HE PANUITANGA I RARO I TE TURE WHENUA MAORI, 1873-74.

Ko te Kahiti o Niu Tireni, Issue 17, 18 June 1877, Page 79

HE PANUITANGA I RARO I TE TURE WHENUA MAORI, 1873-74.

Ki nga tangata e whai take ana lei te whenua Ida mohiotia ai ■te wahi mete ra etuai te Kooti hei whakawa. i o ratou take. ' • NA, he Panuitanga tenei kia mohiotia ai, ko te take a nga tangata no ratou nga ingoa e man nei ite . rarangi tuatahi i raro nei, ki nga piihi whenua e man nei ite rarangi tuarua, ka whakawakia ate 20 o nga ra o Akuhata, 1877, ete Kooti Whakawa Whenua Maori, ki Tapuaeharuru, Taupo. Ko nga tangata kato’a e whai tikanga ana mo aua whenua me haere ki reira. Ka oti te whakawa, ka puta te Tuhinga Whakamaharatanga Take kite hunga i kitea tona tika ete

Kooti: heoiano he tino whakaotinga tena ; ekore rawa e tika kia peke mai tetahi tangata ki muri.

Kooti Whakawa Whenua Maori, Akarana, May 25, 1877.

Na

Tiki,

Kai tuhituhi o te Kooti.

Ko nga ingoa o nga Kaitono. Nga ingoa o nga whenua me te Takiwa hoki. Nga rohe. Ko te.takotoranga o te map i. Te Reweti Te Kume, ATe Maungaiti, e tata Ka timata i Atiamuri, haere ana ki te perahama, Te Hemopo, ana ki Taupo Hauauru, Mangaharakeke, Titohea, Iharaira, Ihakara, Te Te Maungaiti, e tata ana ki Taupo Ka timata i Atiamuri, haere ana ki te Hauauru, Mangaharakeke, Titohea, Te Horotea, Waipapa, e ahu ana ki te cS Poihipi, Karaipi, HuriTuaraki i nga roto i Whaiwhakarewa"p ana, Te Poria, Hakopa, rimu, Koputakeke, Te Kapunga, KoCd Te Ture Hare, Te Keparorahi, Te Kakaatuakere, Whakapa, Te Kohika, Hape, puru, Pokaiwhenua, ki Hitekananga, Matene, Miriama Te Tuaraki i nga roto i Whaiwhakarewarimu, Koputakeke, Te Kapunga, Koparorahi, Te Kakaatuakere, Whakapuru, Pokaiwhenua, ki Hitekananga, i Te Totara, e ahu ana ki te Tonga, p P3 aS Kume, Pipi Pourahi, Pukerimu, Mataraua, Pukerimu tuaTe Horohau, Te Roera Pukerimu, Mataraua, Pukerimu tuarua Wangapua, ka tutaki ano ki Atia44 Mateu Turuhira muri Hopematu, Mere kutia, muri ■ P c8 d Hanatia Poarahi, TakiA § ora •rt <3 Hanatia Poarahi, Taki- - ora . Kura Kaiata, Te Roha, Runanga, e tata ana ki Ka timata i Taumata, ka haere ki tetahi 0.3 cd me etahi atu Taupo taha o Tumakioi, tona ekenga TapuaeP! -K wha, -Karihoni, Te W aipihipihi, tona g a putanga ko Tukihapa, ka haere i te « A tahataha ko Pereranui, tona ekenga 2 - ko te Raenga, ha haere Te Awewhare, § ko to l_i.it llctei e jA_ VV e wh 3,1. rohe ka haere whakararo * § Heperi Pikirangi, HenaRangipo me Patea, e tata Ka timata i Ruapehu Maunga, haere re Kepa, Karaitiaua ana ki Taupo tonu Makaikatoa, Whangaehu, Waio Te Rango, me etahi atu tangi, Te Hiwi-a-Tamakopiri, haere i Pl ■ - X roto i Waioru, Hautapu, Te PouoRangipo me Patea, e tata ana ki Taupo Ka timata i Ruapehu Maunga, haere tonu Makaikatoa, Whangaehu, Waitangi, Te Hiwi-a-Tamakopiri, haere i roto i Waioru, Hautapu, Te Pouo- a Tamairingi, Hihitahi, Hautapu, PaebD ngaroa, Rangiura, Hautapu, Pakaia ngarara, Ngawaka, Opaea, Mangarauo ’p, cS a tUD Pl ' c3 • -® tawhiri, Tikirere, Moawhango, rere i 44 tawhiri, Tikirere, Moawhango, rere tonu i roto i te awa o Moawhango, aS . mau noa ki tonamatapunaMamoenui, Rangipoka, ka tutaki ano Ruapehu c3 M

