“TURE KOOTI WHENUA MAORI, 1880.”
He Panuitanga ki nga tangata e whai take ana kite whenua kia mohiotia ai te wahi mete ra e tic ai te Kooti hei Whakawa i o ratou Take. NA, lie Panuitanga tenei kia mohiotia ai, ko te take a -LN nga tangata no ratou nga ingoa e man nei ite rarangi tuatahi i raro nei, ki nga piihi whenua e man nei i te rarangi tuarua, ka whakawakia a te 14 o nga ra o Oketopa, 1885, e te Kooti Whenua Maori ki Kaiapoi, Kantapere. Ko nga tangata katoa e whai tikanga ana mo aua whenua me haere ki reira. Ka oti te whakawa, ka puta te Tiwhiketi kite hunga i kitea tona tika e te Kooti: heoi ano, he tino whakaotinga tena; e kore rawa e tika kia peke mai tetahi tangata ki murk Ka kitea nga mapi o nga whenua kua oti te ruri kite Tari o te Kai-whakawa Tuturu i Kaiapoi, Kantapere. NA PIRIHONA, Kooti Whenua Maori, Rehita. Poneke, Hepetema 23, 1885. I runga i taku mana hei kai tiaki mo te katoa ka ahei ahau te whakaae atu ki nga tono e pa ana ki nga whenua Rahui Maori i raro i nga tikanga o te “ Ture Whenua Maori, 1882.”
R. C. Hamerton.
Hepetema 21, 1885.
c5 Ko nga ingoa o Nga ingoa o nga whenua Nga robe. d nga Kaitono. me te £ Ko nga ingoa o nga Kaitono. Nga ingoa o nga whenua me te Takiwahoki. Nga rolie. 1 P o i h i p i Te Kaiapoi Hua, Paora Nama80, Tua K ai ap o i NamaSO, 14 eka 22 ruri 2 P o i li i p i T e T e kihana Hua, Matene Rehu T e kiliana Nama 79, kei Kaiap o i, 14 eka 3 P o i li i p i Te Hua, Riria Otenak iKua oti te ruri. w h a k aTe Hua, Meputa NarehanaPuku, ma 15, e H i m i o n a 6 eka,nui Pohata 01 e n a k iw li a k aputa Nama 15, e 6 eka,nui atu iti iho ranei, kei te Takiwa o Kaiapoi Rahui Kua oti te ruri. 4 P o i h i p i Te Tuahiwi, Ka timata i Tekihona 1, 14 Hua, Maka-me 15, 18, Oruatamatea. Hua, Makakei te Taririi Mokok i w a o moko Hape kei te Tak i w a o Kaia poi Raliui me 15, 18, Oruatamatea.
c8 a Ko nga ingoa o a3 nga Kaitono. Nga ingoa o Ko nga ingoa onga whenua nga Kaitono. me te Nga ingoa o nga whenua me te Takiwa hoki. Nga rohe: 5 Poihipi Te Hua, Ritea Te Hua, Hor o m o n a Iwikau Puhanakekenui,kei Kanatapere 6 Ritea Te Hua 0 tern ahi, kei te Tak i w a o Kaiapoi Rahui Kua oti te ruri, 36 eka nui atu iti iho ranei. 7 Makarini Mok o m o k o Hape, Hapimana Kaue Kaiapoi, Tekihana Nama 33 8 Hera Watene, Te Koau, Ko Tuhatakoura te rohe ki te Raiha Hutai, kei KaiaTonga, ka rere ki te hiwi Moreti Patuki, Rihari R e k a n a (Richard Regan) poiTaone onetea, ki te rohe o te whenua Pakeha e 9 tini, ka haere ma runga o taua onepu, ka ahu ki te Marangai 11 tini; ka ahu ki te Hauauru e 5 tini; ka haere ma te taha o te awa o Whakahume 11 tini; ka tutuki ano ki o Tuhatakoura. 9 Mari Waaka, Te Wheke, I timata i te tahataha o Te me etahi atu Tekihana Nama 143 kei Tuahiwi, Kaiapoi Waikoruru te rohe ki te Hauauru ; ko te rohe ki te Toka,ko te Tekihana Nama 2; ko te rohe ki te Whakarua he rori; ko te rohe ki te Mauru ko te Tekihana Nama*44. 10 Hone Paratene Tamanuiarangi T a u h inahina, e tata ana ki te tahi whenua rahui o Kaiapoi 11 N atanahira Kaiapoi Ka timata Te Kawari, ka W a r uwaruNama 1, haere i te taha o te taiepa tu, Wiremu keiKanahaere i te taha o te taiepa tu, Wiremu kei KanaPakeha tae noa ki ton a N a i h i r a, Taare Wi Te Ilioka tapere mutuka mai, ka ahu ki te taha o te Huanui e tika ana ki Te Rakiora, tae noa ki tona mutuka
