NGA KORERO A NGA RANGATIRA MAORI O NGAPUHI, I TE HUI KI A KAWANA KEREI, I KORORAREKA.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume II, Issue 2, 15 January 1862, Page 10

NGA KORERO A NGA RANGATIRA MAORI O NGAPUHI, I TE HUI KI A KAWANA KEREI, I KORORAREKA.

Manu: Haere mai e Kawana Kerei. Haere mai ki tenei wahi; ko ahau ano tenei. Kua hoki mai na koe, i timata atu ano i konei to taua haere kite Ruapekapeka: hoki mai, e pa, ki le kainga; ito laua hokioga mai i le Ruapekapeka, i mea atu ahau ki a koe i reira, "To kainga : ? ' kabore ahau i uekeneke; kahore, kabore. He tangata ano, puia ke tana whakaaro: kabore aku pera. E pono ana taku mdbi, ko laku uoapJie (noho marire; tenei abau te nobo manreioei. Haere mai, e pa> haere mai. Whakavvjbiiia teßa; haere mai noboia taku wbare;; Kahore he Kawana i pai ai ahau: tena kokoe. e pai rawa aha; ahau ki a : koe; ko koe lena kua lae mai na ano koe'*- 1 haere maiyeifai ana ko koe tena kuir hoki mai; kiipai. kapai: haere mai, e pal, haere mai. Ifebi ahb aku Kup'u ki a koe. ''tawatawa ? '(Hf;'.Wjiiaui). —Haere mai I ,Ko te aroba tenei, i aroha kqrua ko Kawiti kia korua, koia ahau i mea

ai whakaritea nga Ture mo te tinana me iM' { wairua: to te rakau kino he hua kino, ko to te rakau pai he bua pai: he pai anake not bua © taktt; rakan. Wbangainga nga £a*l He pani ahau: mau te whakaaro kiaahdw' matou, .mau te whakaaro ki etahi ture'ttfr" matou* mau *e <wbakaarb: kite kupapa, a* n pai : ana. . Haere mai*;* Kawana Kerei! *v» ; ».-n Pukumtu:: Haepe mai, e (aku tmo bwt haere mai. Homai te aroba ki enei oa% tamariki, E bua ahau* e kore ahau « kfte . and i a koe, nou enei,: takahanga waewae^t" hoki mai ana koe ki enei o au'tangatai ilftffe a'awbai koe. ki au, kua. kapea e ahau"nga"'; mea. tamariki, kua- tae leoci ahau k» tetak' ngaia tanga. f; Na kouei ahau i mea ai; baßr*» mai eKawana Kerei, haere mai: wbakawlN ? hia taku mabnnga me aku paparinga kfaH a hinu. Ka jono atu ahau ki a koe ko tatkv' tone o mua. Homai he Pakebaki au WatinV me etahi Apiha ano hoki* I tukua atu ai** ahau le Kawakawa, be mea kia nohoiae>ie( Pakeba. Tukua mai etabi Pakeba bei bo*r moku. Ka mea atu nei ahau ki a koe? hoi i to aroha tenei ki au, ko etahi Pakeba, tuta> mai e koe ki au: boborotia mai kei whit 1 male ahau, kia .kite ai ahau i o Pakehav' E boa, e Kawana Kerei, bomai e koe he Pakeba; maku. Wi Kemara Kaiteke: He pukapuka tana kia Te Kawana:— Waitangi, Nohema4,lß6l. E hoa e Kawana Kerei,— " r "';- : '" Tena ra koe. Ka nui to matau aroba atu ki a koe, kite Kawana i mutu ai te raniraVfc o tenei piio o tenei motu, i lewbawWa Ueke ki le Pakeha, i mua, no te thW Bfe raruraru nui tera. Ko Kawana Pitiroite Kawana i taua wbawhai: tae: mai ko td&, boubia ana kite rongo, man ake te rongo. Na konei, e boa e te Kawana, ka mau tomi to matou aroha ki a koe inaianei, no te mei, hoki atu koe ki tawabi, kahore and *n'« tangata ote wbawhai a Heke kite PSketa i kHenoai te raruraru, tae noamai nei koe. £ mara, e Kawana Kerei, ko ta te tangata Maori mea nui tenei, ko te kai-bohou rongo, wbenei me koe. Kua rongo nei matou, kua tae koe kite pehi ite raruraru o Waikato. E hoa, e Kawana Kerei, heol ano enei kupu a maiouki a koe. Tenei ado enei kupu aku ki a koe: mehemea pea i te ora to boa a te Kemara, ka wbai kupirkia koe: tena •ko ahau, t kore e '- triaha• aku korero atu ki a koet he tamariki boki ahau. £ mara e Kawana, ko etabi ena o alt* wbakaaro.. -TeneJ ano eiahi o aku-w^ia-tom* m rote m. \ a«, be sw\ atom, kq it ' •. •

