Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image

KUPU APITI.

ALEX. WILLIS,

Kai-tuhituhi o te Kaunihera Whiriwhiri,

Whakatakoto i nga Rohe o etahi Takiwa e kore e Whakaaetia kia Hokona he Waipiro ki reira ki nga Maori.

PLUNKET, Kawana.

OTA A TE KAUNIHERA.

I te Whare o te Kawar-a, i Poneke, i tenei te rua o nga ra o Oketopa, 1906. Tu ana i reira: Ko His Excellency te Kawana i roto i tona Kaunihera. NOTEMEA i raro i tekiona wha-tekau-ma-ono o “Te Ture Whakatikatika i te Ture Raihana, 1904,” kua meinga hei ture ko ia tangata (ahakoa he tangata whai-raihana e hara ranei) e hoatu waipiro ana ki tetahi Maori hei inu ki waho o te premises i roto i tetahi takiwa i rohea e te Kawana raua ko tona Kaunihera a i kahititia ka ahei kia whainatia ki nga moni kaua e nui atu i te rima-tekau pauna : A notemea e tika ana kia rohea tetahi wahi o te koroni i runga i nga tikanga kua huaina ake nei, a kaua e hoatu he waipiro ki nga Maori i roto i taua takiwa, hei inu ma ratou ki waho o te premises : Na reira, ko His Excellency te Kawana o Niu Tireni, i runga i te whakahaerenga mete whakatutukitanga i te mana kua whakawhiwhia nei ki a ia e taua tekiona wha-tekau-ma-ono o “ Te Ture Whakatikatika i te Ture Raihana, 1904,” a i runga hoki i te whakaae mete tohutohu a te Kaunihera Whiriwhiri o taua koroni, tenei ka rohe i nga wahi o te koroni e mohiotia nei ko te Takiwa Kaunihera Maori o Ngatiwhatua, te Takiwa Kaunihera Maori o Maniapoto, te Takiwa Kaunihera Maori o Tauranga, te Takiwa Kaunihera Maori o Whanganui, te Takiwa Kaunihera Maori o Kurahaupo, te Takiwa Kaunihera Maori o Tamatea, te Takiwa Kaunihera Maori o Rongokako, mete Takiwa Kaunihera Maori o Raukawa, e mau nei nga rohe i te Kupu Apiti ki tenei, a tenei hoki ka panui ko taua wahi o te koroni he takiwa e kore e tika kia hoatu he waipiro ki nga Maori o roto hei inu ki waho o te premises.

KUPU APITI.

Takiwa o Ngati-Whatua. Ona rohe : Ki te tuaraki ko te rohe o te Takiwa Kaunihera Maori o Wairoa, atu ite moana nui ki Mangonui Awa; kite taha kite marangai-ma-raki ko te rohe o te Takiwa Kaunihera Maori o Whangarei, ka tae kite moana nui i Bream Tail; ki te taha kite marangai ko te moana nui a tae noa ki Tamaki Piriti i Panmure ; kite taha kite pitonga he raina tika tonu atu i reira kite St. Ann’s Bridge i te Great South Road ; ka haere atu i reira ko te takutai o Manukau tae noa ki tona wahapu; aki te tauru-ma-tonga ko te moana nui tae noa kite timatanga; me uru a Aotea (Great Barrier Island) ki roto.

