Pitihana Whakakaporeihana a nga Tangata no ratou a Takaputahi Poraka.
I roto i te Kooti Whenua Maori o Niu Tireni, Takiwa o Akarana.
Mo runga i “ Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894,” me ona whakatikatikanga, mete pitihana whakakaporeihana a nga tangata no ratou a Takaputahi Poraka. I te tuunga o te Kooti ki Whakatane, ite aroaro o William Gilbert Mair, Tiati, raua ko Wiremu Kingi te Wharepurangi, Ateha, i te Wenerei, te 25 o nga ra o Hepetema, 1907.
ITE korerotanga o te pitihana whakakaporeihana i takoto kite Kooti, i te whakarongotanga ki nga whai-korero a nga kai-pitihana me nga kupu i whakina mo te taha ki a ratou, mete mohio o te Kooti kei te whakaae te nuinga o nga tangata nona taua Takaputahi Poraka, a e taea hoki te whakahaere taua poraka i runga i te tikanga e puta ai he painga ki nga tangata nona te whenua e mau nei o ratou ingoa i roto i te Kupu Apiti e mau nei ki tenei, me tu ratou hei hunga kaporeihanai raro inga tikanga o tekiona 122 o “ Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894,” a ka mohiotia he ingoa mo ratou ko “Nga tangata no ratou a Takaputahi Poraka,” haunga ia nga tukunga nga araitanga kua whakataua e taua ture me ona whakatikatikanga ranei ka whai-mana tonu era. Ko te nui o taua whenua e 32,857 nga eka, nui ake iti iho ranei. Ko nga rohe enei e whai ake nei: Ki te raki ko nga Poraka o Torere me Kapuarangi, kite rawhiti mete tonga ko te Awa o Motu, a kite rato he whenua no te Karauna me Opapape Rahui. A tenei ka whakataua ko te wahi hei tuunga mo te hui nui o nga tangata no ratou taua poraka ko Torere, a te Hatarei, te 26 o nga ra o Oketopa, 1907, i te 7 o nga haora o te po, hei whakaingoa i tetahi komiti hei whakahaere i taua whenua, kite whakatau hoki i te tokomaha o nga mema mo te komiti.
Hei tohu mo tenei ka whakapiria te hiiri o taua Kooti i te ra mete tau i whakahuatia i runga ake nei.
W. G. MAIR,
Tiati.
TE KUPU APITI E KIIA AKE NEI.
Takaputahi Poraka.
Aramata Pari. Heni Ropiha. Meriona Hena. Paora Tu. Atareta Toka. Hiria Kingi. Matenga Taua. Peti Taihuka. Arapera Pere. Henare Paku. Mereana Romana. Pera te Uatuku. Akuhata Takatua. Hana Paku. Mahu Peka. Pera Haronga. Arapera Waikare. Heni Tawhara. Merata Poua. Pita Rapana. Ani Putiki. Hariata Ema. Mereana Hako. Peneti te Hira. Akuhata Honatana. Haerewa Merihi. Mita Keepa Tupe. Pa Tawhaitari. Apiata Whio. Harete Taihuka. Mariana Taiuru. Puti Mare. Arapeta Putiki. Hemi Whaipu. Mere Wakana. Pehimiana te Rahari. Amiria Paku. Heni Kumekume. Matiu Rewharewha. Putiputi Pere. Apihai Rapana. Heni Haua. Miriama Materoa. Rewharewha Putiki. Arapera te Waikorari. Heni Matekino. Mate Roihana. Ritihia Rewharewha. Epiha Puru. Huritahataha Rapana. Merihi Roihana. Rihimona Rehua. Erina te Huki. Himiona Katipa. Mere Putiputi. Rawinia Katia. Ereatara Herewini. Heni Parekuta. Momohanga Kareko. Ria Katia. Emire Putiki. Hone Ahuroa. Matauru Hakahaka. Raima Tauheru. Ema Mikaere. Hoera Whakamiha. Mata te