! taku kupu tenei ki a koe, mau ahaa e ataj wbai, ara me tuku mai letahi mahi ole j Kawanatanga, me teiahi laone hei hoa hoho jtabi. Heoi ano aku kupu- ki a koe. E Imara, e Kawana Kerei, tena ra ko koe. Kia ora tonu koe: ma te Atua koe e tiaki, ake ake. Naku, na lo hoa; Na Te Kemaha. Pirihongo: Haere mai, haere mai. Ito taenga mai i mua, he wa no le whawhai, a hoki ana koe i roto ite pai. Ako koe ano lena kua boki mai: na te mea, kua lu ano te whawbai, koe i kitea mai ai. E hoa, ko te waiala lem i a Heke.— *< Kaore te kii paiu te makere ite ngutu, &c, *c." Te lake i waiatatia ai laua waiala e Heke, he mea kia mohio ai koe, ko te tangata kia ora. Kua kite koe i nga he, a be tangaia mohio koe k> te mahi. aka mahia i a koe ana kino. He kaiaka koe ki tena mahi. I oati korua ko Kawiti: ko ta korua oati tenei, kia orate tangaia : a i ta korua kitenga ko Heke i « korua i te Waimaie, hirilia ana e korua aua kupu, a e pono ana i a maiou a koutou kupu. Ko matou tenei, e tu mai ra ta maiou toouV ko te Kara e tu mai ra i Maiki, e tu mai ra. E Kawana, weiekia nga hara o te ao : mau e wewete katoa: homai e koe nga painga katoa i tukua mai e te Atua mo te tangata. Heoiano aku kupu ki a koe. Maihi Kawiti: He pukapuka tana i korero ai kia Te Kawana: Waiomio, Nowema 5, 1861 E hoa, e Kawana Kerei,— Tena ra ko koe. Ka lae mai te rongo pai ki tenei molu, ka mau le rongo, ka orate tangata. Korerotia iho aua ture v , oli katoa: ko nga mea a tona Matua i rongo ai ia, kihai i puritia letahi e ia; engari, i lukua kaioaiiae ia kite ili, kite rahi. Muri ibo, ka whiti mai, ko Kawana Hopiona; ka rua whakapaihga ki tenei inotu ia le Tiriti o Waiiangi. Ka rua e nei maungarongu. I'angoiianga mai e le Pakeha, ko te rongo pai, ka hinga ki waenganui ete tika, ote be. Muri iho, ko Kawana Hopiona tangobanga ake e te Pakeha. Ko te rongo mau a Kawana Hopiona ka hinga ki waenganui ole tika a le he. Ka rua enei rongo mau ka hmjru., Tangobanga atu e Hone Heke ko te karjK Ka rokobina a Kawana Pitiroi ki konei* lango aiu a Heke raua ko Kawiti, ko te Kara, ko te Tiriii, ko te Pakeha. E toru enei, ka hinga ki waenganui ole tika raua ko te he, e wtia*^

