Whenua Maori ka riihitia i runga i te Tena (Tender) e tuwhera ana kite Katoa.
Tari o te Poari Whenua Maori o te Takiwa o Tairawhiti, Kihipane, te 11 o Hanuere, 1911. He whakaaturanga tenei, i runga i nga tikanga o te Pure Whenua Maori, 1909, me nga rekureihana i raro i taua Ture, ka ahei te tuku tena-a-tuhituhi (written tenders) kite Perehitini, ki Wairoa, Haaki Pei, tae noa kite 12 o nga haora i te awatea o te Wenerei te 15 o nga ra o Pepuere, 1911, mo te riihi o te whenua e huaina nei i roto i te Kupu Apiti ki tenei mo nga tau e rua tekau ma tahi, mete whai mana kite whakahou i te riihi mo etahi atu tau e rua tekau i ma tahi.
KUPU APITI. Hinewhaki No. 2 Poraka, Poraka 11, Takiwa Ruri o i Clyde. Whenua Karaahi Tuatahi.
Awa. He whare (cottage), he wuruheti, he iari hipi ke runga i tenei tekiona e tu ana. Nga Tikanga o nga Riihi. 1. Kia rua tekau ma tahi tau te roa o te riihi mete whaimana kite whakahou i te riihi mo etahi atu tau e rua tekau ma tahi. 2 Kaua te moni reti mo nga tau e rua tekau ma tahi tuatahi e hoki iho i te moni reti kua whakaaria nei, a ko te moni reti mo te rua tekau ma tahi tau tuarua kia rima paiheneti o te wariu whakapaingakore o te whenua. 3. Ko ia tena (tender) me whawhao ki roto ki tetahi kopaki pukapuka, me ata whakapiri kia kati, ko te ingoa mo waho ko to te Perehitini, a me maaka penei a waho o te kopaki “ Tena (tender) mo te riihi o Rota Nama , kua panuitia nei ki roto ki nupepa o te o nga ra o 19 ,” a me tapiri atu tetahi pukapuka ki-pono ature me tuhi kia rite kite ahua kua whakatakotoria. 4. Me tapiri ki ia tena (tender) nga moni reti e rite ana mo nga marama e ono, mete whii mo te riihi (£3 35.), me etahi moni hoki e rite ana hei utu i te pane tiute mete rehitatanga o te riihi, a mete wariu hoki o nga whakapainga (mehemea kua utaina he pera ki runga kite whenua). 5. Ko ia riihi me timata i te 1 o nga ra o Hanuere, 1911, Ka ahei te kai-tango riihi kite haere ki runga kite whenua i muri tonu iho i te whakaaetanga o tana tena (tender), a ka tika ia kia kaua e utu i te moni reti o te wa timata i te 1 o Hanuere tae noa kite ra i whakaaetia ai tana tena (tender). 6. Ko te moni-reti me matua-utu te tikanga, a te tahi o Hanuere mete tahi o Hurae o ia tau.
7. Ma te kai-tango riihi e utu nga reiti katoa, taake hoki, me era atu taake (haunga ia te taake-whenua). 8. Kaua te kai-tango riihi e tuku, e riihi-raro, e mokete renei, ina kore e matua-whakaaetia ete Poari. Kia pahure ra ano he tan kotahi i nohoia ai e te kai-tango riihi, katahi ka whakaaetia te tuku. 9. Huihui katoa nga eka e purutia ana e nohoia ana ranei mo te wa neke atu i te kotahi tau tuturu, e kore tetahi tangata kotahi e tika kia whiwhi eka i ko atu o te 3,000 eka ; ko ia eka oneone karaahi tuatahi, ka kiia hei 7J eka, a ko ia eka oneone karaahi tuarua ka kiia hei 2J eka. 10. Me haina te riihi e te kai-tango riihi i roto i nga ra e toru tekau o muri tonu iho o te wa i whakaaturia ai ki a ia kua takoto tika te riihi mo te haina. 11. Kaore te kai-tango riihi e whai mana kite tango i nga minerals kite kore e hoatu he raihana ki a ia e ahei ai ia te pera, engari ka ahei ia te whakamahi i nga minerals o runga i te whenua mo nga mahi ahu whenua, whangai kararehe, mahi rori, hanga whare, mo nga mahi ranei o roto i tona whare. 12. A te mutunga o nga tau o te riihi ka wariutia ka tiakina hoki nga whakapainga. 13. E tau ana kia whakakorea te riihi ina takahia nga whakariteritenga. 14. Me aro katoa nga riihi ki nga tikanga o te Ture Whenua Maori, 1909, me nga rekureihana kua mahia i raro i taua Ture ; a ka kiia e mohio katoa ana nga kai-tango riihi ki aua tikanga katoa, mete mana tonu ki a ratou, ano he mea ata tuhituhi iho ki nga pukapuka riihi. 15. Me timata te noho i te whenua i roto i te tau kotahi o muri atu i te ra i hainatia ai te riihi. Ko nga mapi whakamarama me tiki atu i te tari o te Poari Whenua Maori mo te Takiwa o Tairawhiti Kihipane.
ALEX. KEEFER (ARIKI KIIWHA),
Perehitini o te Poari whenua Maori o Tairawhiti.
Rota. Nga Eka. Te Moni Reti mo ia Tau. A. R. P. £ s. cl. 1 I 8 2 26 1 17 10 0 Ko tenei tekiona kei te taha o te rori nui o Wairoa ki Nuhaka e piri ana, a ko tona rohe whaka-te-rato ko Awatere
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/KNT19110119.2.13
Bibliographic details
Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 2, 19 January 1911, Page 51
Word Count
873Whenua Maori ka riihitia i runga i te Tena (Tender) e tuwhera ana kite Katoa. Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 2, 19 January 1911, Page 51
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Matauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of Copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.