Raina. Riria te Herewaka. Ema Whio. Hotene Tapine. Moho Arapeta. Raiha Hori. Eru te Ripi. Hinewehi Takitimu. Meri Porikapa. Rihi Hinekupa. Eparaima Taku. Heni te Auraki Tawhaitari. Miri Moana. Ripeka te Awhimanuka. Ehetera Taku. Hoera Tawhaitari. Maata Papato. Rapata Kingi. Erena Whakamiha. Ira Ngahuia. Matenga Taihuka. Ropiha Raturoa. Erina Hokimoana Ihipera Peka. Maata Haronga. Rewi Petera. Epiha Puru. Ihaia Tu. Mata te Hawa. Rawiri Tuauri. Honatana Tarahaere. Kenehia Koara. Merihi Ngore. Ritihia Herewini. Hemi Kare Patata. Kauia Ruarauhanga. Meri Tito. Rapi Hunia. Hiria Tauawhi. Kahuka Paerau. Mahanga Ahuroa. Ru Reweti. Hemi Tutapu Puru. Kararaina Kohikiko. Mere Hemi. Rihi Ngahuia. Huhana Hona. Kapa Herewini. Mika Puru. Reupene Taku. Haka Tautuhi. Kereama Tautuhi. Mangumangu Haronga. Rewiri Parera. Hemi te Rua. Kanarahi Matai. Ngaronui te Hangaiti. Rangi Kararehe. Hiiti te Opititi. Keretihana Ramarihi. Nimerata Timoti. Raiha te Raina. Haaka Tautuhi. Kiingi Mokotua. Ngarama Taiuru. Romana te Hauata. Horomona Tuauri. Kehu Kingi. Nohotakitahi Porikapa. Rui Wakata. Hipiria Honerangatira. Karauria Kohikohi. Ngahuia Topehuia. Rina Paku. Hahipene Hakahaka. Kenehia Rewi. Ngarui Reweti. Rawiri Ema. Hoera Katipo. Kainamu Putiki. Ngawiki Tamatamaarangi. Ruka Totitoti. Hoera Patata. Kopae Tamihana. Ngamane Tamatamaarangi. Rutene Ahuroa. Huriata Taiuru. Karauria Kingi. Ngarewarewa Mio. Rawinia Ahuroa. Hori Karaka. Keepa Rewharewha. Nepia Porikapa. Rawiri Haua. Horiana Mika. Kamaea Ema. Ngawiki Kuri, Rangikohera te Kani. Hinehou Putiki. Karauria te Ua. Peterihi Kingi. Rawinia Wharekauri. Honitana Porikapa. Koroua te Hauata. Patihana te Wawa. Riria Mauharanui. Harehare Ropiha. Kerei Arapeta. Pekamu te Rua. Rawiri Tamanui. Hoete Maraea. Kirika Tu. Patent Kuariro. Ruahinekino te Hira. Hira Papakore. Karauria Papa. Pita Ranapia. Rangikapua Puru. Hori Kaperiere. Katerina Tauawhi. Pera Kararehe. Rangi Tapine. Huhana te Huki. Katipa Noti. Panapa Romana. Rongowhakaata Pere. Kami Kingi. Mihiterina Waikohua. Pirihira Matuku. Riripeti te Hau. Henare Kingi. Maria Koara. Porikapa Ponaho. Rangi Paeroa. Hemi Tarahaere. Mere Karo. Pateriki Porikapa. Tame Rihimona. Hirini Warakihi. Matene Naihi. Paku Eruera. Taia Kitewhanga. Haromi Herewini. More Eruira. Pahemata Hauraki. Tiraki Hemi. Hakiaha Hunia. Maihi Matene. Pera Hoota. Tomaipaata Tuia. Hori Reweti. Karauria Taku. Parepare Warakihi. Tamarangi Kingi. Haurerewa Kareko. Meri Puru. Patata Hemi Kare. Toka Ranapia. Heni Taku. Makareta Herewini. Paora Ria. Tipene Tukiteraangi. Heni Puru. Makarini Herewini. Petera Ria. Tutearitonga Kingi. Hori Utiera. Meretaka Hunia. Paratene Rewi. Tautawa Kohi. Hori Kira Mio. Maata Matihe. Pare te Hata. Tawhara Mikaere. Hiria Mio. Mihi Kopae. Papa Kahawai. Tuahuru Mikaere. Heni te Hata. Mitai te Whenua. Pene Kopae. Titi Wakahou. Himiona Tipuaki. Makuini Kingi. Petera Porikapa. Toko Hineikoia. Harata Ahua. Mio Tupe. Perenara Honatana. Tahua Kingi.
