HE TUHITUHINGA I nga mahi a te Hui o te Hahi Maori o te takiwa o Turanga i te Pihopatanga o Waiapu, i whakaminea ki Uawa i te 8 o nga ra o Nowema i te tau 1878.

Mahi a te hui o te Hahi Maori o te Takiwa o Turanga i te Pihopatanga o Waiapu, 8 November 1878, Page 3

HE TUHITUHINGA I nga mahi a te Hui o te Hahi Maori o te takiwa o Turanga ite Pihopatanga o Waiapu, i whakaminea ki Uawa ite 8 o nga ra o Nowema ite tau 1878.

Edward C. Waiapu,

No te 10 o nga haora ka takoto te Hapa a te Ariki ki roto ki te Whare-karakia, e 52 i tangoite Hapa. Te kohikohi ote Ohaohatanga £2. 7.1. I te 3 onga haora ka huihui ano nga tangata ki roto ki te Whare-karakia, ka karangarangatia e te Pihopa nga ingoa o nga tangata o te Hui, me te whakao enei ki o ratou ingoa : MINITA. Te Wiremu, Atirikona, Raniera Kawhia, Mohi Turei, Matiaha Pahewa, -ARihara Te Hangamaro, Wiremu Katene Paraire, Kerehona, Piwaka, Rutene Te Aihu. MANGAI REIMANA: Paora, Te Haenga, Wiremu Tahata, Apirana Pahina, Te Paki Te Amaru, Hori Korama Manuhiri, Hakopa Rerepuhara. Muri iho ka timataia te mahi e te Pihopa ki te inoi, ka whai-korero hoki ia ki te Hui. E AKU hoa aroha, e nga Minita, e nga Mangai o te iwi:— Ka nui toku manawareka i a au ka tae mai nei ki roto ki a koutou, kua oti nei hoki au te karanga e te Atua, hei whakakapi i te turanga o to koutou hoa aroha o te Wiremu, Pihopa, nana nei i tīmata te kauwhau o te Rongo pai ki tenei wahi, a, whakaturia noatia ia hei Pihopa mo koutou. Kia puta ano ta koutouinoi moku kia whakakahangia ahau mo tenei mahi e te Atua, e mau tonu nei inaianei tana whakariterite i nga Minita mo tana Hahi. Ī penei ano to koutou Pihopa ka mate nei. Īa ia hoki e whakahemohemo ana, i homai e ia te Paipera Maori ki roto ki oku ringaringa, me tana whakahau anoia au kia uaua ki te whangai i nga hipi kua kohikohia mai e ia ki roto ki te kahui a te Karaiti.

He whakapai atu tenei naku mo te kupu mihi maikia aua te Hui o te Hahi Maori i whakaminea nei ki Te Horo ia Maehe ka pahemo atu nei. Ma te Atua hoki e mea kia whai hua taku mahi i roto i a koutou. Tera ano hoki tetahi o nga matua o te Hahi Maori kua tutuki ki tona okiokinga i mua ake nei. No te 11 o Aperira i mate ai a Tee Herewini, Pihopa, ki Ingarani. I pūmau tonu ano te mahara aroha o taua kaumatua ki ana tamariki Maori, I korero reo Maori ano ia mo nga tangata kua whakawaia nei e Hatanai runga i te huarahi o te whakapono ki a Te Karaiti, i penei tana ki " Tera ano ratou e hoki mai," a, ka tata te haere, he reo maori ano te kapu whakamutungai puakiia ia,i ki hokiia Ka maramal ka marama" ŌuKo te mahi a Pihopa Herewini, ehara ite mea i Niu Tirani nei anake, engari i tae atu ano ki nga iwi maha o nga motu o tenei moana, kauwhau haere ai i te Rongo pai, Nana a Pihopa Patihana i momotu atu mo taua mahi, a, te matenga o Te Patihana ka whakaturia ano ko te tamaiti a Pihopa Herewini i whanau nei ki Niu Tirani, hei whakakapi mona. Ko te mahi pai ma koutou hei whakamau-mahara ki tona matua, ko ia, tenei, kia ura ano koutou ki te mahi a tana tamaiti, ara kia whakarite i te kupu a te Hui i era tau kia kohikohia he moni hei mea mo te kawei te Rongo-pai ki nga iwi e noho kuware ana, Ko te mea pai rawa ano ia, ko etahi o koutou, o nga tangata Maori kia whakaohokia e te Wairua o te Atua, kia ki hoki—' Tenei ahau: tonoa atu ki faua mahi. He mea tenei e taea ana e nga tangata, Maori o etahi motu : e taea ano hoki e koutou ki te nui to koutou aroha ki aTe Karaiti. . Tenei ano ia tetahi mahi e tata rawa mai ana ki a koutou, ara, ko te tohe ki nga tangata o tenei motu kua mamingatia nei, kua kotiti' ke nei, kia hoki mai ki te huarahi tawhito, ki te huarahi tika. E uaua nei nga kai-whakaako pohehe ki te rui haere ifa ratou purapura kino, e kore hoki e tika kia kahakore tatou ki te whakahoki mai i nga tangata kua mamingatia, ki runga ki te huarahi tawhito o te kupu tapu a te Atua. Ma te kaha ote Hahi Maori ki nga mahi penei ka ora ai, ka he-kore ai. Tetahi mea o tenei wa ka pahure ake nei hei korerotanga maku inaianei, ko te motuhanga i etahi tangata hei Minita ite 22 o Hepetema. Ko Matiaha Pahewa, Rikona,i motuhia hei Piriti; ko Kerehona Piwaka, ko Hutene Te Aihu, ko Hoani Te Wainohu,i motuhia hei Rikona. E toru nga mea pai o tenei motuhanga-minita ;te tuatahi, he tangata anake ratou kua kitea te ahua i nga wa kua pahure ake nei ; te tuarua, ko to ratou kuranga e Te Wiremu ki Turanganui i mua ake o to ratou whakaminitatanga ; te tuatoru, ko te kakama o te iwi ki te kohikohi ite moni mo nga Tahua Oranga Minita. Ko tenei mahi e korerotia nei,

