“TURE WHAKATAU RAHUI O TE TAI-HAUAURU, 1892.”
Rahui het riihi i runga i te tikanga tono-a-pukapuka.
TTE whakaaturanga. tenei na te Kai-tiaki mo te Katoa kia mohiotia ai tera ka tangoilia “T * • P k lari ote Kai-tiaki mo te Katoa i Poneke nga tono-a-pukapuka e tukua mai ana tae atu. kite 5 o ngahaora i te awatea o te Paraire te 27 o nga ra o Oketopa, 1893, mo nga riihi i raro i nga tikanga o “ Te Ture Whakatau Rahui o te Tai Hauauru, 1892,” me nga ritenga whakahaere o te 13 o nga ra o Pepuere, 1893, i perehitia nei kite New Zealand Gazette i te 23 o nga ra o Pepuere, 1893, mete Kahiti ano hoki i te 23 o nga ra o Pepuere, 1893, mo nga rahui e whakahuatia ana i raro iho nei, e man na te nama o nga Rota, i runga i nga tikanga ka whakaaturia i raro iho nei:— ,
Ko nga tau e whakaaetia ana mo ia riihi mo ia riihi e rua tekau-ma-tahi nga tau, timata mai i te ra i kiia ai te kai-tuku tono-a-pukapuka he kai-tango riihi ia. Ka ahei te riihi pera te whakahou tonu i ia rua-tekau-ma-tahi tau, i ia rua-tekau-ma-tahi tau, i runga i nga tikanga kua whakatakotoria i roto i taua Ture. Ko te utu reti, me utu whakamua mai te hawhe, i ia ono marama, i ia ono marama. Ko nga tono-a-pukapuka katoa me kuhu ki roto ki tetahi kawa pukapuka ka hiiri ai, ka tuku atu ai kite Kai-tiaki mo te Katoa i Poneke, me penei te tuhinga ki waho o taua kawa pukapuka ara: “Whakatau Rahui o te Tai Hauauru.” Tono-a-pukapuka mo te Riihi o Rota Nama , i panuitia na i roto ite Niupepa, i perehitia, ite , o nga ra o , 1893. 5 Ka ahei te tono kawa pukapuka hei tukunga mai i runga i taua tikanga, ahua tono-a-pukapuka, ki-tuturu hoki kua oti nei aua ahua te perehi, i nga Rangatira o nga Poutapeta i Opunake, Manaia, Normanby, Waitotara, Waverley, Stratford, Waitara, Okato, me Puniho ; me nga Kai-whakahaere hoki o te Kai-tiaki mo te Katoa i Hawea me Patea; i te_ Tari hoki o Te Renata, Kai-whakahaere Rahui Maori, i Niu Paremata; mete Tari o te Kai-tiaki mo te Katoa i Poneke.