Takaputahi Pcraka. Tipuna Honatana. Tiria te Moengapai. Te Watene Reweti. Te Rauwhiro Nimerata. Taungahuru. Tainakore Tawhaitari. Te Kawau Kingi. Urikore Ahuroa. Tio Roihana. Timi Puru. Te Ruahuihui Karikari. Warakihi Hohepa. Tamati Toka. Tata Puru. Te Matewai Nimerata. Wiremu Hunia. Taane Toka. Tarahau Haronga. Te Kiteora te Hauata. Winiata te Hata. Timoti Rewi. Taare Pohoi. Te Pirihi Arapeta. Wiremu Tamahaua. Titihuia Taku. Te Paea Kingi. Te Rakatau Arapeta. Wetini Taku. Tangihaere Taku. Te Oria Rihimona. Te Teitere Porikapa. Wikitoria Tuauri. Timoti Kararehe. Te Puhi Rata. Te Wakahou Porikapa. Whareherehere Toiroa. Tautawa Kararehe. Te Naki Tamahewa. Te Mana Moana. Wakata Kawakawa. Tiopira Kingi. Te Otene Rangai. Te Turuki Moana. Waata Rangikotua. Tangiarani Kingi. Te Oitahuna. Te Ira Ranginui. Wharewera Kaperiera. Tangatakino Toiroa. Te Ranapsa Hinu. Te Hira Apihai. Wiremu Kingi. Tautawa Toiroa. Te Raina Kiingi. Te Owaina Marangai. Wi Pera Honatana. Tiweka te Raina. Te Wharetaka Taiuru. Te Hahipene Kuri. Wiki Rihimona. Te Atamira Rapata. Te Wharekohuru Romana. Te Ranginuiaihu Puru. Winiata Hunia. Te Pahou Puru. Te Harawira Putiki. Te Pupaku Kewa. Winiata Toka. Taumanu te Hauata. Te Pumaori Peka. Te Ua Tawhito. Whare Hauraki. Tio te Hauata. Te Au Kingi. Te Aira Horahora. Waewae Kararehe, Tikei Arapeta. Te Whareumu Kareko. Te Kani Pere. Waata Kopae. Tamihana Kopae. Te Herewini Rangikotua. Te Moana Pere. Wi Pere. Tiaho Taiuru. Te Tuhi Tawhito. Te Hiki te te Rahari. Whakaruru Ani. Tame Ema. Te Paea Honatana. Te Kohakitu. Wiremu Iretoro. Timi Waiti Tikitu. Te Whareparoa Rewharewha. Te Oti Rupi. Wi Takitimu. Tapine Turei. Te Mateputuputu. Te Iwingaro Ngawiki. Weriweri Puru. Tokowhitu Puru. Te Wharetini Rihimona. Te Oti Ahuroa. Wi Ahuroa. Tiaki Hemi. Te Paea Roihana. Te Rato Kewa. Wiremu Kingi Totoke. Tapita Iretoro. Te Ruaawai Hunia. Te Whareherehere Kewa. Wetini Taku. Timi Tokawake. Te Reweti.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/KNT19071010.2.10
Bibliographic details
Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 44, 10 October 1907, Page 549
Word Count
1,207Pitihana Whakakaporeihana a nga Tangata no ratou a Takaputahi Poraka. Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 44, 10 October 1907, Page 549
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Matauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of Copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.