Kua taia i tenei nupepa te Panui a Te Tuhi Takuru raua ko Matuahu mo te hui o Ngatituwharetoa i Tapuaeharuru. Ko taua iwi inaianei kua kotahi kite Kawanatanga—kai te niatri tahi i nga mahi hei whakarangatira ite tangata mete whenua. E hiahia ana ratou Ida hangaia e te pakeha he kaipuke hei rere i te moana i Taupo, kia mahia hold nga rori kia puta ai nga kaata me nga terei uta hanga, me nga mahi whakapai whenua katoa kia whakaputaina e te pakeha ki to ratou kainga. Ko te tino tikanga koia ano tena kei a ratou. E pai ana kia pera etahi iwi katoa o uta me ratou, kia tupu ai hoki te pai mete ora ito tatou motu. Kite mea e hiahia ana tatou kia kake to tatou rangatiratanga me mahi tahi tatou, me rite tahi te kaha o te hoe kia paneke ai te waka. Me whakatuwhera nga rori, me mutu nga aukati. Hei aha rawa ra tena mahi kuare te au kati? Ko tona rite he tutaki rawa i te whare koi puta he maramatanga ki roto —he mea kia ngoki haere tonu te tangata i roto i te pouri. Ko te rangatiratanga o etahi motu e pahika atu ana i to tatou, ko tatou kei muri e ngoki haere atu ana. He aha rate tikanga i penei ai ? He iti iho no to tatou matauranga i to etahi iwi, he kore kaha ranei no tatou ?—kao. He kino ranei no to tatou whenua? —kao. Kaore ra—e nui ana te matauranga mete kaha i a tatou, e nui ana hoki te pai o te whenua. Engari na te kore kaore he kotahitanga ote whakaaro. E kukume ke ana tetahi e kukume ke ana tetahi—te paneke hoki- E kotahi ana te motu e noho tahi nei tatou, a kia kotahi to tatou whakaaro ki runga Id nga mea e tika ai tatou. Ko te riri, ko te tupato noa, ko te mauahara, ko te aukati, me mutu. Ko nga kino i roto i a tatou me ata whakahaere te mahi kia kore ai; ko te hara o tetahi ma tetahi e muru, kati te pupuri ite aroha; ko nga
rori, me nga rerewei, me no;a mecra, me nga waea, me tuku Ida mahia kia taea ai e tatou te turanga e tika ai e rangatira ai tatou. Ekore e tika te ki ma matou rawa ano e whakaatu te pai o enei mea katoa ki a koutou —hua atu ma koutou ano e kite. Ehara hoki koutou ite iwi kuare kite titiro i te mea pai, i te mea kino. Ma koutou ake ano e mohio ki enei mea katoa he mea whakanui i a tatou, he mea whakarangatira i to tatou motu. E ki ana etahi tangata he mea tango whenua te rori. He kuaretanga no nga tangata nana taua ki—he ki no mua, no te wa o te kuaretanga. Kei nga iwi mohoao anake taua tu korero i tenei takiwa. Kua maha noa atu nga rori i tenei motu kua oti, a ko tehea koia te rori i waiho hei ara tango whenua ? Te mea rapea e riro ai te whenua he tutu, he whawhai, he patu, he kohuru tangata. Tena he mahi rori, he whakapai whenua, me etahi atu mahi tohunga a te pakeha, heoi ano ona hua o roto he pai, he whairawatanga. Kaore he hiahia ote Kawanatanga kia riro kuare nga whenua a Tig?, maori, kia takahia ranei te mana o te tangata mete mana o te whenua. Na reira hoki i karangatia ai etahi rangatira maori kia uru ki roto kite Parimata kia mahi tahi ratou ko te pakeha kite kimi i nga tikanga e tika ai nga iwi maori o te motu nei. Na reira hoki i whakaturia ai te Ture hou, i te Parimata kua taha nei, hei titiro kite hoko a te pakeha i nga whenua maori kei riro kuare. Ko te Kawanatanga te matua ote tangata. Ko tenei kei te tangata tonu te whakaaro kite hoko i taua whenua kite reti ranei kite pupuri ranei—engari ma to Ture e whakahaere kia tika ai. Ko nga iwi maori katoa e noho ana i te taha moana i roto i nga pakeha kua kite katoa i te pai o nga mahi rori me etahi atu mahi ate pakeha. Kua tau te maramatanga mete matauranga ki
runga ki a ratou, Kua mahue e ratou nga mahi kuare o mua, ara nga Taua, nga Muru, nga Makutu,me era atu mahi pera—kei nga iwi anake e noho ana i uta ite Koraha ena tu malii i tenei takhva. Kongamaori kai te mahi moni ma ratou i ngarori i Tauranga, i Uawa, i Turanga, i Nepia, haere atu ki Taupe-, i Taranaki haere atu ki Patea, i etahi wahi katoa atu. Kei mca koutou nga tangata o uta he pehi ta te Kawanatanga i te mana o nga rangatira mete mana o te whenua i tohe ai Ida mahia nga rori me nga aha noa atu. Heoi ta te Kawanatanga e hiahia ana ko nga huanui kia tuwhera, Ida puta atu ki uta nga rawa o waho, kia puta mai ki vv-aho nga rawa o uta ; ko nga Ture hoki kia mana hei tika mo te katoa. Kite manaakitia e tatou enei tikanga ka nui tatou; kite kore, ekore hoki tatou e nui.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/WAKAM18710523.2.2
Bibliographic details
Waka Maori, Volume VII, Issue 5, 23 May 1871, Page 27
Word Count
892Untitled Waka Maori, Volume VII, Issue 5, 23 May 1871, Page 27
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.