KO TE KARERE MAORI. Akarana, Akuhata 15, 1850.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume 2, Issue 43, 15 August 1850, Page 2

KO TE KARERE MAORI. Akarana, Akuhata 15, 1850.

No te Hatarei i rere ai a te UNKNOWN Koti ki Kareponia; ko te puke whakamutunga ia o te Hetoke nei. Tomo tonu taua puke; ko te nuinga o tana utanga, no Niu Tireii' liei. Mei tir iiii i ana te rarangi mo ngn kaijiuke, ka kitea eta'ii o nga utniign, etoru tekau ma iwa rakau whakapakok », eiortt tekau 111 a warn rnknii kaoi, ewha tekau mil ti.ru tana wnhie, kotahi r.ui coiui tekau 111 a rua paiere tarutaru mai-ok'-, erua tekau 111.-1 whitu tana te taimaba oauatruta:u, crua inano, erua ran c wha tekau nia 0110 pouaka kapana, te taimaha o era kotalii rau tana, erua tekau 111 a rima nga rati patina aniana, erua tana kelia, etoru tekau ma tima kaho, crua tana 111 c te hangere kareti. IS liiea ana li:atou me ata tohutohu koutou ki nga tir.i men kua oti nei te whakahun. Te men i nicingn ni kin litiro koutou ki era kai, ko nga mea ia e paingia ana e Knreponin. Waihoki, he kai lakoto non era knton, a, mei tahuri ki tc niahi ka oti ; ko te utu ia 1110 enci mea katoa, kali ire be rapurapunga ki tern, be nui tc utu 1110 era mea. IC men ana matou kin taka raw a mai te lau kua nui te aniana, tc kareti, ne, kia nui 110 a atu, hei uia ki tawahi. Ko t,' wnlii ano tenei hei mahinga mo koutou ; otirn, kia tikn ai to koutou niahi i enei (ini men 111 c korero nga ritengn o nga kai-ngnki o fugm-angi. Ko learn ano tenei kite whai rawn, ko tc nhuwhen'.ia, k< ia lioki i liokin tonutia ai te korero ki cnci men. No te men kua tuiata te wahi e ruia ni te kareti, me whaknhncre telnhi wnlii o tcnci korero ki tera til kai. He kaingn jini u Niu Tireni hei whakutoknnga mo te kareti; e papai ann nga oiieoue o Akarana me ngn wahi tut.itu

atu, hei tiipurn ga ino tenei tu kelia. IC men mm n<>a kai tuliitulii kin mama tc oneone l;<i (iipurnngii 1110 te kasoti kapai; 111J lie men c whakauru ana ic onetea ki te one kura, e pai ana alio. Me vvliakaligawari pu te oneon.'. Me pavau te win-nun, i te rua o nga parautauga, ine tango liiai ite par,-at liolionii, kin tacn ai ilio te kiko o te oneone. Kia tekau ma rua, 111 a ono hoki inilii t<: lioliomi. kia liou ai te toil ote karcti i\lo ripekapeka hoki tc jiarau, me toto tiaere lioki te rakaraka kia ata ngawaii ai te oneone. Muri ilio ano o tera me parau ano kia niahue ngawari ai hei ruinga mote p--vi-pui-a. Kite mea he ho, me keri ilio te oreone a tc tckau 111 a lima inilii te holionu ; 1110 tino patu nga keretu kia ngawari ai oneone kia kalm n>, kia lion ai te kai ki ram. Kia ata tukiiiuku ite paru ki ivaenga, ko te lioliomi 1110 tera kia wlia, kia 011 > inilii ki niro. Me lie mea, ka ka'.vea rawatia te paru ki raro, ka m.ingamanga taua kai, ka toro haere nga weii. 15 ruia ana te kareti i runga i te oneone, 1110 te eka kotalii eono pauna, te teka« pauna ranei purapura. Kotalii tekau pauna i ruia e Te Para, tetahi o m;a kaingaki wlienua o Ingaiangi. Ko te malii tenei o taua tangala—

