KORERO NGAKINGA KAI, HOKOHOKO ME TE MAHI O NGA KAIPURE.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume VI, Issue 2, 31 January 1859, Page 6

KORERO NGAKINGA KAI, HOKOHOKO ME TE MAHI O NGA KAIPURE.

No te 15 tae noa kite 31 o nga ra o Hanuere. No muri mai i tera tuhituhitanga ka u mai a te Kahere, i Poihakena; na, tika tonu hoki ta matou i mea ai, he paraoa hoki he witi lona ulanga mai, 400 nga ppke paraoa, 99i nga peke wiii. He hanga whakama lenei mo laiou, ka riro nei ma letahi am whenua laiou e wbangai, a he mea whukahemo i a latoumoni ka rua; ka pa hoki ra he wheniia liiohea le wbenua ole takiwa ki Akarana, kaore e tupu te kai, «e,mebomai heoranga ete whetiua ke. Tena ko lenei, he whenua pai rawa hei whakatupu kai. Otira mehcmea kaore e rite i o laiou kai niahi paamu,he kai ma nga tangata, ka puritia ranei eratou kaore e lukua ki nga utu.e riro ana ki le makete, me pehea ra?. me tiki ano ra ki era atu whenua hoko ai. Mea ana matou i tera Karere, ko nga moiii 0 a talon kai mahi paanui i pahemo i o raiou ringa, £5861 15s. 110 te hokinga iho hoki o nga witi i utaina atu ite tau kua pahure nei 1o te tau 1857. Na, mebemea ka npititia ki lenei nga paraoa me nga witi kua utaina mai nei, mebemea hoki ka huihuia ona uiu, he mea taiau ki runga ki fona tikanga utu ano, ara,ki le £22 mo te tana paraoa, 8 hereni metehikipenemo tepuherawiti,penei ka lae ki le£47l*s,aki tehuiakaloatia,kat7o76 15s. nga moni kua ngaro ite Porowhini nri. E hara teriei ile ngaronianga ili. Me waiho heiwhakawhaimaha ra i a tuiou, i nga kai ngaki whonua. lvaialii ano te tikanga he ko tenei; he whenua tupu le whenua mebemea e ngaItia paitia ana, o ora kato« ona iangatai a e

whai kai ano lioki hei whangai i era am iwi; ko lenei, likiria ana ki tawhiti he oranga mix taiou. Ko ta malou e whakaaro nei, me whakapuia la te unua mo te tan <859 her whakarite mo le wahi i hapa o te lau 1808. Oiiia, kotahi le mea pai e puta mai ki o latou kai ngaki i nga witr Ima utaina mat nei, koia lener, he~ purapura bou, he purapura pai ka lae mai ki konei. E rnr>inga ana meake tac mai eiahi purapura witipai rawa ki le makete nei. Me whakaaro nui ano e taiou lenei mea. Na; e lino whakakinonsiaana nga wrti o-Niu Tirani ki nga makeleo o Merrponi; oiira ehara ile meahe he no le when tin i luptrai; kahore;huaatu, ko le kino, no le purapura, he purapura kikino, koia ma lau ka men rrei, me whai whakaaro tonu le tangaia ki to boko i nga purapura papai anake. kia wbai ingoa pai ai to Niu Tirani wilt, kia manakohia ai, kia riramai ai le ulu nui i nga makete 0 Aiareiria. Tena pea 0 malotrhoa Maori le kite ana i le in ah i uia hipi mai iTarauaki, i Ahuriri. a meake hoki laua kaipuke pai, telwiningiTa, rere ai ki :Ylcaiana Pe kite ula hipi mai, lieoi te karan hepai ko le Stipir kota maioit e whakaaro nei, me whangai nui laioui tena mea. lieoi na ano hoki i« mea maiia e whakawhairawa te mom nei. Na, ka litiro matou ki nga hunt hipi e lac mai ana kr Akarona i roto i ietiei marama, i a Hanuere, ara, 15,830 pauua, ennui ra hoki leiifhiiuhi i icra "Karere," a 11.510 hoki nga paunae mau nei i tenei " Karere." hui katoa, 27,340 pauna; na, ka hari te ngakau ki le nuinca haereianga 0 leuei mea whakawhairawa i te iwi. Ko ngn kaipuke enei kua- u mai i muri mai 0 lera "Karere"; ko le Erieha, he kune, SO lana, Kapene Kcene.no Ahuriri, tona ulanga 50 hipi; ko te Kahere, he kune, 212 tana, Kaningama, no Poiiiakena, he ulanga laonga. lOOpeke paraoa, 991 peke wili, 5 tangaia eke; ko le Mou'iama, he paaka, 198 lana. Kapene Makitonara, 110 liopciaone, tona ulanga, he tiwalawala, he loeioe, he mea hanga whare, he pou,he kaho laiepa, me eiahi alu mea, 15 tangaia eke; ko le Roari NValiere, he kaipuke lima. 422 tana, Kapone Honiana, no Poihakena, i na Taranaki mai, he manga laonga, 505 hipi, 3 hoiho, 4 nga kau, 253 puhera purapura karaihe, 53 langata eke; ko le Pekeha, he kune, 45 lana, Kapene Paraia, no Ahuriri, he pehanga kohalu, 4 tangaia eke; ko te Ewhaia, he kune, 32 tana, Kapene Poroti, no Poiikupa, tona ulanga 699 pnhera wili. Ko nga hokinga am enei; ko te Hewha, he kune, 56 tana, Kapene Kiuhctc, ko Poli-

