Ota Whakakaporeihana i nga Tangata no ratou a Rotoiti Nama 4 Poraka.
i roto o te Kooti Whenua Maori o Niu Tireni, Takiwa o Akarana. I runga i “ Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894,” me ona whakatikatika, mete pitihana whakakaporeihana a nga tangata no ratou a Rotoiti Nama 4 Poraka. Ite tuunga ote Kooti ki Rotorua, ite aroaro o Tiakihana Paama, Tiati Tumua ki raua ko Akuhata Takatua, Ateha, i te Paraire, te 18 o nga ra o Tihema, 1908. ITE korerotanga o te pitihana whakakaporeihana i takoto kite Kooti, mete rongonga i nga korero a nga kai-pitihana me nga kupu i whakina mo te taha ki a ratou, mete mohio o te Kooti kei te whakaae te nuinga o nga tangata no ratou taua Rotoiti Nama 4 Poraka, a tera e taea te whakahaere taua poraka i runga i te tikanga e puta ai he painga iki nga tangata no ratou kite whakakaporeihanatia ratou, tenei ka whakahaua ko nga tangata no ratou te whenua e mau nei o ratou ingoa i roto i te Kupu Apiti kua tuhia ki raro iho nei me tu ratou hei hunga kaporeihana i raro i nga tikanga o tekiona 122 o “ Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894,” a ko te ingoa mo ratou ko “ Nga Tangata no ratou a Rotoiti Nama 4 Poraka,” i raro i nga mana i nga taumahatanga me nga ritenga kua whakawhiwhia kua whakataua e taua Ture me ona whakatikatikanga katoa. Ko te rahi o taua whenua eka, nui ake iti iho ranei, a koia enei ona rohe : Ki te raki ko Tekiona 4, Poraka IV, Takiwa Ruri o Rotoiti, ka whiti i te rori, ko Tekiona 3, Poraka IV, Takiwa Ruri o Rotoiti, ko Kaukokopu ; kite [rawhiti [ko Rotoiti Nama 5 Poraka (Nama 2b Rahui 1 Maori) ;f kite tonga ko te takutai ojßotoiti; aki te hauauru ko/Rotoiti Nama 3 Poraka. A tenei ka te wahi hei tuunga mo te hui nui o nga tangata\no ratou taua poraka ko Te Ruato, Rotoiti, a te Paraire, te 22 o nga ra o Hanuere, 1909, i te 10 o nga haora i te ata, hei whakaingoa i tetahi komiti hei whakahaere i taua whenua, kite whakatau hoki i te tokomaha o ona mema. A tenei ano ka whakataua me whai-mana te komiti kite utu i nga moni tika i pau i nga raruraru i runga i tenei whakakaporeihanatanga, a me pa kite taitara o taua whenua e whakahaeretia nei e te kaporeihana i whakahuatia i runga ake nei, nga take, nga tukunga, nga taumahatanga, me nga kanataraka e pa ana ki reira. Hei tohu mo tenei ka whakapiria te hiiri o taua Kooti i te ra mete tau i whakahuatia i runga ake nei.
TIAKIHANA PAAMA,
Tiati Tumuaki.
TE KUPU APITI E KIIA AKE NEI.
