TE TOHUNGA MAORI.

Jubilee : Te Tiupiri, Volume 1, Issue 35, 30 August 1898, Page 1

TE TOHUNGA MAORI.

KO tenei take kua korerotia i roto i te Whare Paremata, kia whakaaro tenei kawanatanga kia whakamutua te mahi a nga Tohunga Maori i nga mate e pa ana kia ratou whakamaori, E bara tenei i te take tika hei whakahenga ma te kawanatanga i aiia Tohunga Maori, notemea e takoto ana i roto i te ngakau o te Maori, nga mana, nga tapu, mai i o iratou tupuna tae mai kia ratou, nga mate e pa ana kia ratou, ma te hiaHa ote turoro, mete moemoea na ana i whakaatu, na reira ka hiahia te turoro ki tana tohunga, hei mahi i tona mamae, mete awangawangaianga o te ngakau he mate Maori, na reira ka mahia e te tohunga i runga i nga mana Maori, ko nga tongata penei, he takuta Maori, ara mo te mahi anake i te mamae o te ttangata kia ora, i runga i te kore e fctua kite ; moni, kite utua te tohu-

nga kite moni, ko tona mana koretanga ano term ote tohunga. Ko te tino mate e lino awangavvanga ana te ngakau o te Maori "he makutu/' e kore rawa tenei take e. memeha atu i roto i tt ngakau o enei whakatupuranga, no te mea ko te tohunga makutu kaore ana whakaora tangata, ko tona hiahia kia mimiti te tai o te tangata kia Hinenui te po, te kai arai i aua tohunga makutu, ko nija tohunga whakaora tangata, te mea tika ma te kawanatanga, he kimi i nga tohunga makutu, akunei e kore e kitea, ena tangata e te tangata noa, engari ma nga tohunga rawa e kitea ai, kaati kite kitea tera e kiia e te Ture e whakapae, na koia nei te he o te taha Pakeha, e kore e whakapono engari pea me korero mai i roto i kupu o te karaipiture, tera e mohiotia kua oti noa mai te whakatakoto he ture, mo te makutu, tae mai ki iiua Apotoro a te K raiti kitea ana, ko Haimona kai makutu, tae mai ki nga ra o nga Pakeha o Ingarangi e tahuna ana kite ahi, te makutu, ko tenei take kei te mail tonu i te iwi Maori te matuku mete vvehi ano hoki. E rua tikanga o te Maori, he Maori tuturu, he Maori Paki'h i j.r.i ko le Maori tuturu, ko ngi iwi kei aua noatu o te taha Pakeha e noho ana, kaore nei ratou e mohio ki nga ahua mate e pa am kite tangata, am

mate Aaku, Koroputaputa, Poronokiti, Piriuriti, Rumatiki Piwa, Kautu, mete tinitini mate Pakeha, me nga rongoa e tika ana mo ana katu mate, me pewhea he oronga mo ratou i te kore taknta, i te kore rongoa i te kore moni, hei whakamatauranga i o ratou mate, notemea ko 0 ratou nei Tohunga kaore he utu heoi e mahia ana i runga i te aroha Maori ko te tohunga 0 te Pakeha he takuta, ma te moni e homai ai tona aroha, ara ma te 7/6 kite 10/6, kei nga wahi mamao pea he kite £2, mo te haerenga kotahi, na tenei hoki te tahi wahi na ana i arai. E ahua penei ana ano te Maori Pakeha ara te hunga e noho ana i roto i te taha Pakeha kua roa e mahi haere ana te takuta i tona mate, kua pa mai te pouri, ite roa mete nui hoki 0 nga utu hei kona kua kore e pirangi kite takuta, kua hiahia Ida mahia ia e te tohunga. Heoi ko etahi mate e ora ana i te tohunga Maori, ko etahi e mate ana, he pena ana hoki te takuta Pakeha ko etahi e ora ana, ko etahi e mate ana tuatoru 0 nga mate 0 te tangata i mate, ko nga moni hei utu i te takuta, kua mate ra hoki tona tupapaku, a ka patu ano hoki i muri i te pouaru me nga tamaiti ana hoki. Engari tenei kia whakaarohia e te kawanatansja, mo nga tupapaku e mate ana i runga i te mahi a te takuta, " kia kaua e uta te pire a tona tupapaku." Te tahi ahua Tohunga he Poropiti,he kukume i te tangata kia mene mai ki a ia, koia te mana, koia he oranga ka rereke tena, ka tango ake

i tona Hahi, kia ia ake te mana, e kore e pai ki nga Hahi, e whakapono ana kia Ihu Karaiti, me ana Ture, engari ena katu, ka kukume kei te tangata ki waho o Te Ture ki te tangata, me Te Ture kite Atua, kaore atatoukorero motenei, engari rawa mo nga tohunga mahi tupapaku e whakapaea nei na ratou ii mate ai te tupapaku, katahi ka mea te tane, te wahine, me nga whanaunga o te tupapaku me kawe taua tohunga kite Ture, E toru tonu nga.. hurarahi kei te Ture. i. He hopu kite whare Herehere. 2. He whakamate. 3. He tuku noa kia haere, E kore rawa tena huarahi e tau mai hei arai i te nga kau hikaka ake 0 te Maori kite tahi tohunga hei mahi i a ia, engari me whakatu rawa mai he riwhi Takuta pakeha, he riwhi mo aua Takuta Maori, katahi pea ka ahua tika, te ngakau Maori, ara me whakatu e te kawanatanga he takuta, me nga rongoa, ki a wahi,.ki a wahi, kaua he kainga e hapa i te takuta me whakapau te £7,000 i whakaaetia nei e Te Ture whakamana 0 Niu Tireni 1852, taua moni hei painga mo nga Maori, kite rite tenei kotahi ka hold te hiahia 0 te ngakau Maori ki era tikanga a nga tupuna, Engari tenei ake pea e kore ai aua tikanga maori, kei nga whakatupuranga e piki mai nei notemea kua kaha orawa te Kawanatanga kite whakatutu kura ki roto kite iwi Maori hei ako i te matauranga pakeha, ma tena huarahi anake e whakangaro nga.

mana nga tapu Maori, nga atawhai, nga aroha, nga marae, me era atu tikanga a te Maori, na kapai tenei, ka ai te kura, hei patu i enei tikanga ma nga whakatupuranga e pike mai nei, na tirohia he riwhi mo te taha ki nga tohunga Maori kite riti enei take kua rite ta raua haere, ki wae.nganui 0 te Iwi Maori.

—KOTAHI PUTUNGA 0 TE PEPA I ROTO I TE WIKL—