koe e te Kuini: Haere ki Niu Tireni, bouhia le rongo; e aroba ana abau ki nga. tangata i waino e loku mama. Ka haere mai koe, hoohia iho le rongo. Muri iho, ka arumia ata e Kawili ki Akarana, ka oalitia a koruakupu: lau kupu oati rawa ki a Kawiti: ia Kawili, oaii rawa ki a koe. Haere am koe me le oati a Kawiti, noho iho a Kawili, me lo kupu: haere atu a Kawili ki le po, rue la korua oaii. I muri, ka tirobia e inalou la korua wbakapainga e lakoto nui, ka ara ia mama ko le kara i Maiki, mo le oaii ano a Kawili Ko lenei kara hei whakakoiahhanga kite Pakeba, ki le Maori, bei tomonga aiu mo le Maori ki nga lure o Ingarani, mo le oati ano a Kawili. Muri iho, konga moni, 109/. os. 3d. ma le kai banga i le kara, mo nga ropi ole kara: na matou le rakau, na matou nga ropi, na matou uga moni. Oii rawa le whakapai e maioti le kara, ka lukua aiu e malou ki a Kawana Paraone, bii aiu, mo le oaii ano a Kawili. Muri ibo, ko le pihi whenua, be mea luku uoa bei wbariui mo te Kara; kua lukua aiu lena pihi ma te Kuini, muri ibo ko nga Kunanga hei whakaiika mo te Kara. He wbakaalu tena ki a koe mo a malou korero rongo, ki a Kawana Paraone, a kibai i wbakapainga lena Kawana kia malou mo nga moni i riro mo le kara, 109/. Heoi ano. Ka to boa aroba. iXa Maihi Paisaone Kawiti. Henare Te Tiiaha: Haere mai e laku papa, ete kanohi o laku mulua. Kua mate te tiaata tawhilo, oiira ko nga Kaaia mahuri e tu nei ano. (He Waiaia.) Haere mai I' He pani abau; kua male a Pomai e, oiira ko matou e noho nei, koia abau i karanga atu ai, Haere mai e le kauobi o laku tupuna. Kokowaa: •' Waeamai mai le ao niarama." Ko le kupu ano tena a laku tupuna. Haere mai e Kawana Kerei, ka kilea mui na ano koe; haere mai, ko te iwi ano tenei, haere mai; haere mai mete ora, wbakalulukiiia mai te lika, ka lae mai na ano koe ki lenei iwi au. Haere mai! Puanri: Haere mai e le Kawana, hei kawe mai i te pai, e mau ana ano te rongo a Mgapubi ki a koe. Haere mai, lukua mai le aroba, me le atawhai. Heoi ano aku kupu. Wai: Haere mai e Kawana, kabore be maiaurauga a te tamariki, iana,e malau ai •* be wawabi laha." (He Waiaia.) Wiremu Tele: Haere mai, e Kawana ki Tokerau, e laku boa whawbai i era ra. Wau au i whakaora i muri iho, ko te aroha, ki au ko te Tiire. Ko te oranga lena, ko te kara 9tu Mai ra i Maiki, atu ibo rate oft*

o Kawiti o Heke, koia tena bei ora mo l e langata. Kia puare mai i a koe le paura* he, maie ( kawa no taku waha kite manu. Ko au hei liaki i le lure, kei te lure anake aku kupu. Hone Ri: "Ka po, ka po, ka ao, ka ao* ka lino awatea."—Ka rite ki la le lure i karanga ai me homai be Pakeha. . Rabaruhi Te Onui: Haere mai! tukua aiuua koe ki tawahi. Ko te Kekeao taku rangaiira. Whakaniomonaiia Okaihau ki le kau, ki le bipi, ki nga kuri kaioa a le Pakeha. Wi Tete : E pena ana ano taku kupu me ta Tamati. He pani abau, me whakaae mai koe ki elahl Pakeha ma maipu, me wbakaae koe ki nga Rangalira hei inahi ile lure. Ko le mea ia hei lino whakapai i te ngukauo te Hui nei, ko koe kua tae mai nei hei whakapai i te wbenua nei, Homai he Pakeha, bomai he Pakeha Kai-whakawa, homai le lika kia ora ai. le tanga.ia ia koe. Heoiano enei kupu ato boa. Kolahi aku kupu ki a koe; taku kupu ia, kua maka e aliau ki waho, kia mau e litiro: whakaaro koe ki lenei Kingi, e hara ite kingi mo tenei molu katoa> Tawalawa: Me male au, me male kj te lika. Homai be Pakeha mo to maiou kai* nga, kahore he tangata. Rei te ao nga ko. r*ro e putaputa ana, me kawe boki etabi korero ki hea,ki hea, "He papaka ahau na te kauau," koia ahau ka mea alu nei, homai he kai liaki mo nga wabi kaloa. Nau ka mea ko koe anake te mea kia kitea e matou, ka hoki ai koe, e pai ana, nau Lena. : Renaia Pukututu: Kua polo le ra nei ile korero. E rapu ana ahau kite kupu maku, kua pau le korero nga korero e nga Rangalira. Me puaki he kupu ma talou kia Kawana ki tena kingi kia tukua ki raio, kahore a taibu pai atu ki tera mea. Haere mai e Kawana, e noho rangimarire ana matou. Ki le kore a Kawana e pai ki a taiou kupu, abakoa, kiakii.atu laiou ki tana kanohi, kia lukiia le kupu ki raro, " kite aroaro o Taiawa." Kite mea ka pai koe e Kawana kia whakaturia e koe elahi o matou bei Kaiwhakawa, ks whakaae matou. Ka wbakaae maiou kia moiri leiabi o matou i a koe kite whakanui, hei arahi i nga lure: mau tenei mea e whakaae. Heoi aku korero e korero ai ahau. Tamuii Waaka Nene: Korerolia nga korero. He aha i purulia ai, be kupu < kia ora ai le langata: aua e nohoia. NHe Wajaia. Ka pai kia korero. ka pai [kla oii le kupu; koia ahau i mea ai, we j korero le kupukino i.e. kupii.pai. Ko laku [ pehl tenei mo te Kingi Maori, ko le kara e tu mai ra, 1 mea ajjau, k& riro pea te iwj

