Article image
Article image
Article image
Article image

YOUNGER READERS' SECTION We are pleased to publish our first contribution in Maori, a description of the opening of Te Aute College's new swimming baths, by Sydney Melbourne of Ruatoki, who writes in the Tuhoe dialect. Te Rā whakatuwhera o te Puna kaukau hou o Te Kāreti o Te Aute nā Sydney Melbourne Ara ake te rā o te Paraire, te rā tuatahi o te marama o Mei, ā, a te rangi o te Hātarei te rā tuarua o Mei te rā nui. Ko te rā o taua Paraire rā te rangi whakarerireri i ngā hāpi*hangi ngā tū āhua kai, ā, whakataetaetae hoki, i te Kāreti kia pai ake te āhua. Nā tēnei whakarerireri ka kore he mahi kura; tino koa katoa ngā tāhae o Te Aute, pakari ana rātau ki te mahi kei whakahokia rātau ki roto i te whare kura, kāore kē rātau e ngenge i taua mahi rā i waho. Tae mai rawa ake te ahiahi, kua oti katoa ngā mahi, kua reri ngā hāpi, kua mahia ngā rīwai, ngā kumara, kua tapatapahia ngā paukena, ā, kua taea he kai moana arā he pāua, kua oti te mahi i ngā mīti, paipai ana hoki te Kāreti ki te kanohi. Nā ngā tama noa iho o te Aute me ētahi kura māhita i mahi katoa aua mahi rā; kāore he mea i hōhā, ahakoa te uaua. ā, ka tō te rā, kua mahi, kua whakareri i tērā taha o te āhua Māori, te pōwhiri. I tēnei wā ka mahia te whakatikatika i ngā pōwhiri, ngā haka me ngā waiataā-ringa, ā, kia tika rānō ka mutu; ka hoki ki te moe kia mahea ai mō āpōpō. Ao ake te rangi nui rā, ātaahua ana hoki te rangi. A ka kite ka are rā te rangi a te poupoutanga o te rā. I taua ata rā tata atu i te tekau karaka, ka pōwhiritia e mātau ngā tama o mua kua kuraina nei i Te Aute Kāreti, me ō rātau hoa wahine hoki, i haere mai nei ki te whakatuwheratanga o te puna hou rā, ā, i haere mai anō hoki ki tā rātau hui kotahitanga ki te tautoko take o te Kāreti me ētahi atu take o te Kāreti. I muri mai i taua pōwhiri rā, ka haere mātau ko ētahi atu tama ki te whakatakoto i ngā hāpi. Kua tahuna noa atu hoki ngā hāpi rā, ā, nā te wera o te rangi, ā, me te kaha hoki o te wera o ngā hāpi, heke ana ngā werawera o ngā kaimahi. Kātahi, ā, ka mutu te tango i ngā pangawera, ka whakatikatika i te takoto i ngā kohatu, ka roreroretia ngā mīti. A, utaina atu ngā mīti, ngā kai hoki, ā, kōutuutuhia atu he wai ki runga i ngā kai me ngā kōhatu, hihī ana te wai, pēnei tonu i te ngāwhā nei te āhua a taua hāpi. I te wā e hihī tonu ana te wai, ka uwhia atu ngā pēke, ā, ka taupoki te hāpi ki te oneone. E toru ngā hāpi. Oti pai ana tērā mahi, ko te tatari kia maoa ngā kai ināianei. Kua tīwaha te reo, ‘Haere mai ki te kai, kua hora ngā pereti.’ Kakara ana te hau i te hāngi. Mākūkū ana ngā korokoro me ngā waha hoki. Mōmona ana te kai a ētahi a ngā tama o te Aute, te kai tuatahi pea mai i te kāinga rānō te kai whakamutunga Māori, mitimitia ana ngā poroiwi, ngā pereti me ngā ringaringa atu hoki. Ora katoa. I te hāora o te rua o taua ahiahi rā, kua huihui mai ngā manuhiri upoko, arā te Pīhopa o Niu Tīreni, a Lesser, me tana hoa wahine, a Tā Turi Kara, me ngā mema hoki o te Poari o Te Aute me ā rātau wāhine hoki. Ka eke mai ngā manuhiri ki runga o te marae o Te Aute, ka tīwaha whāmataku ana te haka pōwhiri: ‘Tōia mai —te waka!’ Mutu pū ana ngā pōwhiri, ka mihi te ‘Head Prefect’ o te Kāreti, a Edward Moses, ki ngā manuhiri. Ka ū mai te wā whakatuwheratanga o te puna kaukau, ā, huihui katoa te tokomaha ki te puna. Tuatahi ki te kōrero, ko te Tumuaki o Te Aute, ko Noel Vickridge. Ka whakaatu

i tōna koa kua oti te puna. Ka mihi hoki ki ērā tāngata mō ā rātau koha mō taua puna, i taea ai te hanga te puna; ka mihi hoki ki ngā tohunga i hanga rā i taua puna. Kei te wawata tonu hoki ētahi atu koha hei whakaea i taua puna rā, ā, hei hanga hoki i ētahi atu mea mō te puna; arā, he nohanga, he wāhi waiho hoki i ngā kākahu i ngā taha o te puna. I muri mai i te Tumuaki, ka tū ko te Hekeretari o te Poari o Te Aute Kāreti, ki te whakaatu mai i ngā moni kua kohia, ā, e iwa mano taara kua taea, ā, ko te taumata e whāia ana, e whā tekau mano taara. Ka whakaatu hoki ki te koha a te Kāwanatanga, ā, ka mihi ki ērā katoa i hōmai moni mō taua puna. I muri mai i tēnei kōrero, ka waiatatia he hīmene, whai mai ko tētahi karakia nā te Pīhopa i whakahaere. Kātahi ka kōrero ko Tā Turi Kara, i kuraina anō hoki i Te Aute. I kī a ia tana kaha koa kua oti taua taonga nui nei mō ngā tāhae o Te Aute. I ōna wā, kaukau noa iho ai rātau i tētahi puna i te awa paku nei i tata tonu ki te Kāreti. I kaukau anō hoki au ki taua puna, a, he pai ake tērā. I kī anō hoki a Turi he wāhanga noa iho tēnei mō te whakanuitanga i te Kāreti o Te Aute. A, nā tēnei o ō mātau kaumātua i whakatuwhera te puna. Te mutunga o āna kupu, ka kau ngā toa kaukau o Te Aute, a, haka katoa ngā tama o te kura. Te koa o ngā tama o te kura ka tirikoha ki roto o te puna. Kua oti te rā, kua mutu ngā mahi mō tau rā, ā, kua tīmata anō ngā mahi mātauranga, te pūtake o Te Aute, ēngari te hōhā hoki. We are pleased to have our first contribution from Panguru High School.

Permanent link to this item

https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/TAH196806.2.34

Bibliographic details

Te Ao Hou, June 1968, Page 56

Word Count
1,049

YOUNGER READERS' SECTION Te Ao Hou, June 1968, Page 56

YOUNGER READERS' SECTION Te Ao Hou, June 1968, Page 56