knpa, nga utanga, 10,000 wbili rakau kanf, me etahi taonga, 10 langala eke; ko te Akeliana, he kune, 45 tana, Kapene Poreta, ko Ahuriri, tana iuang3, 20,000 wbiti rakaa kani, he kauri, 5 tana paraoa, me etahi alu taonga, 4 langala oke; ko le Erieha, he kune, 56 ia»n, Kapene Keene, ko Ahuriii, he ulanga taonga, 12 tangalaeke; kote Koialaina, he paaka, 608 tana, Kapene Ranga, ko Hokinnga, e rere ana kite uta rakau mai i ;eira ka rere ai ko Ingarangiko le kaipuke lima ko le Roari YVaheri, 422 lana, Kapene Honiana, ko Taranaki ko Poihakena, lona manga, 2 lana paraoa, me etahi taonga, 25 langataeke; ko le Koete, he paaka, 34! tana, Kapene Kerene, ko Efangai, nga utanga, 185,000 wbili rakau kani, 10 tana riwai, 2-240 pauna lilii, 2 langaia eke; ko te Kahe~ re, he kune, 212 tana, Kapene Kaningama, ko Poihakena, nga utanga, 68 lana kapia, 5000 pauna tihi, 7 paihe,e hiako hipi, it langaia eke. Kua u mai i te tahatika 45 nga kaipuke, buia nga lana, 1070, 100 langaia eke. nga ulanga, 2997 puhera wiii, 470 puhera' kaanga, 210 puhera aporo, 2700 puhera kotakota, 7 lana riwai, 2$ hanaraweti aniana, 117 kele piiiii, 5 hanaraweii honr, 1 hanaraweti hinu poaka, 7 hanaraweti poaka whakapaoa, 42 hanaraweii poaka, 86 karona hinu, S hoiho, 76 hipi, 10 heihei, 4 nga poii, 10 koare, 530 pou me nga kaho taiepa, 17,006whiti ruk-dU kani ? 112,000 loeioe whaie, 1531. tana kohatu Uapa, 317 lana wahie, H,510 patina huru hipi, lana kapia. Ko ngr hokinga alu kite ialuuika, 42 nga kaipuke, buia nga tana, 932, 87 langaia eke, me nga taonga^ Ko nga utu hokohoko enei, tae iioa ki lenei takiwa:— Mf.a Paraoa, Paraoa, luatabi, 22i, te tana. Paraoa, tuarua, 17/. letana, Paraoa, no nga mira Maori 15*. tae ana kt le 18/. JPihikele, e piki ana e heke ana nga ute. 245. 28s, le rau pauna. Taro, te rohi 21b., 6d. Papapa, Is. 3d. te puhera. [ Kai KE. iTeti, 91., 91. 10s. lepouaka. j Huka, Td., Bd. te pauna. jKawhi, lOd. le fauna. Raihi, 2d. 2d£. te pauaa. Hopi,. 355. mo te bauareweli, Kanara, lOd. te pauna. Tupeka, 2s. 6d. 3s. mo te pauna