Untitled

Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 24, 30 May 1907, Page 261

Whakarere ke i nga Rohe o nga Takiwa Kaunihera Maori o Taranaki me Whanganui i raro i “ Te Ture Kaunihera Maori, 1900.”

PLUNKET, Kawana. HE PANUITANGA. NOTEMEA i raro i nga ritenga o tekiona torn o “ Te Ture Kaunihera Maori, 1900” (ka kiia i muri nei ko “taua Ture”), ka ahei te Kawana kite panui i tetahi takiwa hei takiwa Maori i raro i nga ritenga o taua Ture mete whakarereke whakakore ranei i taua Panuitanga : A notemea i raro i tetahi Panuitanga i tuhia ite rua-tekau-ma-ono o nga ra o Tihema, kotahi mano e iwa rau, i panuitia e te Kawana etahi takiwa hei takiwa Maori i raro i nga ritenga o taua Ture : A notemea e tika ana inaianei kia whakarereketia etahi o nga rohe kua panuitia ra: Na reira, ko ahau, ko William Lee, Baron Plunket, te Kawana o te Koroni o Niu Tireni, i raro i nga mana kua meingatia e taua Ture, ka whakatikaia taua Panuitanga inaianei, a ka peratia ano nga rohe o nga Takiwa o Taranaki me Whanganui, ara ka huia ki roto kite Takiwa o Taranaki, a ka kapea ki waho o te Takiwa o Whanganui taua wahi whenua e whakahuatia nei i roto i te Kupu Apiti. KUPU APITI. Ko te katoa o taua wahi whenua penei nga rohe : Timata i te taha raki whaka te rawhiti ko Poraka V me VI, Takiwa Ruri o Nukumaru, kite wahi ipaai te rohe tonga o taua Poraka Vki te awa o Waitotara tae atu kite awa o Okehu; rere atu i reira i runga i te rohe o Rangitatau Nama lc (Tarapuruhi Poraka) tae atu ki Karemu, he awa ; haere atu i reira ma te rohe o Koatanui me Kaiwhatu Poraka ki tetahi wahi e hangai ana kite rohe tuaraki whaka te rato o Tekiona Nama 220, Poraka XVI, Takiwa Ruri o Nukumaru; rere atu i reira whaka te tonga-ma-rawhiti i runga i te raina tika kite koki tuaraki, whaka te ra o o taua tekiona ; haere atu i reira ma taua Poraka XVI me nga Poraka I me IV, Takiwa Ruri o Westmere, tae atu kite moana; haere ite taha tonga whaka te rato ko te moana tonu, tae atu kite awa o Waitotara; haere i roto o taua awa tae noa kite wahi i timata mai ai. He mea tuku i raro i te ringa o His Excellency the Right Honourable William Lee, Baron Plunket, Knight Commander of the Most Distinguished Order of Saint Michael and Saint George, Knight Commander of the Royal Victorian Order, te Kawana mete Tino Rangatira o te Koroni o Niu Tireni me nga Moutere i raro i tona mana; he mea whakaputa i raro ite Hiiri o taua Koroni, ite Whare ote Kawana, i Poneke, i tenei te rua-tekau-ma-rima o nga ra o Mei, i te tau o to tatou Ariki, kotahi mano e e iwa rau ma whitu.

TIMI KARA,

Minita mo te Taha Maori,

E te Atua tohungia te Kingi.

Wewete Here e arai ana i te Tuku o tetahi Whenua Maori.