i mahia ki roto ki te Whare-karakia tawhito ki Whakato. Na konei ahau i mahara ai he mea pai rawa, me he mea ka tahuri nga iwi Maori katoa o te motu nei ki te whakahou i taua whare whakairo kia waiho ai hei whakamaumahara ki a Te Wiremu Pihopa, hei pera me te kowhatu i whakaturia ra ki Paihia, Peiwhairangi, e nga iwi Maori hei whakamaumaharatanga ki tona tuakana. I puta te kupu a te Hui ki Te Horo mo nga Pariha o Rangitukia, o te Horo, kia whakakotahitia; mo Hihara Te Rangamaro, Minita, hoki, kia waiho hei Minita mo te Pariha o Tuparoa. Heoi, e whakaae ana ahau ki ena kupu, me timata atu hoki aua tikanga i tenei takiwa. I Tena tetahi kupu a te Hinota o te Pihopatanga mo te tuhituhi i nga ingoa o nga tangata o te Hahi ki roto ki te Rehita kia uru ai ki te whiriwhiringa i nga Mangai mo te iwi ki roto ki te Hinota. He mea pai hoki kia whakaritea taua kupu ate Hinota, kia kitea ai to koutou ngakau nui ki nga mea katoa e mahia paitia ai nga mahi o te Hahi. I Tetahi kupu ano a te Hinota o te Pihopatanga he ki kia kohikohia he moni i te Ratapu tuatahi o te tau puta noa i tenei Pihopatanga katoa, hei whakakaha i te mahi a te Hahi i nga wahi e tatahi nei te noho o te tangata e uaua nei hoki te mahi i nga whare karakia, ite oranga mo te Minita. He nui toku hiahia kia uru te Hahi Maori ki tenei mahi, kia rite ai ki te ki a Paora, 6 Kaua tana ake e tirohia e tetahi, e tetahi, engari ko nga mea a era atu hei tirohanga ma tetahi, ma tetahi." (Pirip. ii. 4.) Tena ano tetahi mea kua, korerotia nei e te Hui o te Hahi Maori i etahi tau, ara ko te whakaako i nga tamariki ki nga mea ote Rongo pai. Kua kite hoki ahau ite mea e huihuiana koutou ki te karakia, ko nga kaumatua anake e korero ana i te pukapuka, tena ko nga tamariki, e tu noa iho ana me te mea he whakapakoko rakau. He pai nga kupu ate Hui kua puaki mo tenei mea, otira kahore he tikanga o te kupu kau, ki te kore e waiho taua kupu hei mahinga ma te tangata. Kia kitea i konei te uaua o nga tangata o te Hahi, i te mea e tohea tonutia ana te whakaako inga tamariki ki enei mea i nga Hatapu, i era atu ra, hoki o te wiki. 'letahi atu mea e korerotia ana i era huihuinga o te Hui o te Hahi Maori, ko te haurangi waipiro. He mea pai ano te itinga haeretanga o tenei mea kino i etahi wahi, otira kei te nui ano tona kahaietahi wahi. E korerotia nuitia anai nga Nupepa pakeha i mua tata akenei nga mahi whakarihariha i mahiaki Waiapu, he mea na te haurangi waipiro. -He hanga whakama hokikia au i reira toku rongonga ki tenei ta mahi e mahia ana ki te wahi i whai ingoa ai toku Pihopatanga. Te mea pouri rawa ia ki a au, lo te ahunga mai o enei mea kino i nga iwi pakeha. LE hoa ma,