ki tera mea i runga, e taea koia e ahau le jpiipuri? Koia ahau i mea ai, Wbakaturia tekara. Kaniea a Kawiti, vvhakaiuria. Ka mea atu ahau, e kore abau e wbakaara i lau tupapaku, mau aho tan e wbakaara; e kore abau e kobi moni mo lena kingi, abakoa kouiou mea mau "aaa e korerb." Kel mea koe, e Kawana, e bokrana a iaiia korero. 1 mea aiu a Kawiti ki a koe, "£ bua, i whawhai ai laua, e kaba koe; tenako lenei, na taku lamaili abau ibe ai; beoi ra, kua mutu." I mea abau i reira, "heoi ra, ka boki ahau ki Hokianga, no le mea kua pai korua ko Kawiti, e Kawana." Na, ko aku kupu ano enej meka karangate riringa kite kingi; na, ko taku tera; • Hobepa Te Paki: Haere mai e te Karaite. Na, taku wbenua kua tiro i a Te Pere; ria Te Karaka i ruri. ' Kangitaiki: Haere mai e Kawana. Ka rere ke aku kupu; haere mai e te kai awbina ole langaia, baere mai ele Kuini, haere mai i leuroba o te Atua. Winiaia Pomure: He lutua ahau; ko te Ture, wbakapuarelia be Paura, be Hota, hei pupuhi manu, ka mate abau i le kawa. Here Kaiu: Haere mai, whakakikolia abau. Eki ana le Karaipiiure, e wbilu laii kikokore e wfcitu lau wbai kiko. (He Waiata.) • Wi Puanake: Haere mai e Kawaoa, baere mai; kabore be kupu, kua'lure labi nei lalou, koia abau i mea ai, me whakakoiabi latou. ■■!< Puaiaiti: Haere mai kite iwi a mua, no ie iriea i kite koe i uga niaaiua, i tare to aiawliai ki runga i a ratou. Ko id kupu i au, i riro to mabi ki Runga. Haere mai i le ara ofe ardba, ole rangimarie. Ko ie maai a Waikato he lakaro lamariki; ko abau, ko Ngupubi, ekore e ahuareka aiu ki lena mea Uou. Kabore be kingi o lenei raoiui mua; nou ie ingoa kingi, be tabae lena ki au, ki ie Maori. Mauu ilewa: i mua nakil koe; ka haere koe ki tera wabi ki lera wahi, pai aiu koe ki reira. Titirb koe ki taku etu mai ra, ko le Kara i Maiki; kabore be lareparepa o tera; nona ano oua be. Ka rongo na koe i au riga moni; e liara i au te be, kibai abau i karanga atu. I mea ahau, "he aha"? ka mea mai; "he boko paura," a mepebea e waibo aku moni bei boko rama maku. Kabore aku aroba ki taku kotiro; beoiauo aku arolia ko aku paura; ekore e : buia aiu tuku ingoa ki Waikato, ko taku ! kupu e lae, ko taku aroba mo Potaiau, mo i Kali. Kabore aku mea, lie haere wbuwbai> Ika.ore, boki mai ana ano ki taku kainga. Mau ie kupu kia nobb,' ka nobo; be langaia

rongo ahau, e kore e buna atu taku kupu, mo taku haVre ki hea ki hea. Ka rua taenga maio Poiaiau ki konei, kua laeabau ki runga, ka kite abuu i aku mokopuna. (He WaiataV Haere mai ki to tauakainga, e takoio nei au tupapaka, to kainga. Ka lae mai nga Mihanare i mua, ka riro le kainga i a raiou, to kainga kua riro i a koutou. Ka male ano abau, ka whakatika ki le Waimale. !