Ko nga ingoa o nga kai tono. Te ingoa o te whenua me te Takiwa hoki. Nga rohe. Ko te ta kotoranga o temapi. Ihakara Kahuao, AperaMaroanuiatia,' 1 e tata Ko nga rohe o taua whenua kua oti te * Kama te Kume, Ibaraana ki Taupo panui ki nga Kahiti o mua ira te Puke, Ihaia ana ki Taupo panui.ki nga Kahiti o mua te Hine, Aperahama « ' Haurangi, Te Reweti ■ ■ ■ " Te Kume, Ihaka, me etahi atu Hohepa Tamamutu, Paurini Karamu, Watene Te Whakao, e tata ana Ka timata i te awa o Hinemaiai, ka rere ki Taupo i te au o te awa ka piki ki te hiwi o Hare, HimionaPututu, Kiugi Herekiekie, Taranui,Matene Tauteka, Kaimanawa, Ngatakutai, ka whati Tauwhakiriao, rere f tonu Te Wahinekataore, rere tonu Matatu, Ohakari, WiNokaTe Rangi, Takerei, me etahi atu Te Whakao, e tata ana Ka timata i te awa o Hinemaiai, ka rere ki Taupo i te au o te awa ka piki ki te hiwi o Kaimanawa, Ngatakutai, ka whati Tauwhakiriao, rere tonu Te Wahinekataore, rere tonu Matatu, Ohakari, rere i te awa o Tauranga, Te Urako, >- maro tonu ka kati ki Hinemaiai rere i te awa o Tauranga, Te Urako, maro tonu ka kati ki Hinemaiai - Paurini Karamu, HoheTauranga, e tata ana ki Ka rere i te puau o te awa o Tauranga, pa Tamamutu, Taupo ka rere i te one o Taupo ki Oriruatua, pa Tamamutu, Taupo Taupo Taupo ka rere i te one o Taupo ki Oriruatua, fl Rangita, Kingi HereMaratai, Hamokena, Te Koropupu, Fh kiekie, Eruini, ParaMaratai, Hamokena, Te Koropupu, Te Arataha, Te Wharariki, MotuoPh c3 44 nihi, Taranui, Hataapa, TeHinau, Te Onepoto, Tahaenui, 2 raka, Te Whetu Te Anaputarua, Tokakopuru, Ngutunui, Te Kopiha, Tuarawera, Te Hiwi-o-te-Tokotoko, Te Kopua, ka rere i te au o Tauranga, ka kati ki te c3 fl c3 "c8 fl puau c3 fl c8 "S fl c8 £ Paurini Karamu, Hohepa Te Hinaotumori. e tata puau Ka timata i te Mahutatanga, ka whati cS M Tamamutu, Ririmu Te anaki Taupo Ngahinaotumori, ka ahu ki Tongariro -2 Rakato awa, Te Koko, ka rere te au o Tongariro, Te Hautu, Te Umuti, Tokiwha, ka heke, ka hiki ki uta Te Hemoohinerau, Te Maringatanga, Te Runanga, fl Te Apungaaruhe-a-Katopu, te puau o Maruwhare, ka rere i te au o Waiotaka, Owheao, ka ahu ki Taupo moana, ka rere i te one o Taupo, ka Eh £ kati ki Te Mahutatanga ’fl fl P3 c8 -2 ‘fl Ihakara Kahuao, Te RuaAtiamuri, e tata ana ki kati ki Te Mahutatanga Ka timata i te awa o Waikato ki Poharoa, Te Wetini Paeroa, Taupo turoa, haere tonu ki