TE UTU HARA na Rora

Te Ao Hou, October 1956, Page 22

TE UTU HARA na Rora Kei te hoki aku whakaaro ki te wa o te “Ao Tawhito”, i a matou ko aku matua e noho ana i Waipuno. Kei te kite ahau i roto i aku mahara, to matou kainga, me matou hoki. Te whare wananga, me o matou whare noho, i rungo i te hiwi, me te whare o Horo (hall) ta matou koroheke Pakeha, i raro tata atu, i te taha o te awa, me te piriti whiti atu ki te kainga i tera laha o te awa. Ka haere matou nga tamariki, he hawe hawe wai, he horoi kakahu ki te ouna, ki te awa ranei. Ko ta matou mahi pai he tiki wahie, he manuka, haere kotoa ai matou kite kori i roto i nga manuka. Ka pangia tetaho o matou tuakana a Teni, i te mate taimaha, ka tikina nga Tohunga hei kimi i te mate. Ka kite matou i tetahi o aua Tohunga e mahi ana, i towhaina te rau runa, ka metia ki runga ake o te tinana o Teni, mete korero ki aia ano. Na tetahi, he mahi ki tana paipa i te mea e poa ana, ka metia haeretia i runga ake o Teni, no tera, ka panei a Teni i te porangi me te karanga “he nake, he nake!” Ka metia ko te mata o Teni kei a ia ano, i a ia i tihoi haere i mua atu, tae atu hoki ki Ahitareiria. I tetahi ahiahi ano, e hoki mai maua ko taku teina a Tauehe, i te toa, me a maua kai, ka rongo maua i nga iwi o tetahi taha o te awa e korero ana, ara ka ata haere maua kia rongo ai maua i ta ratou take, i te mea kua rongo atu maua e whakahua ngia mai ana te ingoa o to maua tuakana a Perata, kua moe ra hoki i tetahi o taua hapu nei. “Wahine puremu! Mohio koe keite haere to tane, koia nei to mahi!” No tera, ka hikaka to maua haere me a maua kai, whiti atu i te piriti, tae atu hoki ki to matou kainga. katahi maua ka korero ki o maua matua. No tetahi rangi, ka hoki tangi mai a Perata, ara ka riria nga mea kaumatua mo tena mahi ana, katahi matou ka noho ki te whanga, kia kite matou he aha te hua o te mahi a Perata. Ka haere maua ko Tauehe ki te awa kite titiro i ta maua hinaki, ara e mahi ana inga tuna ki roto i nga kete, katahi maua ka rongo i tetahi ope e ngeri haere mai ana ki te piriti, ka toi haere atu maua ki runga i te hiwi, kia atu maua i a ratou. Ara ra! Ka mau te wehi! E taki haeremai ana to ratou kaumatua i mua, me te whiu haere i tana rakau, me nga wahine kaumatua e pukana mai ana, tau ana ano ratou i roto i o ratou kakahu haka. Engari no te tatanga mai ki te piriti; kua tu atu a Horo mete karanga, “noho atu! Kaua e takahi mai ki runga i te piriti nei, ka puhia koutou e au! Ohorere ana te ope nei, ka tahi ka tu, kua kore toa ki te whiti mai i a Horo e tu ana i tenei taha o taua piriti. Mahi noa iho ratou i reira, a, hoki kau atu. Katahi o matou matua ka korero i waenganui ia ratou, ki te whiri whiri me pewhea matou, otira ka wehewehengia etahi o matou taonga, ka tangohia mai nga takai pihi paranene, me nga pihi hei mahi panekoti me nga hikurere, te papai o te pihi. Ka rite nga whakaaro o nga kaumatua, ketahi matou ka haere me a matou taonga kite kainga o te ope i haeremai nei ki te whakawhiu i a matou mo te hara o Pereta. Whiti atu matou ite piriti, a tae atu ki to ratou marae, e karanga haere atu o matou whaea, me te taki haere atu o to matou tupuna, note mea ka tae tonu atu ia ki mua o te whare wananga, katahi ia ka whaka takoto tana takoto tana rakau whakairo ki te whenua, ka tahi matou katoa ka haere kite whakatakoto i a matou taonga, ara he korowai etahi, he whariki, he patu pounamu, heitiki, menga pihi kakahu, nui atu ngataonga nei. Ka mutu katoa katahi matou ka noho, me te matakitaki i taua iwi e taupatupatu ana ki a ratou ano mo nga taonga. No te hoki nga mai o te tana a perata. ke tahi ia ka haeremai kitewhakahoki i tana wahine; heiaha mana te he o Perata, aroha tonu ia ki tana wahine, te whaeo o ana tamariki, katahi maua ko Tauehe ka whakaaro mou mou ta matou haeretanga ki “te utu hara”.