TE AO HOU

Te Ao Hou, July 1955, Page 4

TE AO HOU Tetahi o nga tohu whakaatu i te ora nui o te reo Maori, ko te whakatikatikatanga o te whakaputanga hou o te tikinare Maori. Ko te moni e pau ana mo te tatanga anake, e £6,000, haunga nga moni e pau ana mo nga mahi tirotiro i te tikinare Maori nei. He maha tonu nga tangata e kaika ana te hiahia ki tenei tikinare, mo roto i nga kainga, mo roto i nga whare kura, me nga whare wananga; ma nga tamariki, pakeke ranei; ma te Maori, a ma te pakeha hoki. Kahore e tere te ngaro o te reo Maori hei reo tuarua i Niu Tireni nei, mehemea ra ka ngaro. Ko tenei te reo i te nuinga o nga kainga, a mehemea e heke ana te nama o nga tangata korero Maori, kahore e tere ana te heke pera me te whakaaro a etahi tangata. I nga hui Maori, ko tenei te reo, a ma te korero Maori ano a te tangata e tae ai a ia ki te taumata o nga mea Maori. I nga mahi waiata, a waiata ringaringa ranei a nga karapu tai-tamariki Maori, ko te reo Maori te mea nui. He maha tonu hoki nga tangata e ako ana i nga tikanga o a tatou pakiwaitara, waiata me nga whakatauki. Ahakoa ano ra, e tika ana kia tika te korero i te reo Ingarihi. I mua, i ki a Ta Apirana Ngata, ko te mea nui hei mohio ma te iwi Maori i nga kura, ko te reo Ingarihi. Ko tenei te whakaaro i aua wa, engari, i tenei wa me nui ke ake te tika o te korero i tenei reo. Ahakoa ko te reo Maori ano te reo mo a tatou mahi Maori, i runga i nga ahuatanga o tenei wa ko te reo Ingarihi ano te mea nui. E ki ana etahi kahore e tika ana kia korero Maori. Ingarihi hoki no te mea e tika ai te korero Ingarihi me whaka warewaretia te reo Maori. Kahore ra e whakaae ana nga tangata tirotiro i enei mea. I te titirotanga a etahi tangata i tenei ahuatanga i waenganui i nga tamariki kura o Weera, ara te korero Ingarihi te korero Weera i kite ratou he rite tonu te reo Ingarihi a nga tamariki korero i enei reo e rua, ki te reo Ingarihi a nga tamariki korero i te reo Ingarihi anake. Tena pea te miharo mehemea ka taea tetahi ahuatanga penei mo Niu Tireni ara kia kitea te he te tika ranei o te korero Ingarihi, o nga tamariki Maori korero i te reo Maori, a, kia taea rawa ano tenei ahuatanga e kitea mehemea e rite ana Ki te ahuatanga i Weera. Engari e kitea ana te kino o te korero he o te reo Maori, otira, mehemea e he ana te korero Maori kahore e tika te korero Ingarihi, a ka hoki whakamuri nga mahi Maori me nga mahi pakeha. Ma te tikinare Maori nei pea e whakatika te reo a e whakapiki hoki. Kahore e tino roa ka puta mai te pukapuka nei, a ko te ahua hoki o te kawanatanga ki tenei taonga he ahua ngawari a he ahua awhina hoki. Engari, kahore e tika te korero i te tikinare nei anake. Me ata titiro ano ki nga kupu korero, me whakahua i nga kupu tika, me korero i nga korero nunui, a, ko tenei te mea nui, me whakarongo ki nga korua, no ratou nei tenei reo, i nga marae o te motu nei. I nga mahi whakataetae a nga tai-tamariki, ko te whai korero tetahi o nga mea e whakataetaetia ana, a ma konei hoki pea e taea ai te mau ki to tatou reo ki te reo Maori.