HE REO TINO PAI Na Reweti T. Kohere enei korero i tuku mai, nana ano hoki i whakamaori. Kua puta ke taua korero ko te reo o Waikato te reo Ma ori tino pai o nga reo Maori katoa, a ko tenei ano hoki ta Apirana Ngata korero. No muri mai ka kite ia i nga korero a Reiri Matene, hoa wahine o te Tumuaki o nga kai-whakawa i nga ra i a Pihopa Herewini. Ko nga kupu a Reiri Matene he mea tango mai i tana pukapuka i huaina ko, Our Maoris.

Ki te Reo Ingarihi: ‘The Waikatos are a fine set of people, tall and well made. They are remarkable too, for the delicacy of their pronunciation. One thought of the Italian saying, Lingua Toreana in bocca Romana, when listening to them.’

Ki te Reo Maori: ‘He iwi ataahua a Waikato, he roroa te tangata, he pai hoki te whakatupu. He mea whakamiharo ano hoki te ngawari o to ratou reo. Ki te whakaronga ki a ratou e korero ana, ka mahara te ngakau ki nga kupu a te iwi o Itari, e mea nei Lingua Toreana in bocca Romana. Kahore au e mohio ki te Reo Itariana engari pea te Etita, mana e whakamoari nga kupu Itariana. Kaua era atu iwi e hae mo enei korero whakamihi mo o tatou whanaunga, ehara hoki i Waikato, na te pakeha ke, a naku hoki na Ngati Porou. Ki toku whakaaro ko te Reo Maori te reo pai atu o nga reo katoa. Kia mahara hoki tatou ko te reo o te Kawenata Tawhito ko te reo o Waikato na Te Manihera hoki i whakamaori. Whakarongo ina ki te Kawerata Tawhito. E korerotia ana e nga rangi te kororia o te Atua, A e whakaaturia ana e te kikorangi te mahi a ona ringa. E puaki mai ana te reo o tena rangi, o tena rangi, E whakaatu mohiotanga mai ana hoki tena po, tena po. Kahore he hamumutanga, kahore he kupu, Kahore e rangona to ratou reo. R. T. Kohere, East Cape

NGA TITOTITO A TE MAORI Waiata a Harata Tangikuku Na R. T. Kohere i Tuhituhi 1. E timu ra koe, e te tai nei, Rere omaki ana ki waho ra; Hei runga nei au tiro iho ai, Nga roro whare ki Mihi-marino Naku iana hoe i kakekake, Nga rangi ra ka huri nei. 2. E tangi ra koe, e te kihikihi, Tenei koe ka rite mai ki a au; Me huroto au kei ro repo, 3. Tera koia me to Tawera, Whakakau ana mai ki uta ra; Hohoro mai koia hei hoa moe ake, Moku ra e tiu nei; Me porangi au e keha ana, Me haurangi kai waipiro, Me tahuna rere i te amo hau, Me perehia rere ki tawhiti. 4. Tiro iho nei au ki ahau, Rinoi ra e te uaua, I te koha kore o te kai ki ahau, Heke ra waho ana i te kiri ora; Waiho au kia poaha ana; He rimu puka kei te akau.

Nga Whakamarama: He mea tino nui ki te pakeha te titotito maku e ki, te wawata. Ma te wawata e timata, ma muri e whakatinana, ka tutuki te wawata. Ko etahi tangata nunui o te pakeha he hunga titotito ara ki tona reo he poet. Ko te waiata a Harata Tangikuku e tino eke ana ki te poetry. Me ata aru nga whakamarama.