I 8 Ko nga ingoa o cd nga Kaitono. Nga ingoa o nga whenua me te a Takiwa hoki. Ko nga ingoa o nga Kaitono. Ngarohe. Nga ingoa o nga whenua me te Takiwa hoki. Nga rolie. 12 Ruruhira MoKaihau, kei Kua oti te Karauna, Tekikiho Kaihau, kei te Raimi o Kaiapoi, Tekihana 37 Kua oti te Karauna, Tekihana Nama 37. 13 Taituha Rape Kaiapoi whenua rahui, kei Tautahi Ko nga rohe kei te pukapuka ruri o Te Pura mo nga whenua ngaherehere. 14 Timoti Ropatini, Maria Wiari Okaru ru, Whakarimu, Te 0 n e p otourupa, Te Kokutuawa o W airewa mahinga kai ika, Paiakakariki, Onawepa, Oihutu mahinga ika Poteriwi Kaore i mohiotia nga rohe. 15 Iliaia Tainui, Pohoareare Ka timata i Wakaomaraki, Tihema Te kei te Taka haere ki Kaikanohi, ka Aika, WikiPohoareare kei te Tak i w a o Ka timata i Wakaomaraki, ka haere ki Kaikanohi, ka haere ki Wakarewa, ka toria Mutu, Kan atahaere ki Oteurukotia, ka Rakera Tikotiko, Metaper e Wepu, Amiria Tainui, Wikitoria Kapaki, T i n i Kaiwhai, Hira Pakete, Horiwhia Tinako, Heremaia Tikotiko,Epapara Kahutuanui, Potini Tutekorinuku, Hoani Tainui, Hera W a t e n e , Pekaka Te Iha, Telwhimoka Mohi, Te Matauira Tihema, Pita Mutu, Te One Tahea, Aperahama Tiaika, Kamukuka Te Uki, Mikaera Turangatahi pere kati ano ki te timatanga ki Pohoareare. 16 Ngahiwi Ahii tana, HataToremi Kaiapoi Tekihana 16, whenua Rahui 17 Hira Pohio, Hohepa Te Ruamiki Kaiapoi when ua Rahui 18 Hamiria TaW i r e w a, niera, Ha-kei KaiaMataihapuku taha whaka te niera, Hamiria Te Hira, Iraia TamatiWanga, Te Paro, Taniera Muru, Paurini Te Rakiatea, me etahi atu W i r e w a, kei Kaia-Tonga, haere tonu ki te poi Marokura; taha ki te HauMataihapuku taha whaka te Tonga, haere tonu ki te Marokura; taha ki te Hauauru, haere tonu ki te Inahine; taha whaka te Rawhiti, haere tonu ki Taurakaawaka ; taha ki te Marangai ki tatahi. poi 19 M a k a r i n i Kaiapoi Ka timata i To Waikoruru, Mokomoko Rahui, Hape, Ru- Tuahiwi, Kaiapoi Rahui,ka ahu ki te Maunu, TaHape, Ru- Tuahiwi, Ka timata i Te Waikoruru, ka ahu ki te Maunu, Tamauahi, haere tonu Ateupene Kuri, kei Kamurakatina, haere tonu i Te One Mokomoko kei Kanatapere murakatina, haere tonu i te rori o te Kura o Tipene tae atu ki Whakaumuahau ka tutaki atu ki te Tekihana, ka ahu i taua Tekihana whaka te Hauauru tae atu ki Otewheke, ka ahu whaka te Tonga, Te
c6 a Ko nga ingoa o Nga ingoa o nga whenua ■ — P c3 nga Kaitono. Ko nga ingoa o nga Kaitono. me te Nga ingoa o nga whenua me te Nga robe. • Fakiwa hoki. Nga rohe. Awainaka, haere tonu i i robe ki Moeraki, Te Pni 6 hawaiki, ka whati mai m tutaki ano ki Te Waikn ruru Patahito. Waiko 20 M a k a rini Te WaituKa tiniata i te Tekiim Na m!l 120, ka r J e i te rama o taua Tekihin? M o k o m oko Hape, Ruere, kei Kanatapene Kuri, Nama 120, tutuki at U H te pere Nama 120, tutuki atu ki te Te One Mo-ron o Tiati Puihi • komoko (Church Bush RoadAa whati ireira,kaahuwhaka Mokomoko Hape, Ruere, kei Kanatapene Kuri, Te One Mokomoko pere re Tonga ka tutuki atu ki te awa Cam, ka tika i roto i te awa tutaki atu ano ki te Tekihana Nama 19,0 21 T a k a r a, Hone Wiremu, T a k a r a, kei Tauron o Tiati Puihi • (Church Bush Road) R ka whati ireira,kaahuwhak a te Tonga ka tutuki atu ki te awa Cam, ka tika i ro t o i te awa tutaki atu ano ki te Tekihana Nama 19.0 21 Ko Otakoro tonu te rohe ki Hone Wirenau, Ko Otakoro tonu te rohe ki roto i te pukapuka o te Pere Potini Aterea, Oriwia Te Kat er angi Panewhai, Hemi Wiremu Pere, Meremorera, Riria Puniotonga, Te One Paka tahi Kooti. W Rewi 22 M a k a r in i T a