Takiwa o Maniapoto. Ona rohe : Ki te taha kite raki ko te taha maui o Waikato Awa heke atu i te puau o Kopakorahi Awa tae noa kite rohe tonga-whaka-te-rawhiti o Wharepuhurga Poraka ; takoto atu i reira ma runga i te rohe tonga-whaka-te-rawhiti o taua Wharepuhunga Poraka ki Taporaroa; takoto atu i reira ma runga i te rohe hauauru-ma-tonga o taua Wharepuhunga Poraka ki Mangatutu Awa ; ka heke i taua Mangatutu Awa ki tona putanga ki Puniu Awa ; ka heke i te taha maui o taua Puniu Awa kite rohe whaka-te-raki o te tuturu Mangauika Poraka (Nama 6210); takoto atu i reira ma runga i te rohe whaka-te-raki o taua Mangauika Poraka ki Mahaukura ; takoto atu i reira ma runga i te rohe whaka-te-raki o te Rahui Ngaherehere ki tona koki tino whaka-te-tuaraki; takoto atu i reira i runga i te raina tika kite koki raki-whaka-te-rawhiti o Tekihana 3, Poraka I, Takiwa Ruri o Pirongia ; takoto ma te rohe whaka-te-raki o nga Tekihana 3,2, me 1 o taua Poraka I, ma te rohe whaka-te-raki o Tekihana 1, Poraka IV, Takiwa Ruri o Kawhia North, ma te rohe whaka-te-raki o Pirongia West Poraka (Nama 6221) me Mangaora Poraka kite moana o Kawhia ; ka whakawhiti i te moana o Kawhia i runga i te raina tikaki te koki raki-whaka-te-rawhiti o Taharoa “ A ” Poraka (Nama 6206 a), i te moana o Kawhia ; takoto atu i reira ma te rohe whaka-te-rawhiti mete rohe marangai-ma-tonga o Taharoa “A ” Poraka ki Taharoa “ B ” Nama 1 Poraka (Nama 6206 b) ; ka takoto atu i reira ma runga i te rohe raki-whaka-te-rawhiti, whaka-te-pitonga, mete tonga o taua Taharoa B Nama 1 Poraka kite puau o Waihekura Awa i te tai hauauru : takoto atu i reira kite taha hauauru ma te taha tai ki Parininihi (White Cliffs); takoio atu i reira kite taha tonga ko te raina rohe o te raupatu tae noa kite pito whaka-te-rawhiti o taua raina rohe; takoto atu i reira irunga i te raina tika kite huinga o Ongarue Awa me Taringamutu Awa; takoto atu i reira whaka-ie-pitonga i runga ite raina tika ki Tiriki Teihana Nama 1389 (Moutere); takoto atu i reira i runga i te raina tika ki Tiriki Teihana

Nama 1390 (Pureora); takoto atu i reira i runga ite raina tika kite putanga o Kopakorahi Awa ki Waikato Awa, ka tae kite timatanga.

Takiwa o Tauranga. Katoa tera takiwa i roto i te Motu o Aotearoa, Koroni o Nui Tireni. Ona rohe: Ki te taha kite raki-whaka-te-rawhiti ko te Pei o Pereti, timata i te puau o te Awa o Waihi tae noa kite koki whaka-te-raki mete hauauru o te Takiwa Kaunihera Maori o te Arawa ; kite taha whaka-te-rawhiti-ma-tonga i runga i te rohe whaka-te-raki mete hauauru o te Takiwa Kaunihera Maori o Te Arawa ka tae ki Puwhenua Tiriki Teihana; kite taha whak-te-hauauru-ma-tonga i runga i te raina tika kite Weraiti Tiriki Teihana (146) ; takoto atu i reira i runga i te raina tika kite koki whaka te-tonga rawa o Whakamarama Nama 2 Poraka; ka haere i runga i te rohe whaka-tehauauru-ma-tonga o taua Whakamarama Nama 2 Poraka ka tae ki Maurihoro Poraka ; ka haere i runga i te rohe o taua Maurihoro Poraka ka tae kite koki whaka-te-tuaraki o taua Poraka ; ka haere i te rohe o Wairere Poraka, Waiharakeke E Nama lc Poraka (2723 a Tekihana Nama 20, Poraka 3, Takiwa Ruri o Wairere, nga Tekihana Nama 53, 52, 48, 47, 45, 43, 42, 40, 37, 35, 33d, 33c, 31a, 30, 29, me 28, Poraka XII, Takiwa Ruri o Te Aroha ; ka haere i runga i te rohe o te Thames High School Endowment ; ka haere i runga i te rahui ngaherehere tae noa ki tona tapahanga e tetahi raina tika e rere atu ana i Te Aroha Tiriki Teihana kite puau o Waihi Awa ; ka takoto atu i reira te rohe kite tuaraki i runga i taua raina tae noa kite puau o taua Waihi Awa, kite timatanga ; me uru ki roto nga Motu o Matakana, Motuhoa, me Te Hopai. Takiwa o Whanganui. Ona rohe : Ki te taha kite raki ko te rohe o te Takiwa Kaunihera Maori o Maniapoto, kua whakaaturia nei one rohe i runga ake nei, atu i Ohura Awa kite huinga o nga Awa o Ongarue me Taringamotu; takoto atu i reira whaka-te-marangai ko te rohe o te Takiwa Kaunihera Maori o Tongariro, a tae noa ki Waiouru; takoto atu i reira ki te taha kite tonga ko te Rori atu i Waiouru ki Karioi ka tae ki Waitangi Awa; ka heke i taua awa ki tona putanga ki Whangaehu Awa : takoto atu i reira kite taha pitonga ko te Awa o Whangaehu a puta noa kite moana nui; takoto atu i reira whaka-te-hauauru-ma-tonga ko te takutai a tae noa ki Waitotara Awa; takoto atu i reira whaka-te-hauauru ko te rohe o te Takiwa Kaunihera Maori o Taranaki, ka tae kite timatanga.