Ani Kanara Remi. Hoani Reone. Mihikore Waretini. Pekenene te Hai. Aneta te Aomarama. Hone Ratema te Rerehau. Manahi Tamati. Potaua te Amokura. Arapeta te Ahomiro. Henare Ruiha. Mereraiha Hone Ratema. Petene Reihana. Arona te Ahomiro. Hape Hiria. ■Nataria Hauauru. Rangiahua Patene. Aporo Hori. Hataraka Hiria. Nepia Mataipuku. Reone Ngakiwa. Akuira Mihaka. Hataraka Wiremu Poihipi. Nohotihi Ereatara. Ruiha Ngakiwa. Ani Wikiriwhi. Haare Haimona. Nohorua te Herewini. Rangiahua Hona. Arapeta Ngaparu. Hemi Huhia. Nataria te Uru. Ropeta Nataria. Aperahama Wiari. Haimona Heremaia. Ngakiwa Patene. Rangititiahoa Ngahuia. Aterea Herewini. Hana Tanuora. Ngakaru Hona. Raimapaha te Tara. Aporonia Rani. Heta Waretini. Ngarongo Mai hi. Raiha Ngati. Ani Taiatini. Hopihona te Putuangaanga. Ngakarauna Remi. Rangi Merekita. Ahenata te Ao. Ihipera Ereatara. Naharepe te Tuahu. Rakau te Hauriri. Arihia Oriwia. Ihaia Nohotihi. Ngakawhe te Kirirau. Rangirauaka, Ratana. Ema Ruihi Kawana te Morehu.Inia te Rupe. Ngawini te Kaaho. Rongokitaharangi te Tuhi. Ema te Kirikau. Irena te Hai. Ngahaka Rataoa. Renata te Paea. Emere Tapui Ereatara. Komia te Wao. Ngahaka Ngawini. Rangawhenua Eparaima. Emire Waretini. Kakengaao te Morehu. Ngareta Eparaima. Riripeti Eparaima. Ereatara Rangihoro. Kiingi Pene. Ngamanu Keita. Riwa Witiki Kapua. Ereatara Eruini. Kihi te Kaaho. Ngapi Keita. Ripeka Pua. Eri Ngataiawhio. Kamutaone Miriama. Ngakata te Whenua. Rangiamohia Porangi. Ema Ruihi. Kerei Hori. Ngataiawhio te Ruahuihui. Ranginui Tanira. Eruera Manuhuia. Kakea te Paea. Ngahopehope te Ruahuihui. Rihi Titihuia Okanara. Erana Eruera Manuhuia. Kuini Wikiriwhi. Ngaupapa Ngataiawhio. Ru Titihuia. Erekana te Hiini. Keita Riwa. Ngakumarahou Ngataiawhio. Rani te Ruahuihui. Hona Patene. Kurawaka Ngataiawhio. Ngahoro Pineaha. Riria Ngataiawhio. Hatana Patene. Kaira te Herewini. Ngatai te Mango. Rangimaunu te Puehu. Hohepa te Wao. Kereru Papae. Ngautauta Haimona. Ramaroa Rani. Haehaetu te Wao. Kopa Apihaira. Ngatoa te Kokiri. Rarua Wi. Hiria Haua Naihi. Kameta Wiremu Poihipi. Ngatepara te Tira. Rahi Hohepa. Hinapouri Wiremu. Katerina Ponaho. Ngareta Arihia. Rangikawa Hohepa. Hiria Remi. Maramena Ngakiwa. Ngamate Waretini. Rewiri te Paea. Haora Matene. Manahi Nataria. Ngamihi te Tuahu. Riripeti te Uara. Hurae te Wahapapa. Mere Ngahuia. Oriwia te Tira. Ruiha Ratema. Hare Mokena Hurae. Miriarangi Ereatara. Petera Patene. Rangititiahoa Hone Ratema. Hipirini Hukiki. Maraea Hurae. Petera Ngakiwa. Ratema Ponaho. Herakorama Nepia. Mita te Rangituakoha. Peri te Wao. Raiha Ponaho. Hori Merepeka. Merekita te Paea. Peeti te Arai. Rangitiaria te Mango. Hori Miriama. Mirika Ngawini. Puke puke Remi. Rihi Harete. Hira te Popo Miriama. Miriama Merepeka. Pikiao Ngahuia. Raiona Kiingi. Haimona Miriama. Mere Miriama. Pare Takuira. Riini Kiingi. Haimona Ropeta te Hauiti. Meri Paora. Pineaha Ngawini. Rai te Amokura. Hoani Peere te Hauiti. Mereaira Ruta. Puhiawa Merekita. Rangitatara te Amokura. Hauauru Haimona. Matene Ratana. Pare Merekita. Rakapa te Tira. Hie Ngakuku. Miriama Parene. Paora Miriama. Rangitaepa Tanuora. Harata te Tuhi. Mihaka te Paea. Pita Ereatara. Reihana Puwhakaoho. Horotiu te Tuhi. Mita te Paea. Pua Hariata. Rihi Reihana. Hori Taiawhio. Mere te Paea. Porangi Hariata. Ripeka Reihana. Hemi Mihaka. Matina te Paea. Puhi Porangi. Tarati Nataria. Henare Eparaima. Mohi te Tira. Pahiko te Puhau. Tuterangi Whakaea. Hiraina Waretini. Maraea Tuawhaki Titihuia. Pererika Titihuia. Tawhitoariki te Morehu. Henare Pua. Matariki te Uara. Piatarihi Paiatini. Tupua Remi. Hoana Tanira. Maraea Ngariki. Pare Ngataiawhio. Timoti Takuira. Hikarahui te Puhau. Mere Kutia. Pipi Poata. Tuarakauri te Kirirau. Henare Arapeta. Meripeka Ruta. Piatarihi Nari. Takuira te Rangitaakoha. Hemi te Uara. Merepea Heni. Pukerewa Ari. Topia te Paea. Hoani Maraea. Mohi Hiria. Pineaha Nari. Tiaria Wikiriwhi. Hiraina Herewini. Maira Reimana. Paruparu Ropeta. Tangirau Wikiriwhi. Hohepa Herewini. Mihirini Kiingi. Pirihira Titihuia. Tatai Keita. Haimona te Puehu. Maata te Tauhu. Ponaho Ratema. Titiro Keita. Hakawa Pure. Mireka Tanuora. Paora Wiremu Poihipi. Tutu Porangi.
