Page image

tangata tohetohe te Maori ki te kiia atu, ‘kauaka e mahia tena mea kauake ranei e haere ki ko’ huri ana to kopako kua mahia taua mahi, kua haere ia ki taua wahi. I mahia e au tetahi mahi pera. I haere atu taku mihini kotahi putu te mamao mai i te pari e toru rau putu te takanga atu rere te mataku i au. E kore te Pakeha e pera”. Ki te Maori ko te kaita ke atu o te mihini te painga, he hanga noa iho ki a ia te rawekeweke. Tena koa ko te Pakeha ahakoa tana pai he ahua ponguru ki te ako i nga mahi o te mihini. Ahakoa ina noa ake te matauranga o te Maori a he tangata mau hapara noa, he kamakama, a kaore e roa kua tae ki te pakiki he pirangi kia akona ia ki te whakarere mihini, a kaore e roa kua mau i a ia nga tohutohu. Timata atu ai tana ako i runga i nga mihini pakupaku na wai ra kua eke ki runga i nga mea nunui. “Tetahi mea ko te mau me te tiaki o nga mihini, he tohunga te Maori. He mahi kaingakau nana te hinuhinu i tana mahini me te romiromi haere kaore ona uhupoho kei paru ia. Ina kiki ana nga nupepa i nga korero mo nga aitua. Ki au nei no te tangata whakarere mihini ano te he. Mehemea he motoka hou to te tangata kaore e whakahaerea e ia ki te moana, pera ano mehemea he mihini totika kei te ringa o tetahi tangata ka tupato tana whakahaere. He taonga kaha te bulldozer engari kia tupato te whakahaere”. Ko ta tetahi Maori korero ko te tino take i mahi ai ia i te mahi whakarere bulldozer he mahi moni. “I mua he nui ake te utu o tenei mahi i era atu mahi engari inaiananei kaore i pera rawa atu te utu. Engari he mahi kei te hau ora a ka roa te tangata e mahi ana kua taunga a kaore e pirangi ki te haere he mahi ke noa atu. He tohunga te Maori ki nga mahi penei ara ki nga mahi a ringa no ona tupuna tonu mai tenei tohungatanga”. I nga mahi penei ka piri te Pakeha raua ko te Maori na reira ina te korero a te Pakeha. “Kaore au e ki kei runga ake te Maori i te Pakeha mo te mahi mihini engari me penei ke na, ko ianei tana mahi kaingakau. He rereke te Maori mau hapara he rereke te Maori whakarere mihini. He tangata tere te Maori ki te ako ki nga rawekeweke o te mihini, kite kau ana ia i te mihini kua pirangi ia koiara he mahi mana. Ko te tino pirangi o te Maori ko ia tonu hei rangatira mo te mihini. Ko etahi ano he porohe ki nga mahi tiaki i te mihini engari ko te nuinga kaore rawa atu he raruraru. Ko ta tetahi Pakeha ki he pai ke atu te Maori mo nga mahi mihini motemea kaore ia e raruraru i nga haruru i nga oioitanga a taua mihini. “Kaore a te Maori amuamu, he maia he humarie te Maori. Ko te Pakeha i tipu ake i roto o Te Ao Mihini ahakoa ra ko taku ki tonu kei runga ake te Maori i a ia. Haunga te taha matauranga kaore noa iho i pera rawa atu te matauranga mo tenei tu mahi otira tera ano etahi Maori e tika ana mo ng mahi kei runga ake i tenei. I whakahe etahi Maori mo te korero ra kaore e raruraru te Maori i te haruru o te mihini. “Ahakoa pehea te roa o te tangata ki runga o te mihini tera ano te wa ka turi ia i te turituri, ahakoa i runga i te Euclid, he mihini pai hoki tera. Ki te roa rawa te tangata ki taua mahi ka ngehe tona tinana a e tika ana me harare ia mo tetahi wa. He pai tonu pea mehemea he mihini kaha kei te haruru, engari mehemea he haruru noaiho kaore he painga.” Ko ta tetahi kaumatua Maori he mahi tuhituhi tana kei Te Whare Paremata korero, ae kua rongo ano ia mo te tohungatanga o te Maori ki nga mahi mihini a kua kite pu ano ia e mahi mihini ana te takitini o te Maori. “I tetahi wa” e ki ana ko taua kaumatua.” I kite au i tetahi Maori me tetahi Pakeha e mahi mihini ana. Ko ta te Pakeha mihini e koemiemi ana tena ko ta te Maori maheni ana te haere pera me te rere a te poi. Ko to te Maori hoki ko tona kaupapa he haka, he waiata he piu taiaha na reira ko te katoa o ana mahi ano kei te mahia i runga o te rangi waiata. Waihoki na reira i maheni ai pea te rere a te mihini.” He tangata kaingakau te Maori ki te tere o te haere a te motoka na reira pea i piki ke ake ai tona aitua ki nga huarahi, inahoki e tokotoru toru Maori e mate ana mo te kotahi Pakeha. Waihoki ko ia nei te wairua whakarere o te Maori i nga mihini nunui a te Pakeha. Kaore noa iho he tikanga ki te Maori o tona ngaro roa atu i te kainga. Ko tetahi o ana korero tinihanga ki ona hoa Pakeha. “E kore te Pakeha e tohunga ki te mahi wha eha. “E kore te Pakeha e tohunga ki te mahi whakarere mihini e kore hoki e pera rawa atu te roa o tana noho”. Te ahua kaore ano i ngaro nga toto taihaere o ona tupuna i te Maori inahoki he tangata haere ia ki te whawhai ki raua iwi tuku iho ki nga ra o muri kei te haere tonu ki nga mahi kutikuti hipi ehara noa iho te haere i te mahi. Ko te ahua nei ko ta nga Maori ko tana whai he hoa mahi ngahau, ko te pai o te noho, a ko te ki o te puku. Ko tetahi o nga Maori oho ai i te rima o te ata ka haere i te rima tekau maero kia timata te mahi i te whitu o nga haora. He nui a te Pakeha ana korero mo te kaha kaingakau o te Maori ki nga mahi mihini. Ko te tetahi korero “He mea kaingakau na te Maori te nui o te kaha. Inahoki kaingakau atu ia ki nga mihini nunui, ki nga motoka nunui hei aha mana nga taonga pakupaku. Ko te ahua nei he whai nona kia kiia ai ia he tino tangata. Ko ta tetahi Pakeha ano ki; “He mahi kaingakau na te Maori te noho kaore ona hiahia ki te haere ma raro. Ko ta te Pakeha tuatoru ko tana korero. “Ehara i te mea he aha, he kamakama tonu te Maori ki te mahi mihini. Kua kite au i te Pakeha, kua kite au i te Maori e mahi ana, kei runga noa atu te Maori, he tere ake he pai ake, tetahi he tangata ngahau ki te mahi he kata tonu tana mahi, ahakoa pehea te ahua o te mahi. Ko te nuinga o nga kaimahi kei nga mahi nunui he Maori. Ko te nuinga o aua Maori he whakarere mihini te mahi a mehemea kaore he

Log in or create a Papers Past website account

Use your Papers Past website account to correct newspaper text.

By creating and using this account you agree to our terms of use.

Log in with RealMe®

If you’ve used a RealMe login somewhere else, you can use it here too. If you don’t already have a username and password, just click Log in and you can choose to create one.


Log in again to continue your work

Your session has expired.

Log in again with RealMe®


Alert