Takiwa o Kurahaupo. Ona rohe: Ki te taha kite raki-whaka-te-rawhiti ko te Takiwa Kaunihera Maori o Tongariro, atu i Waiouru kite tihi o te pae o Ruahine ; takoto atu i reira whaka-te-pitonga mete tonga ma runga i te pae o Ruahine ka tae ki Manawatu Gorge ; ka heke atu i reira i te taha maui o Manawatu Awa kite moana nui ; takoto atu i reira whaka-te-hauauru ko te takutai a tae noa ki Whangaehu Awa ; takoto atu i reira ko te rohe o te Takiwa Kaunihera Maori o Whanganui, kua whakaaturia nei ona rohe i runga ake nei, ka tae kite timatanga.

Takiwa o Tamatea.

Ona rohe : Ki te taha kite raki mete raki-whaka-te-rawhiti ko nga rohe o nga Takiwa Kaunihera Maori o Matatua me Kahungunu, atu i Runanga ki Haaki Pei; takoto atu i reira ko te takutai o Haaki Pei mete moana nui tae noa ki te puau o Wainui Awa (e tata ana ki Herbertvilie) ; takoto atu i reira kite taha hauauru-ma-tonga i runga i te raina tika ki Takapari Maunga (the Dome), kei runga kei te pae o Ruahine ; takoto atu i reira kite taha hauauru ko nga rohe o nga Takiwa Kaunihera Maori o Kurahaupo me Tongariro, ka tae kite timatanga. Takiwa o Rongokako. Ona rohe : Ki te taha kite raki-whaka-te-rawhiti he raina tika atu i Takapari Maunga (the Dome), kei runga kei te pae o Ruahine, kite puau o Wainui Awa i te takutai ; ka takoto atu i reira kite pitonga mete tonga ko te takutai o te moana nui a tae noa ki Turakirae ; takoto atu i reira whaka-te-tuaraki ma runga i nga tihi o nga maunga i te taha rawhiti o Orongorongo Awa ka eke ka haere i runga i nga tihi o Rimutaka me Tararua ka tae ki Manawatu Gorge, ka haere i runga i nga tihi o Ruahine ka tae kite timatanga.

Takiwa o Raukawa.

Ona rohe : Ki te taha kite tuaraki ko te rohe o te Takiwa o Kurahaupo, kua whakaaturia nei ona rohe i runga ake nei, atu i te moana nui ki Manawatu Gorge ; takoto atu i reira ki te pitonga ko te rohe o te Takiwa o Rongokako, kua whakaaturia nei ona rohe i runga ake nei, ka tae ki Turakirae Cape ; takoto atu i reira whaka-te-tonga mete hauauru ko te takutai o te moana nui, ka tae kite timatanga i te puau o Manawatu Awa,

Alex. Willis,

Karaka o te Kaunihera Whiriwhiri

Nga Ingoa o nga Poraka. Nga Eka. Te Takiwa Porowinitanga o Waotu ki te Tonga D Nama 1 E. R. P. 20 0 0 Akarana. Waotu ki te Tonga D Nama 2 77 0 0 Akarana. Waotu ki te Tonga D Nama 3 219 1 0 Akarana. Waotu ki te Tonga D Nama 4 121 0 0 Akarana. Waotu ki te Tonga D Nama 5 250 0 0 Akarana. Waotu ki te Tonga D Nama 6 432 0 0 Akarana. Waotu ki te Tonga D Nama 8 4,293 1 0 Akarana. Waotu ki te Tonaa D Nama 4a 94 0 0 Akarana. Waotu ki te Tonga B Nama 1 465 0 0 Akarana. Waotu ki te Tonga B Nama 2 349 0 0 Akarana. Waotu ki te Tonga C Nama 9 731 0 0 Akarana.

This article text was automatically generated and may include errors. View the full page to see article in its original form.
Permanent link to this item

https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/KNT19061011.2.3

Bibliographic details

Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 70, 11 October 1906, Page 495

Word Count
1,827

KUPU APITI. Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 70, 11 October 1906, Page 495

KUPU APITI. Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 70, 11 October 1906, Page 495