Tawae te Wikiriwhi. Te Amokura Arihia. Te Miroi Pirika. Te Tae te Akau. Taiko te Puhau. Te Huaki te Wao. Te Parekohai Reone. Te Taura Ngamu. Tamati te Hau. Te Huaki te Kirikau. Te Puhanui Ngawene. Te Toroa Maraea. Taiatini Eruini. Te Herewini te Ruahuihui. Te Pirihi Paora. Te Tauhu Kiingi. Titakarau Titihuia. Te Huaki Hohepa. Te Paea Hine. Te Tarn Rakapa. Teamana Maraea. Te Hatepe Ponaho. Te Puhau Paora. Te Tapuke te Whiti. Tuihana Hoani. Te Hake Reimana. Te Puehu te Ruahuihui. Te Tuhi te Mango. Tukaheke Ngataiawhio. Te Hai Kiingi. Te Parakuka Herewini. Te Uranga te Kaaho. Tahikaraparua te Puehu. Te Ipu Whakatara Paora. Te Pakohai Hoani. Te Urukeiha te Ahomiro. Tukiterangi Rani. Te Inia Keita. Te Paki Hone Ratema. Te Uru Hemi. Tiakiawa Rarua. Te Imaima te Morehu. Te Pae Wineti. Te Wharepapa Ngakiwa. Taranaki Heremaia. Te Kirikau Tanira. Te Rarua Ngakiwa. Te Whiti Wineti. Tamihana te Kume. Te Kume te Puhau. Te Remana Hona. Utiku Paora. Takiora Kerei. Te Kaiaotea Rarua. Te Reiwhati Ngahuia. Uerangi te Amokura. Tupua Werahiko. Te Kurapa Teemana. Te Ruakirikiri te Arani. Wiremu Ereatara. Timi Hone Ratema. Te Kahakore Ngataiawhio. Te Rina Parekohai. Ware Ruta. Tamihana Ponaho. Te Kahuawe Ponaho. Te Raita te Kaako. Whakatau Ngakuku. Tirangi Harete. Te Koikoi te Paki. Te Rupe te Kaako. Wini te Tuhi. Tuati Reimana. Te Morehu Hohapata. Te Rangihiroa Riripeti. Waretini te Mutukuri EparaTanuora Rakapa. Te More Takuira. Te Rangikauariro Taiatini. ima. Paiparoro Tanuora. Te Morihana Herewini. Te Ruahuihui Tukiterangi. Whakarongotai Titihuia. Papita Tanuora. Te Manunui Hurae. Te Rahuia Ngataiawhio. Winiata Titihuia. Tu Waretini. Te Manukaahu Hineteao. Te Ropere Rarua. Wiari Ngatai. Taiaha Tamati. Te Miria te Ahomiro. Te Rikihana Arapeta. Wikiriwhi te Tuahu. Te Ataiti Ropeta. Te Mutu Keita. Te Ruato te Toa. Wati Teemana. Te Arama te Puehu. Te Miro Keita. Te Rerehau te Matangi. Whakahau Teemana. Te Ahomiro Ngakuku. Te Miroi te Puhau. Te Riritawhai Harete. Wakata Teemana. Te Aotiti Puerukino. Te Mahewai Komia. Te Ranapia te Hina. Whiiti Ratema. Te Aruhe Tiaria. Te Marearea Rarua. Te Tuhi Nataria. Wiremu Waaka Kameta. Te Anu te Kirikau. Te Mata Tahuriorangi. Te Taiehu Emere Tapui. Warena Haimona. Te Arani Takuira. Te Mango Ratema. Te Tarehu Hurae. Waretini Wineti.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/KNT19090114-01.2.18
Bibliographic details
Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 1, 14 January 1909, Page 19
Word Count
1,407Ota Whakakaporeihana i nga Tangata no ratou a Rotoiti Nama 4 Poraka. Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 1, 14 January 1909, Page 19
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Matauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of Copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.