Koromukaroa, <p Te Aranui, Pa er ata, Taupo turoa, haere tonu ki Koromukaroa, -2 ■ Te Aingaparaoa, Tuata, Te Arero-o- • rH Paora Te Aranga, HaParetini, Te Kirihono, ka haere i 48 kopa, me etahi atu runga i te raina o Te Tatua ki te fl 44 Rawhiti, Te Tuahu, tika tonu atu ki Hauai awa, haere tonu atu ki Wai- - ■ ■ Rawhiti, Te Tuahu, tika tonu atu ki Hauai awa, haere tonu atu ki Waikato awa, ka haere tonu i te au o ■ -fl fl Waikato, Hakuri, Aniwaniwa, Te Nihootekiore, Whangapua, Atiamuri, cS bD ka tutaki ano ki te timatanga fl fl fl O rfl £ c8 bD fl Ihakara Kahuao, Te RuaOngarahu, e tata ana ki ka tutaki ano ki te timatanga Ka.timata nga rohe i Waikato ki Pohafl O roa, Te W etini Paeroa, Taupo turoa, ka haere i roto o Waikato ki <s Hemi Wetini, Paerata, Waipapa awa, haere i roto o Waipapa, a Paora, Hakopa, Iharaira Te Puke, Te Waipapa awa, haere i roto o Waipapa, tae noa ki Te Waituhana, ka whati 60 Waikotukutuku, Ki witahi, ka whati, a . fl bD • fl . . Aranga, me etahi atu tika tonu i runga i te rohe o Te <• Tatua ki te Rawhiti, Ongarahu, ka totika tonu i runga i te rohe o Te Tatua ki te Rawhiti, Ongarahu, ka toi® <*• mo i te ngaherehere, Ohuinono, Pukemo i te ngaherehere, Ohuinono, Pukefl rimu, Otamakopaniroa, Te Kirihono, ka whati, haere tonu i runga i te raina Pohaturoa ki Waikato ka tutaki c3 © $ d Ihakara Kahuao, IhaKiwitahi, e tata ana ki Ka timata i te Teihana i Kiwitahi, haere raira Te Puke, Hamuera Takurua, me etahi Kiwitahi, e 'tata ana ki Taupo Hj rimu, Otamakopaniroa, Te Kirihono, ka whati, haere tonu i runga i te raina Pohaturoa' ki Waikato ka tutaki Ka timata i te Teihana i Kiwitahi, haere tonu Ngamahanga, ka huri’ ki te Hauauru, haere tonu Takapoauahi Te atu Waituhawa ; ka huri, haere tonu te M. Taupo tonu Ngamahanga, ka huri ki te Hauauru, haere tonu Takapoauahi Te atu Waituhawa; ka huri, haere tonu te ■ - timatanga. Tarawera Te Whiwhi, Te Waiwhakaata, e tata timatanga. 10 eka. Kei te mapi nga rohe. E Hariata, Eru MohoTe Waiwhakaata, e tata ana ki Taupo 10 eka. Kei te mapi nga rohe. nguru, Te Wetini, Hirai Ihakara Kahuao, Akana ana ki Taupo Ongarahu Nama l,e tata Ka timata i te puau o Ngarahu, tika - M gahue,Turuhira,Iharaira Te Puke, Aperaki Taupo tonu i roto i te awa o Ngarahu, Parikarangaranga, te onepu o Taraariki, tonu i roto i te awa o Ngarahu, Pari- • karangaranga, te onepu o Taraariki,