Ki te hiahia tetahi tangata kite tuku tono-a-pukapuka mo nga Rota maha atu i te kotahi, me motu-ke te tono-a-pukapuka mo ia Rota mo ia Rota, me motu-ke hoki te ki-tuturu mo ia o aua piihi, i meingatia kia mahia i raro i nga tikanga o te rima-tekau o nga tekiona o te Kupu Apiti ki taua Ture. A me tuku mai hoki i roto i ia tono-a-pukapuka nga utu reti mo nga marama e ono, o nga utu reti, i karangatia e te kai-tono, nga moni e £3 3s. hei utu mo te mahinga i te riihi mete rehitatanga, me nga utu mo nga Pane Kuini mo te riihi mete tauira hoki. Ka pai te tuku mai i nga tieke kua oti nei te maaka e te Peeke (me whakauru ki roto ki nga tieke te utu Peeke mo te tiinitanga) nga ota moni o te Poutapeta ranei. Ka tuhia atu he pukapuka e te Kai-tiaki mo te Katoa ki nga kai-tuku tono a pukapuka i mana nei a ratou tono, hei whakaatu atu ki a ratou kua whakaaetia a ratou tono, a i roto i nga ra e toru-tekau i muri iho i te tukunga atu o te pukapuka whakaatu, he mea ata rehita i tukua atu ai i roto i te Tino Poutapeta i Poneke kite kainga i whakaaturia e te kai-tuku tono-a-pukapuka, me tuhi takitoru e ratou nga riihi. Ko nga reiti me nga taake e tau nei kia utua mo aua whenua i muri mai i te 30 o nga ra o Hepetema, 1893, ma te kai-tango riihi ena e utu. Ko ia tono-a-pukapuka, ia tono-a-pukapuka kaore nei i rite te moni i whakahuatia i roto kite moni utu reti i karangatia, ka mana-kore e kore rawa e taea te whakaae atu, e kore hoki e taea te whakaae te tono-a-pukapuka mehemea e puare noa ana te kawa, mehemea hoki kahore i tukua tahitia mai me taua tono te ki-tuturu i runge i to te ture tikanga i meingatia nei kia mahia i raro i nga tikanga o te rima-tekau o nga tekiona o taua Ture, mete tuku tahi mai ano hoki i nga utu reti mo nga marama e ono, me nga moni e £3 3s. kua kiia i mua ake nei.
Mehemea ka rite te moni i whakaaturia e tetahi kai-tuku tono-a-pukapuka i neke ake tona utu i to etahi, ka nui ake ranei tona utu i te utu reti i karangatia ra, ka kiia ko te kaitango riihi ia, a ka tika kia riro i a ia te whenua ina ka oti e ia te tuhi takitoru i te riihi, a ka oti hoki i a ia te whakarite era atu tikanga katoa e pa ana ki taua riihi e tika nei i runga i to te ture tikanga kia mahia. Mehemea e rite tahi ana te utu reti e whakaaturia ana e nga kai-tuku tono-a-pukapuka tokorua, maha atu ranei, mete neke ake hoki o taua utu i te utu i whakaaturia e etahi, hei reira ina ka oti te titiro nga tono-a-pukapuka katoa, me ata whakatau te tangata mona te riihi e te Kai-tiaki mo te Katoa i runga i te ritenga maka rota, i runga i te ara e whakaaro ai ia e tika ana.
Ko nga moni tamana me nga moni hei utu i te mahinga o te riihi e tukuna mai ana e nga kai-tuku tono-a-pukapuka kaore nei i mana a ratou tono, ka whakahokia atu ki a ratou ina tonoa mai e ratou. , •
