimihi atu ana ki a ia. Ka roa, ka karanga atu ia ki a Ruataupare; ka whakatika mai hoki te tamahine, ka noho ki tona taha. Ka roa ka mutu hoki tona ngurunguru, katahi ka ki nui atu. ‘Whanatu ki raro i to tungane na, hei wharorotanga mai mo ona waewae.’ Ka whakatika a Ruataupare, ka moea a Tuwhakairiora, ka puta ia ki waho. Ka ko nga kopara o te ata, ka karanga mai ki te tamahine kia tahuna te ahi. Ka ka, ka tomo ia, raua ko Hinemaurea ki te whare; katahi ano ia ka tangi ki a Tuwhakairiroa. Ka hi nga kawainga o te ata ka maoa te kai. Tera no te ahiahi ka kiia e ia kia hohoro he kai, kia ora ai nga tumau te takatu ki nga whakaeke apopo; koia i hohoro ai te maoa. Ka whangaitia ringa-ringatia hoki a Rautaupare e tetahi tohunga, me te manawareka a te iwi tiaki o te pa i te moenga a Ruataupare i a Tuwhakairiora. Ka mutu te kai, ka ki ia kia hohoro he kai kia puta rawa ake ai, ka maoa. Morunga rawe ake te ra ka puta nga iwi i pohiritia ra; ana, me he tuarawharau ki te waha mai i nga ika tauraki kua maroke, i nga hapuku, i nga mango, i nga tawatawa, i nga maomao, i te tini noa iho o nga kai o te moana, nga mahinga a tera iwi nui tonu, a te Ngutuau, me nga iwi o te ngahere, o nga maunga, e mau mai ana i te hinu, me era atu kai. Ka tau ki raro, kei te titiro a Tuwhakairiora ki te nui o Te Aotaki me tona iwi, ka mea ia i roto i a ia, ‘Ka tae au ki te mate o toku tipuna.’ Ka tu a Te Aotaki ki te mihi ki te iwi. Ka mutu, katahi ano ia ka whaikorero ki a Tuwhaka-iriora, me te patai ki te putake o tona haramai ko ia anake. Ka tu ia ki runga—kua oti ia te rakai ki nga tohu o te rangatira, o te toa. Tunga ki runga, ana! me te mea ka whati te taiaha i roto i nga ringa, wahi ke te rapa me te reke. E mihi ana ki te iwi, katahi ka utua te patai. ‘Taku haramai, ko te whakatauki a taku koka noku pea e takatakahi ana i roto i a ia, ka ki iho nei:—‘E i, kia takatakahi koe i roto i a au, he tane, E ea i a koe te mate o toku papa.’ Ka oho nga iwi, ko te mate o Poroumata te haramai a Tuwhakairiora, me te mihi ano ki ona rongo toa e hau mai ra, rite ki a ia e tu ra. Ka mutu te kai, ka tonoa e Te Aotaki he karere ki nga pa ra, ki Puketapu, ki Kotare, ki Te Rangihuanoa, ki Tarapahure, ki Totaratawhiti, ki Okauwharetoa, me era atu pa ki te whakaatu ko Tuwharairiora he ngaki i te mate o tona tipuna. Ka riro te karere ra, ka ki ia, ‘Whakatika, mauria ta koutou kai, kia wawe taua te tau ki raro hei tumau mo te ope apopo ki Okauwharetoa.’ Te taenga atu o nga karere ra ka ki nga iwi o nga pa ra, ka kiia ‘Koia ano a Te Aotaki i wawahi ai i tona maunga, i Pukeamaru, ka kitea iho hoki e nga pa ra e haere ana i te one i Punaruku, i te akau o Karakatuwhero, me he pārāriki.’ Kei te tahere nga pa ra i te kai, i te hinu, me era atu kai. I te ata ka puta nga manomano o nga pa ra, ka wharona te kai, ka takoto nga matua, ia matua, ia matua, me nga matua hoki a Te Aotaki. Katahi ka werohia, ka ara he matua, ka takoto; ka werohia nga matua katoa, ka takoto tona tini. Kei mua a Tuwhaka-iriora i nga matua ra e titiro atu ana ki te rerenga mai o nga waewae o ia matua, o ia matua. Ka tohu atu ia ki te reke o tana taiaha, ara ki te arero. ‘Ko tera matua ki a au, ko tenei na, me tera ra, ko nga matua katoa me noho. Engari ko nga toa katoa me te kairakau o era matua me hui mai ki a au hai matua maku.’ Ka tu mai nga rangatira, ka karanga mai, ‘Kia nui, kia nui te Whare me te Tarahau, kia maru ai; ko te iwi tena, ko Ngati Ruanuku, me nga hapu nunui, a Hore, a Mana, a Te Pananehu, a Te Koreke, Te Mokowhakahoihoi, a Te Pohoumauma.’ Pera tonu hoki te tohu a Te Aotaki, ‘Kia nui te Whare me te Tarahua, kia maru ai, ko te tini tena o makihoi, a te para-kiore, o te rororo, ona whakatauki.’ Katahi a Tuwhawakairiora ka tohu, ‘Kati, kati i aku e tohu atu nei. He rau, manaka hehe; kia rongo ai i te korero. Ko nga
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/TAH196212.2.25
Bibliographic details
Te Ao Hou, December 1962, Page 43
Word Count
917Tuwhakairiora Te Ao Hou, December 1962, Page 43
Using This Item
E here ana ngā mōhiotanga i tēnei whakaputanga i raro i te manatārua o te Karauna, i te manatārua o te Māori Purposes Fund Board hoki/rānei. Kua whakaae te Māori Purposes Fund Board i tōna whakaaetanga ki te National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa kia whakawhanake kia whakatupu hoki ā-ipurangi i tēnei ihirangi.
Ka taea e koe te rapu, te tirotiro, te tā, te tiki ā-ipurangi hoki i ngā kai o roto mō te rangahau, me ngā whakamātau whaiaro a te tangata. Me mātua kimi whakaaetanga mai i te poari mō ētahi atu whakamahinga.
He pai noa iho tō hanga hononga ki ngā kai o roto i tēnei pae tukutuku. Kāore e whakaaetia ngā hononga kia kī, kia whakaatu whakaaro rānei ehara ngā kai nei nā te National Library.
The Secretary Maori Purposes Fund Board
C/- Te Puni Kokiri
PO Box 3943
WELLINGTON
Waea: (04) 922 6000
Īmēra: MB-RPO-MPF@tpk.govt.nz
Information in this publication is subject to Crown copyright and/or the copyright of the Māori Purposes Fund Board. The Māori Purposes Fund Board has granted permission to the National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa to develop and maintain this content online.
You can search, browse, print and download for research and personal study. Permission must be obtained from the board for any other use.
You are welcome to create links to the content on this website. Any link may not be done in a way to say or imply that the material is other than that of the National Library.
The Secretary Maori Purposes Fund Board
C/- Te Puni Kokiri
PO Box 3943
WELLINGTON
Phone: (04) 922 6000
Email: MB-RPO-MPF@tpk.govt.nz