- Ko nga ingoa o nga tangata no ratou nga piihi. Nga ingoa o nga whenua me te Takiwa hoki. Nga rohe. Ko te takotoranga o te Mapi . hamaTe Haurangi,Ha- ■ ' Te Anaoparehinu, ka whati ki te kopa Te Taure, Te Hauauru, Pukemoremore, ka pakaru Ruaroa Hikake, Te Aki Waipapa, ka whati ki te Marangai, A ranga Ngahue, Winara i roto i te awa, tae noa ki tona pakaruTe Puke, AV erahiko Hanu, Paora Ngamotu, Areti Hikake, Te Oti - tanga ake ki Waikato ka whati haere tonu i roto i Waikato awa Te Papatu, haere tonu atu ki tona timatanga i te Ngunu, Karangi, Hape puau o Ngarahu Tahere, Te Aranui, Heretaunga Wetini, Tame ■■ Tahere, Te Aranui, Heretaunga Wetini, Tame Hura Hikake, Hira Matini, Ihaka Te Awhio, Iharaira Te Miri, me etahi atu Ihakara Kahuao, Iharaira Ongarahu Nama 2, e tata Te Anaoparehinu, ka whati ki te Hauauru, Pukemoremore, ka pakaru ki Waipapa, ka whati ki te Marangai, i roto i te awa, tae noa ki tona pakarutanga ake ki Waikato ka whati haere tonu i roto i Waikato awa Te Papatu, haere tonu atu ki tona timatanga i te puau o Ngarahu Ka timata i te Teihana ruri i Kiwitahi, Te Puke, Hakopa Tauana ki Taupo ahu atu ki Kopuatahi, ahu . atu ki re, Te Ruaroa Hikake, Waikotukutuku i Te Waituhana, ka P , Ngahue, Winara whati ko te awa tonu te rohe, ahu atu fl Te Puke, Te Aranga ki Te Pohue, Waipapa, ka tae ki te raiNgahue, WirahikoHa- na o Ngarahu Nama 1, ka whati ahu <! Ngahue, WirahikoHa- na o Ngarahu Nama 1, ka whati ahu nu, Ihaka Tawhio, • Hape Tahere, Hemi Te tonu atu Anaoparehinu, ka whati ahu ■ ■ - - tonu atu ki te raina a Te Tatua ki te tonu atu Anaoparehinu, ka whati ahu tonu atu ki te raiha a Te Tatua ki te p fl ■ - &J0 fl Aranui, Wetini HereRawhiti, ki Te Manga, tika tonu i ci taunga, Ihaia Te Hina, runga i taua raina, tutaki atu ki KiPl Paora Ngamotu, Ihawitahi, ki te timatanga * £ \ raira Te IVliri, Te Oti Ngunu, Hira Matini o Ihakara Kahuao, Iharaira Pukerimu, e tata ana ki Ka timata i Te Onepu, haere tonu Te M o -4cS Te Puke, Hakopa Te Taupo . Poporo, ka tomo i te ngaherehere, Te 'S Taure, Te Ruaroa HiTakapu, Maroaiti, ka whati i runga i p Ph kake, Akana Ngahue, te rohe o Te Tutua ki te Rawhiti o Te Aranga Ngahue, Te Te Tatua, ki te Rato, ko Mohorua, Oti Ngunu, Te Werate rohe o Te Tutua ki te Rawhiti o Te' Tatua, ki te Rato, ko Mohorua, Ohinono, Te Kahikatea, ka whati ki O hiko Hanu, Paora NgaTe Ana-o-Parehinu, haere tonu i rumutu, Hemi Te AraTe Ana-o-Parehinu, haere tonu i runga i te rohe o Ngarahu Nama 1, ka Ai nui, Wetini Heretaututaki ki Te Onepu ka mutu s nga, Areti Hikake, Ta- ' tutaki ki Te Onepu ka mutu S mehura, Ihaka Te Awhio, Hape Tahere, me ,o etahi atu • Hohepa Te Rore, Hiria, Ka timata i Te Wharauokuraoto, rere cS g , Hohepa Te.Rore, Hiria, Puketarata, e tata ana Puketarata, e tata ana Ka timata i Te Wharauokuraoto, rere ® io P P , P Te Waitawa, Wiki Te Taupo tonu ki Ohouawe, Tutumanuka, OhaP Pl Ara, Te Hei, Te Tana, rera, Te Taurinui, Te Haumingi, AhiQ Iharaira, me etahi atu ■ kaeaea, ka whati mai i reira haere tonu £ mai i te huarahi,'ka eke'mai ki runga ki te Tauewata, pa mai ki te pou o te - • ki te Tauewata, pa mai ki te pou o te waea, raina tonu i te waea,ka- tae mai fl o te maunga a Te Matetahora, i te pou Pm waea i runga i te hiwi, rere tonu mai s Waikarakia, rere tonu mai Te Whabo rauokurapoto ka tutaki p P O 'p-i P s p tdO fl Heperi Pikirangi, Topia Kaimanawa me OruaKa timata o te matapuna o Makoko _® Turoa, Te Hau Mihi, matua, e tata ana ki miko, haere tonu Moawhango, haere Te Oti, Erina, Hiha, Taupo i roto o Moawhango, ki tona matacS Hataraka, Poriwiri, puna, haere i runga i te hiwi o KaiTutunui, me etahi atu manawa ki te matapuna o Rangitikei, haere i roto o Rangitikei ki te puau o Makokomiko, haere i roto o Mako- * Te Hei -Taurangawhenua, e tata puna, haere i runga i te hiwi o Kaimanawa ki te matapuna o Rangitikei, haere i roto o Rangitikei ki te puau o Makokomiko, haere i roto o Makokomiko ki to timatanga z Ka timata i Motuoapa, haere' tonu Te ' ana ki Tapuaeharuru,Atawa, Te Korua, Te Warariki, Pariana ki Tapuaeharuru, Taupo Atawa, Te Korua, Te Warariki, Parikarangaranga, Paraweranui, Te Kumi, Tanikonui, Hikarapua, Upokotetou, Te Mako, Puawatea, Te Waro, Taungatara, Waitekoko, HuaraautaHi, Turangamaru, Karukaru, Te Kowai, Marowarangi, Aruatua, Maraetai, - Amokena, Te Koropupu me Motaapa Amokena, Te Koropupu me Motaapa