Mehemea e kore te tangata kua kiia nei he kai-tango riihi ia e tuhi i tona riihi i roto i nga ra e toru-tekau i muri iho i te taenga atu o te tono ki a ia kia pera, hei reira ka riro whakarere atu tana moni tamana me nga moni e £3 3s. kua kiia i mua ake nei’ki te Kai-tiaki mo te Katoa, a ka tino mutu, ka tino kore rawa atu hoki tona mana tono i te riihi pera. Ko te riihi me nga tikanga o taua riihi hei tuhinga ma te kai-tuku tono-a-pukapuka i tika nei ia raua ko te Kai-tiaki mo te Katoa kua oti te whakaatu i roto i aua ritenga whakahaere kua whakahuatia i runga ake nei, otiia e pupuri ana te Kai-tiaki mo te Katoa i te mana ki a ia e ahei ai ia te whakarere ke i etahi kupu i runga i tana e whakaaro ai e tika ana. He mea pai kia titiro kite Ture me nga ritenga whakahaere kua whakahuatia i mua ake nei, te hunga e mea ana kite tuku tono-a-pukapuka mai, ka kiia hoki he wahi ano taua Ture me aua ritenga whakahaere no tenei panui. Mehemea i runga i etahi tikanga pehea ranei e kore te Kai-tiaki mo te Katoa e ahei te tuku riihi mo tetahi o nga whenua kua whakahuatia i mua ake nei, e kore te tangata i tika nei tona tono-a-pukapuka e whai mana kite tono utn whakaora, utu pehea ranei. E whakaarohia ana kua whakaaturia tikatia nga eka o ia Rota o ia Rota i roto i te rarangi whenua i mua ake nei, otiia mehemea i iti iho nga eka i nga eka i whakaaturia ra, e tau ana kia tango riihi te kai-tuku tono-a-pukapuka i tika nei ia mo te whenua i iti iho nei nga eka i roto, a e kore hoki e whakaaetia he tukunga iho, he moni whakarite ranei. Mehemea e rahi ake ana nga eka o tetahi Rota i nga eka i whakaaturia i roto i taua rarangi whenua, e pupuri ana te Kai-tiaki mo te Katoa i te mana, mo te tuhi pukapuka whakaatu atu kite kai-tuku tono-a-pukapuka mo te whakakore i taua kupu whakaaetanga, engari ia e kore te tangata pera e whai mana kite tono utu whakaora, utu pehea ranei. Ka kiia tenei panui he wahi no tetahi kupu whakaaetanga mo te tuku riihi mote Rota i roto i taua rarangi whenua kua kiia i mua ake nei kite kai-tuku tono-a-pukapuka i tika nei ia. Te Tari o te Kai-tiaki mo te Katoa, Poneke, Hepetema 27,1893.
NA
TE WAPUTANA, J. K. WARBURTON,
Kai-tiaki mo te Katoa.
Nama o te Tekiona. Poraka. Takiwa Ruuri. Nga eka. Te utu reti i kaTe huihuinga o te Rota. Tekiona. Poraka. Takiwa Ruuri. Nga eka. Te utu reti i ka1 cLUgditid mo te eka. Te huihuinga o te utu reti mo te tan. E. R. P. £ s. d. ■ £ s. d. 1 1 10 Opunake 139 0 0 0 16 10 8 6 2 2 10 II ... ... 152 0 0 0 16 11 8 0 3 10 10 II ... ... 146 0 0 0 16 10 19 0 4 11 10 II 337 0 0 0 16 25 5 6 5 12 10 II 139 0 0 0 16 10 8 6 6 87 11 II ... 200 0 0 0 16 15 0 0 7 27 14 II ... ... 150 0 0 0 2 6 18 15 0 8 28 14 II 143 0 14 0 2 6 17 17 8 9 17 6 II 155 0 0 0 10 7 15 0 10 18 2 II ... ... 72 2 0 0 16 5 8 9 11 Wawahanga 2 o 19 2 II ... ... 99 0 0 0 16 7 8 6 12 20 2 II 99 0 0 0 16 7 8 6 13 Wawahanga 1 o 23 2 II WM ... ... 80 0 0 0 14 5 6 8 14 Wawahanga 2 o 24 2 II 100 2 0 0 13 6 5 8 15 25 2 II 50 0 0 0 10 2 10 0 16 26 2 II ... ... 