PLUNKET, Kawana. NOTEMEA i raro i nga tikanga o tekiona tekau-ma-wha o “ Te Ture Whakatikatika i nga Ture Whenua Maori, 1903,” kua meinga hei Ture, ahakoa te takotoketanga o tetahi kupu i roto i tetahi Ture, i roto i tetahi Karauna karaati 1 i tetahi atu tu taitara ranei, ka ahei te Kawana, i runga i te kupu tohutohu a te Poari, kite wewete i te here e arai ana i te tuku o tetahi whenua Maori : Engari ko te whakatau ate Kawana mo runga mo tetahi kupu tohutohu ate Poari me tuku atu i roto i nga marama e ono o muri tata o te ra i tae atu ai ki a ia taua kupu tohutohu atu a te Poari: A notemea i puta te kupu a te Poari Takiwa Whenua Maori o Ikaroa, i mahia i whakaaetia e taua Poari i te tekau-ma-rua o nga ra o Pepuere, kotahi mano e iwa rau ma whitu, i tae mai nei i te rua-tekau-ma-iwa o nga ra o Maehe, kotahi mano e iwa rau ma whitu, whakaatu mai kite Kawana, he mea pai kia wetekia kia whakakorea nga here e mau nei i roto i te taitara o te poraka whenua e mohiotia nei te ingoa ko Tekiona 3c, Poraka IV, Tikokino, he mea kia taea ai taua whenua te hoko: Na reira, tenei au, a William Lee, Baron Plunket, te Kawana o te Koroni o Niu Tireni, i runga i te whakahaerenga o nga mana kua whakataua nei ki runga ki au e taua Ture, me era atu mana katoa e ahei ai au te pera, a i runga hoki i te kupu whakaatu mai a taua Poari Takiwa Whenua Maori o Ikaroa, ka wewete ka whakakore nei i nga here e mau nei i roto i te taitara o te whenua e mau nei te whakaaturanga i roto i te Kupu Apiti ki tenei, he mea kia taea ai taua whenua te hoko i runga i te makete e tuwhera ana kite katoa, engari kaua e iti iho i te whitu pauna rima hereni (£7 55.) te utu mo te eka. KUPU APITI. Katoa tera piihi whenua, tona nui e 6 nga eka e 37 nga paati, nui atu iti iho ranei, ara ko te whenua e mohiotia nei ko Tekiona 3c, Poraka IV, Tikokino, kei te Takiwa Whenua o H-iaki Pei, a kua uru nei ki roto ki tetahi ota wawahi a te Kooti Whenua Maori i tuhia i te 23 ongirao Hurae, 1903, ara ko tetahi wahi o te whenua i uru ki roto ki tetahi Karauna karaati i tuhia i te 1 o nga ra o Hanuere, 1890, a mete mau o enei kupu here i roto : “ Kaore e taea te tuku i runga i te hoko, i te riihi ranei mo te wa roa atu i te rua-tekau-ma-tahi tau, i runga ranei i te mokete, kite kore e matua riro atu te whakaae a te Kawana kia hokona, kia riihitia, kia moketetia ranei.

Ina hoki te ringa o His Excellency te Kawana, he mea tuhi i tenei te rua-tekau-ma-rima o nga ra o Mei, kotahi mano e iwa rau ma whitu.

J. CARROLL,

Minita mo te Taha Maori.

Wewete Here e arai ana i te Tuku o tetahi Whenua Maori. PLUNKET, Kawana. NOTEMEA i raro i nga tikanga o tekiona tekau-ma wha o “ Te Ture Whakatikatikai nga Ture Whenua Maori, 1903,” kua meinga hei Ture, ahakoa te takotoketanga o tetahi kupu i roto i tetahi Ture, i roto i tetahi Karauna karaati, i tetahi atu tu taitara ranei, ka ahei te Kawana i runga i te kupu tohutohu a te Poari, kite wewete i te here e arai ana i te tuku o tetahi whenua Maori : Engari ko te whakatau ate Kawana mo runga mo tetahi kupu tohutohu ate Poari me tuku atu i roto i nga marama e ono o muri tata o te ra i tae atu ai ki a ia taua kupu tohutohu atu a te Poari: A notemea i puta te kupu a te Poari Takiwa Whenua Maori o Ikaroa, i mahia i whakaaetia e taua Poari i te tekau-ma-rua o nga ra o Pepuere, kotahi mano e iwa rau ma whitu, i tae mai nei i te rua-tekau-ma-iwa o nga ra o Maehe, kotahi mano e iwa rau ma whitu, whakaatu mai kite Kawana, he mea pai kia wetekia kia whakakorea nga here e mau nei i roto i te taitara o te poraka whenua e mohiotia nei te ingoa ko Tekiona 3b, Poraka IV, Tikokino, he mea kia taea ai taua whenua te hoko : Na reira, ko au, ko William Lee, Baron Plunket, te Kawana o te Koroni o Nui Tireni, i runga i te whakahaerenga o nga mana kua whakataua nei ki runga ki au e taua Ture, me era at mana katoa e ahei ai au kite pera, a i runga hoki i te kupu whakaatu mai a taua Poari Takiwa Whenua Maori o Ikaroa, ka wewete ka whakakore nei i nga here e mau nei i roto i te taitara o te whenua e mau nei te whakaaturanga i roto i te Kupu Apiti ki tenei, he mea kia taea ai taua whenua te hoko i runga i te makete akinia e tuwhera ana kite katoa, engari kaua e iti iho i te whitu pauna rima hereni (£7 55.) te utu mo te eka. KUPU APITI. Katoa tera piihi whenua, tona nui 12 nga eka 1 ruuri 36 nga paati, nui atu iti iho ranei, ara ko te whenua e mohiotia nei ko Tekiona 3b, Poraka IV, Tikotino, kei roto i te Takiwa Whenua o Haaki Pei, i uru nei ki roto kite ota wawahi a te Kooti Whenua Maori i tuhia i te 23 o nga ra o Hurae, 1903, ara ko tetahi wahi o te whenua i uru ki roto ki tetahi Karauna karaati i tuhia i te 1 o nga ra o Hanuere, 1890, mete mau o enei kupu here i roto : “ Kaore e taea te tuku i runga i te hoko, i te riihi ranei, mo te wa roa atu i te rua-tekau-ma-tahi tau, i runga ranei i te mokete, kite kore e matua riro atu te whakaae a te Kawana kia hokona, kia riihitia, kia moketetia ranei. Ina hoki te ringa o His Excellency te Kawana, he mea tuhi i tenei te rua-tekau-ma-rima o nga ra o Mei, kotahi mano e iwa rau ma whitu.