Ko nga ingoa o nga Kaitono. Te ingoa o te whenua me te Takiwa hoki. Nga rohe. - Ko te takoto'anga o te mapi. Eawiri Kahia, Wi Maihi Taharua, e tata ana ki Kei te mapi nga rohe Maniapoto, Tahau, Werewere, Mere Hapi, N epia Pahupahu, Heni Ngaone, Te Rehu, TaTaupo ina, Hori Tauri, Rangataua, Maniopoto, a ■ Eru Tahau, Hami Pa-F-4 hiroa, Hariata, Taihoa, Taharua, e tata ana ki Taupo Kei te mapi nga rohe _ . i a ■ cS c3 <1 Pukapuka, Te Moananui, Manihera N gacS rara,Wi Katene, Wini- - cS bo . a ata Te Heuheu, me etahi atu. fl § fl Eeweti Te Kume, Hoani Kaingaroa Nama 1, e taKei te mapi nga rohe fl Makaho M ta ki ana Taupo M Tahau, Hamuera Taku- o Eunanga Nama 1, e tata Kei te mapi nga rohe <D ma, Werewere, Taina fl Reweti Te Kume, Hoani Makaho Tahau, Hamuera Takuma, Werewere, Taina ana ki Taupo Kaingaroa Nama 1, e tata ki ana Taupo Runanga Nama 1, e tata ana ki Taupo - Kei te mapi nga rohe Kei te mapi nga rohe Te Wai, Iharaira Te * Puke, me etahi atu fl rd Ihakara Kahuao, Irihei Te Tatua ki te Hauauru, .. ’ ■ ■■ ■ . - ■■■ ' \ s P3 Rangimatini, Hitiri e tata ana ki Taupo - fl A Paerata me etahi atu Rawiri Kahia, Tahau, Mohaka, e tata ana ki Ka timata i Mangatainoko, haere tonu Hami Pahiroa, . Wi Taupo te Puku-o-kikarua, Ngaawapurua ka ’JS Maihi Maniapoto, HaMohaka, e tata ana ki Taupo Ka timata i Mangatainoko, haere tonu te Puku-o-kikarua, Ngaawapurua ka haere i roto i te awa o Ngaruroro, Te ® •’S. • muera Takurua, WereWaiotupurutia, Te Rangaawhakarua, f-l were, Te Rehu, Nepia Oamaru, Tapapa, ka kati atu ki Ma- ® Pahupahu, Taina, Eru ngatainoko • ngatainoko o o Moho, Hori Tauri, Tufl korehu Te Ngangahu, - c3 3 Rangataua, Paurini fl . Karam Maniapoto a Maihi, Manihera NgarS rara, Eru Tahau, Mere ... a ® rS £ ' Hapi, Pukapuka, HariU) ata Taihoa, Wi Katene, Q Winiata Heuheu, me etahi atu fl Werewere Te EangipuMohaka, e tata ana ki Ka tinfata i Mohaka, haere tonu Mangao ‘flfl s mamao, Tahau, WairoTaupo taunoko, Pukuohikarua, NgaawapubJO roki, me etahi atu rua, i Ngaruroro, ka whati ki te Haufl auru Omarukokere, ka hiki kei uta, ka -2 eke ki te hiwi o Te Rangaawhakarua, fl fl -2 £ ka whati ki te Marangai, Matapuna, cS Oamaru Taita, Owerewere, Torihina, A ka puta ki Mohaka ka whati H Te Paeroa, Ngahuingaotaharua, Maipi, A Okeeiha, Te Kohai, Taraohinekainga, Whiohutia, ka -kati ano ki Mohaka, Mangataunoko n