Whakawhiwhi Mana ki te Kooti Whenua Maori.
OTA KAUNIHERA. Te Whare o te Kawanatanga, i Poneke, i tenei te wha o nga ra o Noema, 1912. Tu ana i reira : Ko te Honourable James Allen hei Tumuaki mo te Kaunihera. NOTEMEA kua meinga hei ture e tekiona rua tekau ma rima o te Ture Whenua Maori, 1909, ka ahei te Kawana i runga i te Ota Kaunihera kite whakawhiwhi atu kite Kooti, ano tonu mete mea nei na taua Ture i whakawhiwhi atu, i tetahi mana whakawa mo ia take me ia tautohe ranei e pa ana ki nga whai-taketanga o te Maori ki tetahi whenua, taonga tinana ranei; a hei reira ka tino whai mana ka tino whai kaha te Kooti kite whakatau i taua take, tautohe ranei, kia hangai ki runga ki ta te ture. A notemea ko nga tangata e kiia ana no ratou tetahi poraka papatupu Maori e mohiotia ana tona ingoa ko Hinetiraha, kei roto i te Kaute o Waiapu, i whakawhiwhi i a ratou ki tetahi kahui hipi i mua, ka maha nga tau i naianei, a kia pai ai te whakahaere i aua hipi whakaturia ana e ratou i ona wa etahi Komiti Whakahaere mo aua hipi : A notemea i whakaturia tetahi Komiti Whakahaere i te tau 1905, a i whakahaere taua komiti, i ki ranei kei te whakahaere ia i taua kahui hipi: A notemea e kiia ana no te tau 1910 ka whiriwhiria ka whakaturia tetahi atu Komiti Whakahaere hei riiwhi mo te komiti o te tau 1905, engari kaore te komiti o te tau 1905 i whakaae kite tuku atu i taua kahui hipi, kite whakaatu ranei i nga kaute o nga moni o taua kahui hipi, kite komiti hou o te tau, 1910; A notemea kei te awangawangatia ko te hea rate komiti e tika ana e whai mana ana ranei kite pupuri kite whakahaere i taua kahui hipi: A notemea, timata atu i naianei a tae noa kite wa e whakaputaina ai he ota whiriihoura hei whakatau i nga tangata mo ratou a Hinetiraha Poraka, e tika ana kia whakataua he huarahi whakahaere mo aua hipi, apiti atu hold ki etahi mea e pa ana ki taua kahui hipi, a i runga i tera aronga e tika ana kia whakamanaia te Kooti Whenua Maori kite uiui kite kimi kite whakatau i nga mea e whai ake nei : —- 1. Ko te hea komiti ko te hea ropu tangata ranei te mea e whai mana ana kite pupuri kite whakahaere i taua kahui hipi. 2. Ko te hea te huarahi pai hei whakahaere i taua kahui hipi i naianei tae atu kite wa e whakaputaina ai he ota whiriihoura hei whakatau i nga tangata no ratou taua Hinetiraha Poraka. 3. Kia mahia nga kaute moni a te komiti a nga komiti ranei nana i whakahaere taua kahui hipi mai o te tau 1908 tae noa kite ra i tu ai te whakawa, a Ida kimihia kia kitea ai te rahi o nga moni i puta nlai i taua kahui hipi e tika ana
kia utua e taua komiti e aua komiti ranei, a me puta ranei aua moni ki nga tangata e kiia ana no ratou taua whenua ki etahi atu tangata ranei. 4. Ki te tohutohu i te huarahi e mahia ai, a ko wai te tangata mana e raahi e tiaki nga kaute o nga moni o taua kahui hipi. A kite hanga ota kite whakatau hoki mo runga i nga tikanga o tenei whakawa i ta te Kooti e whakaaro ana e tika ana. Na reira, ko His Excellency te Kawana o te Tominiona o Niu Tireni, i runga i te whakahaerenga mete whakatutu kitanga o te kaha mete mana kua whakawhiwhia ki a ia e wahanga-tekiona tahi o tekiona rua tekau ma rima o te Ture Whenua Maori, 1909, a i runga hoki i te tohutohu mete whakaae a te Kaunihera Whiriwhiri o taua Tominiona, tenei ka ota ka panui ko te whakawakanga mete whakataunga o nga take kua kiia i runga ake nei, o etahi atu mea o etahi atu tikanga ranei e pa ana ki aua take, e tika ana ranei kia whakataua mo runga i nga take kua kiia ake nei, me tuku a tenei kua tukua kia uru ki roto kite mana whakawa o taua Kooti. A tenei ka pariuitia i whakaputaina tenei Ota Kaunihera i raro i nga tikanga mo taua mahi kei roto i te Ture Whenua Maori, 1909, a me whai mana ano he whakaaetanga na te Kawana i roto i tona Kaunihera ki nga whakahaerenga kua whakamanaia e tenei.
J. F. ANDREWS,
Karaka o te Kaunihera Whiriwhiri.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/KNT19121107.2.4
Bibliographic details
Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 78, 7 November 1912, Page 838
Word Count
779Whakawhiwhi Mana ki te Kooti Whenua Maori. Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 78, 7 November 1912, Page 838
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Matauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of Copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.