Wewete Here e arai ana i te Tuku o tetahi Whenua Maori.

J. CARROLL,

Minita mo te Taha Maori.

PLUNKET, Kawana. NOTEMEA i raro i nga tikanga o tekiona tekau-ma-wha o “Te Ture Whakatikatika i ngaTure Whenua Maori, 1903,” kua meinga hei Ture, ahakoa te takotoketanga o tetahi kupu i roto i tetahi Ture, i roto i tetahi Karauna karaati, i tetahi tiwhikete, i tetahi atu tu taitara ranei, ka ahei te Kawana i runga i te kupu tohutohu a te Poari, kite wewete i te here e arai ana ite tuku o tetahi whenua Maori: Engari ko te whakatau a te Kawana mo runga mo tetahi kupu tohutohu a te Poari me tuku atu i roto i nga marama e ono o muri tata o te ra i tae atu ai ki a ia taua kupu tohutohu atu a te Poari: A notemea i puta te kupu a te Poari Takiwa Whenua Maori o Ikaroa, i mahia i whakaaetia e taua Poari i te tekau-ma-rua o nga ra o Pepuere, kotahi mano e iwa rau ma whitu, i tae mai nei i te tekau-ma-iwa o nga ra o Maehe, kotahi mano e iwa rau ma whitu, whakaatu mai kite Kawana, he mea pai kia wetekia kia whakakorea nga here e mau nei i roto i te taitara o te poraka whenua e mohiotia nei ko Tekiona 3a, Poraka IV, Tikokino, he mea kia taea ai taua whenua te hoko:

Na, reira, tenei au, a William Lee, Baron Plunket, te Kawana o te Koroni o Niu Tireni, i runga i te whakahaerenga o nga mana kua whakataua nei ki runga ki au e taua Ture, me era atu mana katoa e ahei ai au te pera, a i runga hoki i te kupu whakaatu mai a taua Poari Takiwa Whenua Maori o Ikaroa, ka wewete ka whakakore nei i nga here e mau nei i roto i te taitara o te whenua e mau nei te whakaaturanga i roto i te Kupu Apiti ki tenei, he mea kia taea ai taua whenua te hoko i runga i te makete akinia e tuwhera ana kite katoa, engari kaua e iti iho i te whitu pauna rima hereni (£7 55.) te utu mo te eka.

KUPU APITI. Katoa tera piihi whenua, tona nui e 33 nga eka e 38 nga paati, nui atu iti iho ranei, ara ko te whenua e mohiotia nei ko Tekiona 3a, Poraka IV, Tikokino, kei roto i te Takiwa Whenua o Haaki Pei, kua uru nei ki roto ki tetahi ota wawahi a te Kooti Whenua Maori i tuhia i te 23 o nga ra o Hurae, 1903, ara ko tetahi wahi o te whenua kua uru nei ki roto ki tetahi Karauna karaati i tuhia ite 1 o Hanuere, 1890, mete mau i roto nga kupu here e whai ake nei: “ Kaore e taea te tuku i runga i te hoko, i te riibi ranei mo te wa roa atu i te rua-tekau-ma-tahi tau, te mokete ranei, e taea ai te pera me matua riro atu te whakaae a te Kawana kia hokona, kia rihitia, kia moketetia ranei.” Ina hoki te ringa o His Excellency te Kawana, he mea tuhi i tenei te rua-tekau-ma-rima o nga ra o Mei, kotahi mano e iwa rau ma whitu.

