TAPUTAPUATEA

Te Ao Hou, June 1961, Page 51

TAPUTAPUATEA I te ata o te Taite i ahua moata ana taku ara. horoi ana, i muri i te kai, haere ana ahau ki te tirotiro haere. Kaore i tino tawhiti ake i te kainga o te tavana nei. ka u ahau ki te marae nei ki Taputapuatea. Mea whakamiharo, mihi ana, tangi ana ahau. Ko te marae nei he ahua kowhatu, kei te tu tonu, engari ko etahi wahi kua ngahoro haere. Ko te roa o tenei ahu 150 ft. te whanui, tata ana ki te 30 putu te teitei o nga kowhatu o nga taha, 10 putu heke iho ana ki te 6 putu nga wa o mua, i tenei, tu mokemoke ana. 100 years te tawhiti ake i tenei ahu, e tu ana he kowhatu, ki taku titiro ake e 9 putu te teitei. Ko te ingoa o tenei mea ki nga kaumatua, ko te “ofai faito taata” kowhatu whakarite tangata. E kiia ana i nga wa o mua, ko tenei te marae i hui mai ai nga ariki, nga toa. me nga iwi o ia motu

ki te whakataetae i o ratou mahi huuhia noa, ana, ko te tangata e rite ana tona teitei ki tenei kowhatu, ka riro ko ia hei ariki. E 66 putu mai i tenei kowhatu ki te taha tai kei konei ano tetahi ahu, 120 putu te roa, 20 putu te whanui, e 3 e 4 putu ranei te teitei o nga kowhatu o nga taha. Kaore i tawhiti ake i tenei ahu i te taha tai ano. 75 ft te roa, 10 ft te whanui. Kei te taha o te huarahi e ahu ana ki te marae nei, he ahu ano. 100 ft te roa 80 ft te whanui, 3 ft te teitei o nga taha, i waenganui, ki ana i te kirikiri me te onepu. Ki taku titiro ake, 5 acres, a nuku atu pea te rahi ote whenua raorao e tu ana nga marae nei, te tahi whenua ataahua, te whenua e rongonuitia ana e te katoa “Taputapuatea”. Te marae i whakaarikitia nga ariki, i mana te korero, i hanga ia te ture, i akona nga akonga, puta ana nga tohunga me nga kai hautu waka, heke iho ana ko tatou i tenei ra. I te ahiahi o te Rahoroi hoki ana ahau ki Uturoa, tutaki ana ki nga ngahau maha noa o tenei po.