kia mahara tatou katoa ki tenei, i whakakitea mai te Tama ate Atua hei whakangaro i nga mahi ate Rewera he kaha rawa atu hoki ia i o tatou hoa-riri katoa, Kauaka e ki, Kei te Kawanatanga te he, kei a wai ranei te he ; engari kei nga hiahia ano o te tangaia te he, ki te whakawaia hoki te tangata, e kumea ana ia, e poaina ana, e ona hiahia ake ano. wi Ma te Atua e mea to tatou huihuinga inaianei hei whakakaha i o koutou hepara ki te tirotiro i nga kahui kua tukua mai nei ki a ratou, hei akiaki hoki i a tatou katoa, kia uaua ki te mahi a to tatou Ariki. Kia riro mai hoki tona Wairua Tapu hei tohutohu, hei arahi 1 a tatou, ki te kahore nei hoki ia, e kore rawa tetahi mea e kaha, e kore e tapu. I whakaaria e Mohi Turei, Minita, i tautokona, e Rihara Te Rangamaro, Minita ; He whakapai tenei na te Hui ki nga korero kua whakapuakina. nei ete Pihopa, he ki atu hoki ki aia kia whakaae mai ia ki ana korero kia whakamaoritia, kia perehitia, Whakaaetia Ana. I whakaaria e Wiremu Tahata,i tautokona e Te Paki Te Amaru : Tetahi mea i kore ai e tupu etahi o nga mahi ate Hahi, he kore Komiti mo te Hahi ki ia wahi, kiia wahi. "Heoi me whakatu he Komiti i roto i nga ra o Tihema mo ia Whare-karakia, mo ia Whare-karakia, kia rite ki te Tikanga i whakatakotoria e te Hui o te Hahi Maori i te tau 1871. Whakaaetia Ana. I whakaaria e Wiremu Tahata, i tautokona e Hori Korama Manuhiri ; He mea pai kia tata nga tamariki katoa o tenei takiwa ki te kura. Me whakaputa hoki te uaua kia whakaturia he kura ki nga wahi e kura-kore ana. Whakaaetia Āna. Kei te 7 o nga haora ka nukuhia te Hui ki te 9 o nga haora o te 9 o nga ra o Nowema. I panuitia, i whakapumautia ena tuhituhinga i te 9 o Nowema, 1878.

EDWARD Ō. WAIAPU,

Upoko.

Nowema, 9, 1873;

Timataia ana te mahi e te Pihopa ki te inoi, .I panuitia, i whakapumautīa nga tuhituhinga o nga mahi o nanahi, I I whakaaria e Te Paki Te Amaru, i tautokona e Apirana Pahina ; Me whakaatu mai e nga Pariha katoa ki te Hui o te Hahi Maon iia tau, i ia tau, nga ingoa o nga tamariki e tae ana ki te kura Ratapu iia kaainga, i ia kaainga, me te tuturutanga o te tokomaha i nga Ratapu katoa o te tau. Whakaaetia, Ana. I whakaaria e Apirana Pahina, i tautokona e Paora Te Haenga ; He kupu tenei ki te Pihopa, me kore ia e whakaae ki te kaainga mo te Minita o te Pariha o Tokomaru kia waiho ki waenganui o te Pariha, ara ki Anaura, kia oti ano ia he whare mona te hanga ki reira. Whakaaetia, Ana. . I whakaaria eTe Wiremu, Atirikona i tautokona eTe Paki Te Amaru ; Ko te tikanga pai mo nga wahi tuunga whare karakia, mo etahi wahi pai hoki hei toma tupapaku, koia tenei, kia motuhia aua, wahi hei mea mo nga mahi a te Hahi, kia tukua hoki ki etahi kai-tiaki ; kia pumau tonu ai ake tonu atu mo nga mahi i motuhia ai. Whakaaetia, Ana. TI whakaaria e Mohi Turei, Minita, i tautokona e Raniera Kawhia, Minita ; Ti whakaae ana tenei Hui, me te nui ano te aroha, ki nga korero ate Upoko o te Huiinanahi mo nga Matua o te Hahii tenei whenua kua tae atu nei ki toraua okiokinga, ara, mo 'Te Herewini, Pihopa tuatahi o Niu Tirani, mo Te Wiremu, Pihopa tuatahī o tenei Pihopatanga ; kei te whakawhetai hoki tenei Hui ki to te Atua, pai, i fonoa mai ai ia hei whakakapi mo raua, Whakaaetia Ana. 1 whakaaria e Hori Korama Manuhiri, i tautokona e Rihara Te Rangamaro, Minita ;

Hei Waerengaahika he whakaminenga mo te Hui o te? Hahi Maori a tenei tau e haere ake nei. Whakaaetia, .Ana. I . Kei konei ka whakamutua te mahi a te Hui e te Pihopa ki te inoi, ki te manaakitanga. ".. I panuitia, i whakapumautia ena tuhituhinga, i te 9 o Nowema, 1878.

Upōlo.