WHANGANUI.

Waka Maori, Volume II, Issue 47, 1 April 1865, Page 2

WHANGANUI.

No te 3 o nga ra o Maehe ka hui nga maori Kuini ki Putiki i Whanganui, he kawe mai i nga rakau, i nga mere, i nga aha atu, a te hoa riri i tangohia mai e ratou i te riringa i Ohoutahi -i Moutoa hoki. Ko te Matara, me etahi o nga rangatira o te hoia, me nga pakeha tokomaha o Whanganui, me nga wahine rangatira, i rupcke katoa ki taua hui. Ka paku katoa nga pu a nga maori Kuini i te tuatahi, muri iho ka tu te ngarahutaua; muri rawa mai ko te whai korero. No te muti'nga ote korero ka whakatakoto i te aroaro o te Matara nga pu, nga patu, nga parawa, nga. mere, nga taiaha, ngu kaitaka, nga aha atu o te hoa riri i homai ai hei tohu mo te maunga rongo—kakarangatia ma te Kuini ena mea, ko etahi ma te Matara. Ko te pu a Pehi tetahi, me tona meremere iwi pakake nei ko Ra kei te Kura te ingoa ; tetahi ko te kaitaka o te tama a Hori Patene ; tetahi he meremere maire na Hemi Tikoku no Waikato ; ko te Topuni o Horomona tetahi — tera atu hoki etahi. Ka ui te Matara ki to ratou whakaaro mo Pehi ratou ko «ona tangata; ka ki mai a Mete Kingi kua mau te rongo i a ratou, kua whakaae a Pehi kia haere mai ia kite taone oati ai ki a te Kuini, hei tangata pumau ia ki a te Kuini ake ake. Ka ki atu te Matara ki tana whakaaro ake e pai ana taua ritenga, otira kei a te Kawana te tino whakaaro mo Pehi; kua tuhi atu ia ki Po Neke ki a te Kawana kia haere ake ki Whanganui, hei tona taenga ki reira ma ratou e mea atu ki a ia kia murua te hara o Pehi. Ka mutu i konei nga korero o taua hui, ka hokihoki nga tangata ki ona k;u :ga. Engari kua rongo matou no muri a Pehi i t„e kite taone ki tuturu ai hei tangata pono ia mo te Kuini ake ake. No te 4 o Maehe ka hui ano ratou kite taone, he tango i te haki e hoatu ana e nga wahine pakeha rangatira o Whanganui ki a ratou. Nga maori Ku'ni i taua huinga c 400 ; i waenganui ratou e rarangi ana; ko nga hoia, ko nga pakeha katoa o te taone, i tetahi taha puta n<m ki tetahi taha e tu ana. Ko nga wahine nana te haki i reira

ano i te taha o te haki e tu ana. Katahi ka neke mai nga rangatira maori e toru te kau kite taha kite haki, ka tu mai ko Mete Kingi ki mua. Katahi ka whai kite wahine a te Rokana rangatira hoia ki a Mete Kingi ratou ko etahi rangatira, ka ki:— " Nga rangatira me nga tangata o Whanganui,—Ka kitea e te Kuini te toa o ana hoia i roto i te riri ka whakautua e tona ringa ake ano ki tetahi kara hei tohu mo te whakapai o tona ngakau ki a ratou, tetahi kia titiro rawa ake ratou ki tauakara ka whakaaro ai ratou kei roto tonu ia i a ratou roe ka tapoko ano ratou ki roto ki tetahi viri i muri iho. " No te riringa o nga rangatira toa me nga tangata o Whanganui i Moutoa hei whakaora i nga wahine me nga tamariki pakeha koi mate i te ivvi kua oti te whakaporangi i te akonga a te poropiti teka, no reira matou nga wahine o Whanganui, o Rangitikei, o Manawatu hoki, ka mea kia hoatu tenei haki ki a ratou hei tohu no to matou whakamihi kite toa o ratou i te whakaoranga i a matou, hei maioha hoki mo runga i nga mea i hinga i roto i taua riri. # " No muri mai kua riri ano ratou ki Ohoutahi, hei whakaora ano i a matou. Ko tetahi rangatira toa o ratou kua kinga ; a, hari ana matou ki to matou haki ka whakatarea tuatahitia nei ki runga ake i tona tinana. E mea ana hoki matou era e tino tapu rawa atu taua haki ki a koutou nga rangatira maori no te mea kua iri ia ki runga i ton:-, tanumanga ; a, ka tukua iho hei oha ki o koutou tamariki te haki o te Kuini kua whakatukototia ki runga kite tinana o Hoani Wiremu Hipango. " E te Atua whakaorongia te Kuixi." Katahi ka whakatangihia nga piukara me nga taramu o te hoia, ka umere tahi te pakeha mete maori. He haki tino pai rawa taua haki, he hiraka ma katoa ; kc nga moni i *utua ai te hiraka rahi ake i te rua te kau pauna, lie mea kohikohi na nga wahine pakeha ; ko etahi moni o taua kohikohinga i hoatu ki nga wahine poaru, ki nga tamariki hoki, o nga mea i mate i te riri. E rima nga marama etui ana te wahine a te Rokana i taua haki. Kei tetahi o nga kokenga o te taha ki runga te ripekapekatanga whero ; ara, ko te tino tohu ia o to te Kuini haki. Kei waenganui te Karaona (potae Kuini nei) e tu ana —he koura kau taua Karaona. Kai raro iho o te Karaona nga ringa e rua e ru ana, he ringa pakeha tetahi, he ringa maori tetahi —he tohu no te huinga o nga iwi e rua kia kotahi. Haere iho kiraro ko te ingoa o te kainga i riri ai ratou nga tangata mana te haki; ara, ko Moutoa—i tuhia kite reta nunui. Kei raro iho o Moutoa nga rau rakau pakeha e takoto whakapae ana. He tohu taua rakau noku no te pakeha mo te toa tangata. Heoti ano nga whakaahuatanga i runga i taua haki i te tuatahi. Engari no muri, no te riri ki Ohoutahi katahi ka whakamaua te ingoa o

Whanganui i tetahi taha o te Karaona, ko Ohoutahi hoki i tetahi taha. Heoi ra—he pai tenei, he tikanga aroha. He aha tenei mea te haki ? he raea hiraka noaiho nei; eharai te taonga nui rawa. He aha te noti moni nei ? he mea pukapuka noaiho ; kaore he nui 011 a ake ano —ton a nui no ona ritenga kei roto. Koia hoki mete haki; ekiai he taonga te haki no te mea he tohu ia no te aroha o te ngakau; he mea whakanui ia i te tangata i runga i ana mahi pai. Ko nga ringa eru ana ote pakeha raua ko te maori ehara i te mea kei te hiraka anake te whakaahuatanga ; kei te ngakau ia te tino tumautanga. Ekore e kitea ete kanohi te maunga kite ngakau, na reira ka whakaahuatia kite hiraka kia kitea ai. Kai te kore ano ra matou e hiahia kia puta he tikanga i konei e hoatu ai he haki ki a koutou ; kaore hoki matou e pai ana kia tupu he whawbai i Heretaunga nei. Otira kite puta he kino ki konei tera ano hoki e riro he haki ki nga maori o konei e kitea ana i roto i ana mahi he tangata pono ratou no te Kuini.