•' Ka ofi nga purapura te weti, ka koliirt lie onepu, erua pultera mo le oka ko talii. Ka oti le wliakauru aua puliera onetea, erua kite tekau pauiui, ka wailio ilio, a, ilia 110 a nga wiki, toru ranci. E liurilnuia ana nga puranga onetea, me nga purapura, i in ra, i ia ra, a, riugiringi atn kite wai. Kia rite te liaumakuianga o nga walii katoa o taua puranga, kia ri'e ai te |iliinga o nga pnrnpurn katoa. He ritenga j>ai ])U tenei, no te inea, ruia lawatia ako ki waenga kua pi'ii, a, ekore e roa ka pu'a ki runga ; pihi rawa ake te tini o te tarn ka tamia e te kaivii, ka liaere liuki kite liunui mona." Ua tango te tangata i tenei ritenga kia liiahara ki tenei—i Inga'augi ekore e lioItoro pn tf pihi o te men wliakatupu, ki Niu Tireni nei, liohoio tonu- Isngari pea, me wliakarere atu nga wiki ct<>ru liei pelienrja 1110 nga purapuia, me kali inai i te wiki kotalii, i te tekau ranoi ra, penei, ka taea alio ta Te Para e mea nei. Ko te putanga o te kareti ki runga, lie tango kau i nga taru, lie wliakangawari i te oneone. E meinga nna 1110 lo ek-j kotalii, ua wliakatupuria 350 pulicra, a, lie mea ano, 500 pu iera o te eka kotalii. No nga mara o Te Para ewaru rau puiiem o te eka kotalii. 15 rite aim tenei ki nga tana e rua te kau ma wlia, ma rima ra nri mo te eka k<>talii. Ko tc kareti ma, he kai tera na te kau, e tupu 11 oil ana ia kite oneone kotore, kite one matua. 1 ngakia tenei tu kareti e i-talii o nga rangatira o liiganingi, a, e meinga ana, no te eka kotalii o era ua wliakatupuria. i-riiuatß kau puliera, ewliitu te kau lioki. ICei Hopa>'l 'none te parapura o tenei tu kareti; i ! /-iiia lioki ki rcira etalii purapura i imia ai: I tera alu liupepa pea, ka liokia te korero ki. tenei kai ; ko tenei. me korero kau ki a koutou nga rawa i liua m.ii ai i tera kai ki nga tangata na ratou i ngaki. " 15 wliakatupuria ana tenei kai to kareti ma te tangaia. 15 ngakia ana lioki hi"i kai ma le lioiho me era atu kararelie. 15 meinga ana, ua rongo t<; kararelie i le reka o tc kareti, ekore e taliuri kite kai i ta kelia Maori, i te porokanae. Ua kai te knu i tu kareti, < koro tona e aliua ke te reka. Ko le nui ia, lie linße wai-u ua wliangainga ki tc kareti. Un wliangainga ki le kuao kau, liolioro tonu tekahu; a nui topu ana te pmokii ua kai i tera mea. lie kai pii ano lioki t-; kareti ma te piiikalm. .ila te ;:oaka, lie ruku t>nu lana kei i nun me i. He poaka tuoi i wliangainga i roto i nga ra kntahi te knu ki le kareti. wliai main ana i te miitnnga o aua ra ko alii te kau; te taimalia o nga kareli i kaiuga »: laua poaka ko alii ran, oiwa te kau ma ono pauua. 1 te patuugr. ai o taua p;:aka, pai tonu nga pa, ma tonu te liinu i te rewangu ai. Nui nririre ana te lioilio i tern kai, i tc kareti, a, kalia tonu kite.-

inahi. K mei-iga ana he ronton pai enei t'l keha m>> n_>a li iiu> ekor-? nei e roa te nianawa ; kua whakai'i'. itau;ia e te tangata, pai tonu. No mtia i whangaingn ai hei rongoa liio te hoiho mate i te n:a nuwn; no muri niai, ka whangainga noatia hei kai, he men lioki, ka kitea te pai. I nga hotoke kii kore e whangainga ana te kareti kite lieihei, a, e ai ta nga ka' whangai, pai tonu te hcihei ua kai; e whangainga Moatia auaki le kuri, rckatouu te kuri ki tana kai, a, kaliu inarire ana Tcra tetahi kai ngaki whenua ki lokaliia i liigarangi, erua to kau ona hoilio inahi, cwlia pur >ko, e.»no kau wliakaiete. L whangainga cnci mea kat"a ki le kareti i whaka upuria ki tonu mara. ctoru nga eka o aua kai No Mepetema ka tiinata le whaigai, no i\lei ka nmliut 1 . Nohinoiii ake nei te tarn i whakaurahia ki ana kai : ctoru te kau pnaki i whaHiiaiiiga ki nga toenga o alia kareti, nui noa iiga poaka. Ua wiiangainga te kareti kite hoilio, kau ra nei, ekore e kohuelia, pera mete riwai, lie mea whangai mala. Me ata tiaki te purapura, ara nga pita, kia lion nga pua ka nipn, ua tak >to i muri iho o te rua o ii"a tail, ekore e pilii ake