w era, •—'■ M o k o m oko Hape, HeneRakaia, Orohaki, re Peneita me etahi atu whenua 23 M e t i r i a T e Kurii, kei Ka timata i te pito whakateRuru, Mere roto i te Ka timata i te pito whakateRuru, Mere roto i te Tonga, he pou ko Makoa te Pitini, Pitiroi Pitini, Riria Te Roraliui o Wairewa, ingoa, ka ahu whaka te kotiu, haere tonu i te taiepa, i te Takiara i te raina whaka whiti kopatahi wa o Akatonu i te awa o Kiri, haere roa, Katonu i runga i te raina natapere tonu i te awa o Kiri, haere tonu' i runga i te raina tutuki tonu ki te raina i te taha o te Maunga, ka tahi ka ahu whaka te Rawhiti, haere tonu i runga i te raina tutuki tonu atu ki te awa o te Patuhawaiki, haere tonu i roto i taua awa whaka te Hauauru ki te awa o Kiri, whakawhiti tonu i taua te awa haere tonu ki te awa o te Kata, - tonu ki te awa o te Kata, whakawhiti tonu i taua awa tutuki tonu atu ki te rori o Akaroa, ka ahu whaka te Tonga haere tonu i runga i taua rori tutuki tonu ki te pou o Makoa. 24 M a t i r i a Te T u t a e r oKi timata i te awa o PariRuru, Mere hutu, kei koau, haere tonu i roto i . Pitini, Pitiroto i te taua awa tika tonu ki te roi Pitini, r a li u i raina whakate kotiu ki te Riria Te Rokopatahi Tutaer ohutu, kei . roto i te r a li u i Maori o Wairewa, kei Akamaunga, ka haere tonu i runga i te raina, ka ahu whakate Rawhiti, ka whati roa, Kawhaka te Hauauru kahaere natapere Ki timata i te awa o Parikoau, haere tonu i roto i taua awa tika tonu ki te raina whakate kotiu ki te maunga, ka haere tonu i runga i te raina, ka ahu whakate Rawhiti, ka whati whaka te Hauauru ka haere i roto i te motu heke tonu iho ra te taha whakatewhakarua o te awa o Tutaerohutu, whakawhiti tonu i .te rori nui o Akaroa, haere tonu i runga i te taiepa tutuki tonu ki te awa o Puahou, ka tahi ka ahu whakate Tonga, haere tonu i roto i te awa o Kiri, tutuki tonu ki te awa o Te I ankoau ki te timatanga. 25 Ka timata i te pito whakate 25 Matiria Te Matiria Te Tu Eka,kei Tu Eka,kei Ka tiniata i te pito whakate Ruru, Mere te raliui o Tonga, ka ahu whaka te Pitini, Piti- Hauauru haere tonu i roto te raliui o Pitini, Piti- Wairewa Tonga, ka ahu whaka to Wairewa Hauauru haere tonu i rot roi Pitini, i te Takii te awa o Hukahuka oioa. Riria Te Ro- ka tutuki kite taiepa, haeie wa o Akaka tutuki ki te taiepa, iae kopatahi tonu i runga 1 te taiepa roa, Kanatapere ahuki te whakarua, ka tu tonu i runga i te taiepa ahuki te whakarua, ka tu , tuki ki te rama ki te p 1 whakapakoko, katahi Riria Te Ro- wa o Akakopatalii roa, Kanatapere
cd s d Ko nga ingoa o nga Kaitono. Nga ingoa o nga Whenua me te 'A Takiwa hoki Ko nga ingoa o Nga rohe. nga Kaitono. Nga ingoa o nga Whenua me te Takiwa boki Nga robe. ahu whakate Tonga, ka tutuki ano ki runga ki te tahataha o te awa o Puahou, haere tonu i roto i te awa o Puahou ka tutuki ki te timatanga ki te awa o Hukahukatoroa. 26 Matiria Te Opukutahi ahu whakate Tonga, ka tutuki ano ki runga ki te tahataha o te awa o Puahou, haere tonu i roto i te awa i o Puahou ka tutuki ki te timatanga ki te awa o Hukahukatoroa. Ka timata i te awa o WheteBurn, Mere whenua whete, ka ahu whakate Pitini, PitiR a h u i Hauauru, haere tonu i roto roi Pitini Maori, kei i te awa o Whetewhete ki Akaroa, Kanata pere i te awa o Whetewhete ki te Maunga o Tutereika, ka haere i roto i te raina, ka ahu whakate Rawhiti ka tae ki te hiwi o Whae, ka tahi ka ahu whakate Kotiu ka tutuki ki te Urupa, ka