Ko Hiruharama Toku Pa

Te Ao Hou, June 1964, Page 19

Ko Hiruharama Toku Pa na Tepora Kupenga o Ngata Memorial College He korero tenei mo oku kainga. Ko nga kainga nei ko Hiruharama, ko Whakapourangi, ko Te Ahi a Te Atua, kei Ruatoria. Mehemea kaore koutou e mohio ana kei hea a Ruatoria, maku e korero ki a koutou. Tena, titiro ki a koutou mapi o Niu Tireni, ki te Ika-a-Maui. Titiro whakarunga ki te Tairawhiti, ki Turanga (Gisborne). Kia kitea e koutou a Turanga, titiro whakararo iho, kei raro na a Ruatoria. E waru tekau ma whitu maero a Ruatoria kei waho ake o Turanga. Kei te whakaaro pea koutou he aha ra te kiko o nga kainga nei ki a koutou. Ko taku korero tenei ki a koutou, he tino nui nga korero mo nga kainga nei. Tena, kia korerotia e ahau ki a koutou tetahi purakau. Engari i mua i toku timatanga, ehara enei i nga korero tika mo nga kainga nei. Na taku koka noa tenei purakau i korero mai ki ahau, i ahau e tamariki ana. E wha maero te pamamao o Hiruharama i Ruatoria, kei waho, kei Waitakaro, kei runga i te huarahi e hoki ana ki Turanga. Ko Whakapourangi, kei waho o Hiruharama, he rori e rua maero pea te roa. A, ko Te Ahi a Te Atua he maunga kei muri iho i te marae, kei te moka o Whakapourangi. Tena, kia timata ahau. I tetahi Ratapu, ka karakia nga Ringatu i te kainga o toku tipuna, o Raniera Haereroa, kei te moka o Whakapourangi. Ara ia kua haere ki ona tipuna, kua hinga ki te Po. Ko te take i karakia ratou ki reira, he Ringatu ano hoki ia, a, he tino nunui hoki tona kainga. Ko te para o tona whare nunui ke atu i te wharenui o reira, i a Te Aowera. He tino nui nga tangata i reira i taua ra; ko nga tangata katoa o Hiruharama, o Tokomaru; ko nga tohunga, ko nga poropiti—nga iwi katoa. Ko nga iwi iti, ko nga iwi rahi i reira. E korerotia ana ki a ratou nga kupu o te Kawenata, ko ta ratou karaipiture mo nga mahi o Te Karaiti. Ka whanau Te Karaiti i te whare mo nga kararehe, ka noho, a, ka pakeke, ka haere ki Hiruharama noho ai, i reira poropiti, tipu ai. Ko ana mahi he whakapono, he whakaora tangata, he kauhau i te rongopai mo tona Matua i te rangi. Ko ana merekara, i miharo katoa ai te ao, i mahia ki reira, ki Hiruharama. Engariko taua Hiruharama e korero ana te Kawenata kei te Whenua Tapu. Ko Wereta te kaiako, he pononga ano tera na te Atua. He pera ana mahi i a Te Karaiti ra, he whakapono, he poropiti, he whakaora mauiui, he karakia hoki. Ko tana tino mahi he korero mo tona Matua o nga Matua, Kingi o nga Kingi, Ariki o nga Ariki. He nui ana mahi. Ko ona hoa ko Te Kooti ratou ko Ratana, a, ko Hori Keti hoki. Ahua ariaria tonu a ratou mahi. Ka haere ano ana korero, ka mea, i a Te Karaiti kua mohio e whakamatea ana ia, ka haere ia ki tetahi wahi ngaro ko ia anake, ki reira whakapou ai i ona mahara ki tona Matua i te rangi. Ka whakamatea, ka mate. E toru nga ra i muri iho, ka ora mai ano, ka piki ki te tihi o tetahi puke teitei o te maunga ra o Kawari, ki reira tatari ai mo tona tiariata. I a ia e tatari ana, ka tahuna e ia tetahi ahi. Ka haere mai nga anahera me tona tiariata, a, ka mauria ia. Ka mahue mai tana ahi e ka tonu ana. Ka mutu te kauhau a te kaiako i te Rongopai, ka karakia, a ka mutu, ka putaputa katoa nga tangata ki waho, nohonoho ai ki roto i te ra mahana, whakamahana ai, whaikorero ai, korero paki ai. Ka tu tetahi tangata koroua nei, tupakeke nei, ki runga. Ko Te Iharaira Fox tera, he tangata tino hatakehi; ko ana mahi mo te takaro katoa, hei mahi i te iwi kia hemo ki te kata, kia parekareka. I etahi wa, mamae ana o ratou puku i te katanga. Ka mea ia ki te iwi ra, ‘Mehemea e haere mai ana koutou ki te whai i Te Atua, a, tena, he tika ta koutou haere mai. Koia nei tonu hoki te kainga o Te Karaiti, e kiia nei kei roto o te karaipiture ko Hiruharama—te kainga e kiia nei i tipu ai, whakapono ai, kauhau ai i te Rongopai, ko te Hiruharama na tua ake o nga maunga na. Kaore koutou e haora e wake ana, ka tae ki reira. A, ko te kainga nei ko Whakapourangi—he aha? Koia nei tonu te mea e ki ra te kaiako, ‘Ka haere Te Karaiti ki tetahi wahi ngaro, Whakapou ai i ona mahara ki tona Matua i te Rangi’. No Te Karaiti! No kona te ingoa e tapaia nei ko Whakapourangi. Ko Te Karaiti i whakapou ai i ona mahara ki te rangi.’ Ka mea ano ia, ‘No te orangai mai o Te Karaiti i tona hemonga, no tona pikinga i te maunga ra, a Kawari, tatari ai ki nga anahera