99 0 0 0 1 0 4 19 0 17 Wawahanga 1 o 41 2 a ... 162 2 0 0 14 10 16 8 18 Wawahanga 1 o 40 2 II 98 0 0 0 14 6 10 8 19 39 2 II ... ... 49 2 0 0 15 3 10 2 20 38 ■ 2 II ... ... 40 0 0 0 15 2 16 8 21 Wawahanga 2 o 37 2 // ... .... 139 0 0 0 15 9 16 11 22 Wawahanga 2 o 36 2 « 170 2 0 0 16 12 15 9 23 Wawahanga 3 o 36 2 I/ ... ... 172 2 0 0 16 12 18 9 24 Wawahanga 2 o 7 3 II 66 2 0 0 12 3 17 7 25 Wawahanga 1 o 5 3 II • • • 249 0 0 0 12 14 10 6 26 Wawahanga 2 o 5 . 3 .it • • • • • • 249 0 0 0 12 14 10 6 27 Wawahanga 1 o 4 3 ii 198 2 0 0 12 11 11 7 28 Wawahanga 2 o 4 3 n ... ••• 198 2 0 0 12 11 11 7 29 Wawahanga 2 o 3 3 ii ... ... 150 0 0 0 13 9 7 6 30 121 1 w • • • , ... 15 0 0 0 2 6 1 17 6 31 Wawahanga 2 o 1 2 ti ... ... 120 0 0 0 2 0 12 0 0 32 Wawahanga 1 o 42 2 , II 204 0 0 0 16 15 6 0 33 Wawahanga 2 o 42 2 tl 204 0 0 0 14 13 12 0 34 Wawahanga 3 o 42 2 fl ... ••• 204 0 0 0 14 13 12 0 35 Wawahanga 1 o 2 3 II 241 0 0 241 0 0 0 12 0 12 14 1 2 14 1 2 36 Wawahanga 2 o 2 3 II ... 241 0 0 0 12 14 1 2 37 Wawahanga 1 o 118 1 Taone-hipi o Rahotu 0 10 5 0 0 38 Wawahanga 2 o 118 1 tl 0 10 0 10 3 0 0 3 0 0 39 Wawahanga 3 o 118 1 II 0 10 2 0 0 40 Wawahanga 4 o 118 1 II 0 10 2 0 0 41 Wawahanga 5 o 118 1 fl 0 10 1 10 0 42 Wawahanga 1 o 123 1 II 0 10 3 0 0 43 Wawahanga 2 o 123 1 II 0 10 10 0 ' 44 Wawahanga 3 o 123 1 u 0 10 10 0 45 Wawahanga 4 o 123 1 II 0 1 0 1 10 0 46 Wawahanga 5 o 123 1 II 0 10 1 10 0 47 Wawahanga 1 o 124 ■ 1 II 0 2 0 2 0 0 48 1 14 Cape 179 0 0 0 12 10 18 10 49 2 14 it 138 2 0 0 12 8 17 50 3 14 If ... ... 163 2 0 0 12 9 10 9 51 4 14 If 131 2 0 0 12 7 13 5 52 5 14 II ... ... 79 0 0 0 12 4 12 2 53 Wahi o 4 5 105 0 0 0 2 6 13 2 6 54 148 me 149 Oakura Cape 65 3 0 0 0 9 2 9 4 55 Wahi o 14 ii Waitara 505 0 0 0 0 4 .884 56 ' 123 Oakura Cape 51 0 0 0 0 9 1 18 3 57 129 II 50 3 0 0 0 9 1 18 1 58 137 me 141 II ... 71 0 0 0 0 6 1 15 6 59 151 me 152 II ... ... 95 0 0 0 0 6 2 7 6 60 1 me tetahi wahi o 184 Huirangi 46 0 0 0 5 0 11 10 0 61 2 9 Opaku 75 0 0 3 15 0 0 10 3 15 0 62 1 5 Huiroa 200 0 0 0 2 0 20 0 0 63 12 6 II 196 0 28 0 2 0 19 12 6 64 . 24 3 Wairoa 35 0 0 0 3 0 5 5 0 65 16 11 37 3 0 0 6 0 II 11 6 6 37 3'0 0 6 0 11 6 6 66 Wawahanga 1 o 149 67 133 Wawahanga 1 o 149 4 133 4 4 Waimate .... 4 fl ... Waimate .... 40 2 0 40 2 0 5 10 0 8 0 0 9 0 16 4 0 2 7 3 68 38 10 Opunake 133 0 0 0 16 9 19 6
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/KNT18930928.2.13
Bibliographic details
Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 43, 28 September 1893, Page 387
Word Count
2,400“TURE WHAKATAU RAHUI O TE TAI-HAUAURU, 1892.” Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 43, 28 September 1893, Page 387
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Matauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of Copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in