tahi ka ahu whakate Tonga, haere tonu i te taha moana tutuki tonu atu ki te awa o Whetewhete ki te pito whakate Tonga ki to te timatanga 27 Irai Tihau, Akaroa, Kanata pere Ueroa i rote Maunga o Tutereika, ka haere i roto i te raina, ka ahu whakate Rawhiti ka tae ki te hiwi o Whae, ka tahi ka ahu whakate Kotiu ka tutuki ki te Urupa, ka tahi ka ahu whakate Tonga, haere tonu i te taha moana tutuki tonu atu ki te awa o Whetewhete ki te pito whakate Tonga ki to te timatanga Ka timata i te pito whaPirihira Tito i te rakate Rawhiti, ka haere i te hau, Maria huioWaitaiepa ka ahu whakate ToMautai rewa, kei nga ka tutuki ki te awa o Akaroa nga ka tutuki ki te awa o te Kata, ka haere tonu i roto i te awa o te Kata whakawhiti tonu i te rori e tika ana ki Akaroa, haere tonu i te taiepa tutuki tonu ki te awa o Kiri, ka ahu whaka te Rawhiti haere tonu i roto i te awa o Kiri tutuki tonu ki te Piiriti e 2 tiini me te hawhe te mataratanga o te piiriti, ka whakawhiti ki te rori ano ki Akaroa, ka ahu whakate Hauauru ka tutuki ano ki te taiepa i te timatanga. 28 Irai Tihau, Akaroa Otutoreika, te Kata, ka haere tonu i roto i te awa o te Kata whakawhiti tonu i te rori e tika ana ki Akaroa, haere tonu i te taiepa tutuki tonu ki te awa o Kiri, ka ahu whaka te Rawhiti haere tonu i roto i te awa o Kiri tutuki tonu ki te Piiriti e 2 tiini me te hawhe te mataratanga o te piiriti, ka whakawhiti ki te rori ano ki Akaroa, ka ahu whakate Hauauru ka tutuki ano ki te taiepa i te timatanga,. Ko nga rohe, te pito ki te Pirihira Tikei roto i Tonga, ko te urupa i Otuhau, Te Hate Rahui tereika, ka haere tonu te rawira Toeo Opukurohe i te taha moana whako, Mere Pitahi, i te kate Rawhiti ka tae ki te tini Takiwa o awa o Whetewhete, ka Akaroa awa o Whetewhete, ka haere i roto i te awa o Whetewhete, ka tutuki ki Otutereika maunga, ka ahu tonu i runga i te raina whakate Tonga, tutuki atu ki te whenua o (Goal McDonald)Koora Maketanara, ka haere tonu i te taiepa Tumatakuru, tutuki atu ano ki Otutereika urupa ki te timatanga. 29 Irai Tihau, Akaroa Te Wharehaere i roto i te awa o Whetewhete, ka tutuki ki Otutereika maunga, ka ahu tonu i runga i te raina whakate Tonga, tutuki atu ki te whenua o (Goal McDonald)Koora Maketanara, ka haere tonu i te taiepa Tumatakuru, tutuki atu ■ ano ki Otutereika urupa ki te timatanga. Ka timata atu i te pito whaRiria Te Ropakiaka, kate Tonga i te taiepa tukopatahi Pikei roto i matakuru haere tonu i roto rihira Tihau, te rahui i te awa o Kiri ka ahu whaMaria Mauo Waireka Te Rawhiti tutuki tonu tai wa i te ki te awa o Te Parikoau, ka • Takiwa o ahu ki te Maunga tutuki Akaroa ahu ki te Maunga tutuki tonu ki te raina, haere tonu i runga i te raina whaka te Tonga tutuki tonu ki te hiwi o Te Wharepakiaka o Te Patuhawaiki haere tonu i runga i taua hiwi ka ahu whakate Hauauru tutuki tonu ki te taiepa tumatakuru, haere tonu i te taiepa tumatakuru, tutuki tonu ki te awa o Kiri ki te timatanga.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/KNT18850926.2.2
Bibliographic details
Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 43, 26 September 1885, Page 203
Word Count
2,734“TURE KOOTI WHENUA MAORI, 1880.” Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 43, 26 September 1885, Page 203
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Matauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of Copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.