J. CARROLL,

Minita mo te Taha Maori.

Wewete Here e arai ana i te Tuku o tetahi Whenua Maori.

PLUNKET, Kawana. NOTEMEA i raro i nga tikanga o tekiona tekau ma-wha o “ Te Ture Whakatikatika i nga Ture Whenua Maori, 1903,” kua meinga hei Ture, ahakoa te takotoketanga o tetahi kupu i roto i tetahi Ture, i roto i tetahi Karauna karaati, i tetahi tiwhikete, i tetahi atu tu taitara ranei, ka ahei te Kawana i runga i te kupu tohutohu a te Poari, kite wewete ite here e arai ana ite tuku o tetahi whenua Maori: Engari ko te whakatau ate Kawana mo runga mo tetahi kupu tohutohu a te Poari me tuku atu i roto i nga marama e ono o muri tata o te ra i tae atu ai ki a ia taua kupr tohutohu atu a te Poari: A notemea i puta te kupu a te Poari Takiwa Whenua Maori o Aotea, i mahia i whakaaetia e taua Poari i te tekau-ma-rua o nga ra o Tihema, kotahi mano e iwa rau ma ono, i tae mai nei i te rua-tekau-ma-rua o nga ra o Pepuere, kotahi mano e iwa rau ma whitu, whakaatu mai kite Kawana, he mea pai kia wetekia kia whakakorea nga here e mau nei i roto i te taitara o te poraka whenua e ata whakaaturia nei i roto i te Kupu Apiti ki tenei; Na reira, tenei au, a William Lee, Baron Plunket, te Kawana o te Koroni o Nui Tireni, i runga i te whakahaerenga o nga mana kua whakataua nei ki runga ki au e taua Ture, me era atu mana katoa e ahei ai au te pera, a i runga hoki i te kupu whakaatu mai a taua Poari Takiwa Whenua Maori o Aotea, ka wewete ka whakakore nei i nga here e mau nei i roto i te taitara o taua whenua, he mea kia taea ai taua whenua te hoko. KUPU APITI. Katoa tera piihi whenua, tona nui e 4 nga eka e 2 nga ruuri e 30 nga paati, nui atu iti iho ranei, ara ko Tekiona 15 o Tekiona 153, Taonehipi o Sandon, kua uru nei ki roto kite tiwhikete taitara, Pukapuka 61, wharangi 54, o te Pukupuka-Rehita o te Takiwa Poneke,me te mau i roto i taua tiwhikete taitara nga kupu here penei na, ko te whenua e mau ana i roto i taua tiwhikete taitara : “ Kaore e taea te tuku, e taea ai te pera ma runga anake i te riini kaua e roa atu i te rua-tekau ma-tahi tau, engari me timata tonu atu te noho i te whenua kaua e nukuhia mo tetahi wa, kaua hoki he moni utu wawe mo te riihi, kaua hoki he kawenata whakahou i te riihi whakaae ranei kia hokona te whenua a muri.” Ina hoki te ringa o His Excellency te Kawana, he mea tuhi i tenei te rua-tekau-ma-rima o nga ra o Mei, kotahi mano e iwa rau ma whitu.

J. CARROLL,

Minita mo te Taha Maori.

Wewete Here e arai ana i te Tuku o tetahi Whenua Maori.

PLUNKET, Kawana. NOTEMEA i raro i nga tikanga o tekiona tekau-ma-wha o “ Te Ture Whakatikatika i nga Ture Whenua Maori, 1903,” kua meinga hei Ture, ahakoa te takotoketanga o tetahi kupu i roto i tetahi Ture, i roto i tetahi Karauna karaati, i tetahi tiwhikete, i tetahi atu tu taitara ranei, ka ahei te Kawana i runga i te kupu tohutohu a te Poari, kite wewete i te here e arai ana ite tuku o tetahi whenua Maori : Engari ko te whakatau ate Kawana mo runga mo tetahi kupu tohutohu a te Poari me tuku atu i roto i nga marama e ono o muri tata o te ra i tae atu ai ki a ia taua kupu tohutohu atu a te Poari: A notemea i puta te kupu a te Poari Takiwa Whenua Maori o Aotea, i mahia i whakaaetia e taua Poari i te rua-tekau-ma-rua o nga ra o Pepuere, kotahi mano e iwa rau ma whitu, i tae mai nei i te tekau-ma iwa o nga ra o Maehe, kotahi mano e iwa rau ma whitu, whakaatu mai kite Kawana, he mea pai kia wetekia kia whakakorea nga here e mau nei i roto i te taitara o nga poraka whenua e ata whakaaturia nei i roto i te Kupu Apiti ki tenei. Na reira, ko au, ko William Lee, Baron Plunket, te Kawana o te Koroni o Nui Tireni, i runga i te whakahaerenga o nga mana kua whakataua nei ki runga ki au e taua Ture, me era atu mana katoa e ahei ai au kite pera, a i runga hoki i te kupu whakaatu mai a taua Poari Takiwa Whenua Maori o Aotea, ka wewete ka whakakore nei i nga here e mau nei i roto i te taitara o aua whenua e mau nei te whakaaturanga i roto i te Kupu Apiti ki tenei, he mea kia taea ai taua whenua he hoko. KUPU APITI. Katoa tera piihi whenua, tona nui e 6 nga eka 1 ruuri e 7 nga paati, nui atu iti iho ranei, ara ko Tekiona 10 o Tekiona 153, Taonehipi o Sandon, kua uru nei ki roto kite tiwhikete taitara, Pukapuka 61, wharangi 87, o te Pukapuka-Rehita o te Takiwa o Poneko ; katoa hoki tera piihi whenua tona nui 12 nga eka, nui atu iti iho ranei, ara ko Tekiona 13 o Tekiona 153, Taonehipi o Sandon, kua uru nei ki roto kite tiwhikete taitara Pukapuka 61, wharangi 52, o te Pukapuka-Rehita o taua Takiwa o Poneke, mete mau i roto i taua tiwhikete taitara nga kupu here penei na, ko te whenua e mau ana i roto i taua tiwhikete taitara : “ Kaore e taea te tuku, e taea ai te pera ma runga anake ite riihi kaua e roa atu ite rua-tekau-ma-tahi tau. engari me timata tonu atu te noho i te whenua kaua e nukuhia mo tetahi wa, kaua hoki he moni utu wawe mo te riihi, kaua hoki he kawenata whakahou i te riihi whakaae ranei kia hokona te whenua a muri. Ina hoki te ringa o His Excellency te Kawana, he mea tuhi i tenei te rua-tekau-ma-rima o nga ra o Mei, kotahi mano e iwa rau ma whitu.

J. CARROLL,

Minita mo te Taha Maori.

Weweti Here e arai ana i te Tuku o tetahi Whenua Maori.

PLUNKET, Kawana. NOTEMEA kua tae te torso kite Kawana a nga tangata no ratou te whenua e whakaaturia nei i roto i is Kupu Apiti ki tenei, e inoi ana kia wetekina nga here e arai nei i te tuku o tana whenua e mau nei i roto i te taitara o tana whenua: A notemea kua ata uiuia taua mea ete Kooti Whenua Maori, a kua whakaatu mai taua Kooti me whakakore atu aua here : Na reira, ahan, His Excellency te Kawana o te Koroni o Niu Tireni, i runga i te whakahaerenga o rga mana kua whakawhiwhia nei ki au e tekiona rima-tekau-ma-rua o “ Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894,” a i runga hoki i te kupu whakaatu mai a te Kooti Whenua Maori, tenei ka ota ka panui ko nga here katoa e arai nei i te tuku o taua whenua kua whakakorea e tenei.

KUPU APITI. Katoa tera piihi whenua, tona nui e 240 nga eka, nui atu iti iho ranei, e mohiotia ana ko Tekiona 31, Poraka I, Takiwa Ruri o Waitara-ki-Uta, e takoto nei i roto i te Takiwa Whenua o Taranaki, ara ko te whenua e man nei i roto i tetahi Karauna karaati i tuhia ite 7 o Oketopa, 1884,” i rehitatia kite Tari Rehita Tiiti, Niu Paremata, tona nama ko 16754, mete mau i roto te here ko taua whenua: “ Kaore e taea te tuku i runga i te hoko, i runga ranei i te riihi mo te wa roa atu i te rua-tekau-ma-tahi tan, i te mokete ranei, e taea ai te pera me matua whakaae e te Kawana kia hokona, kia riihitia, kia moketetia ranei. Ina hoki te ringa o His Excellency te Kawana, he mea tuhi i tenei te rua-tekau-ma-rua o nga ra o Mei, kotah mano e iwa rau ma whitu.

J. CARROLL,

Minita mo te Taha Maori.