G.—3a.

1876. NIU TIKENI.

HE PUKAPUKA NA MR. ALEXANDER MACXAY. (TUKU MAI I TETAHI PIRE HOU MO NGA WHENUA EAHUI MAORI.)

Se mea hoatu ki nga Whare c rua o te Eunanga Nui i runga i te Whakahau a te Kawana.

Ko Mr. Alexander Mackat c tuhituhi ana kite Kai Tuhi o te Tari Maori. E Ta,— Poneke, Akuhata 16,1876. He whakaatu tenei ki a koe kia mohio ai koe i runga i to kupu o te 11 o te marama kua pahuere nei kia mahia c au tetalii Pire hou mo nga whenua Eahui Maori, kua hanga etahi whakarerenga ketanga o te Ture o te tau 1873, kia whakaurua ki roto ki tetahi pire hou kia whakatuturutia i tenei nohoanga o te Paremete, he mea kia whakamaramatia te ahua pakeke kite whakahaere o taua Ture. Tenei te tauira o aua whakarerenga ketanga, a he whakamaramatanga tenei o nga tikanga o roto. E whakaaetia nuitia ana c nga tangata kua whakam >hio i a ratou ki nga tikanga o "Te Ture Whenua Eahui Maori, 1873," he ture taimaha rawa i runga i ana whakahaere te taea ai te whakahaere pai o nga Whenua Eahui Maori i roto i te Koroni. Tuatahi, c whakaturia ana tetahi apiha i runga i te mana o te rarangi 6 tona ingoa ko " Te Koinihana mo nga Whenua Bahui Maori." I runga ite rarangi 8 c whai mana ana tenei apiha ki etahi tikanga mo te whenua c hoatu ana kia tiakina c ia, a c tau ana ki a ia te whenua i runga i te rarangi 11. I runga i te rarangi 7 c whakaturia ana tetahi Bunanga Komihana, a kite kore c whakaae rawa ratou c kore c taea tetahi meatanga ki tetahi wahi o tetahi Whenua Eahui Maori; a c apititia ana etc rarangi 19 kia whakaae rawa te Kawana ka mana ai nga tukunga whenua katoa c whakaaetia ana c taua Runanga, no reira ka tupu etahi raruraru ke atu etahi tikanga whakaroa i te whakariterite, tetahi hoki he whakararuraru kau i te Kawana me ana hoa tohutohu ki nga mea o nga kainga kahore nei c mohiotia muitia ana c ratou, ahakoa tino whakamaramatia nga tikanga oia mea; a c waiho ana hoki hei take whakapae he mea whakahoa mehemea ka whakaaetia ki tetahi hoa tetahi riihi a ka kore c whakaaetia ki tetahi tangata c whakaaro ke ana. Ka kitea i runga i nga kupu i runga ake nei ka ahua tu-a-he te Komihana, a ko nga arainga i ana mahi kahore c tika i runga i tona tv i tona ritenga kite whenua. Tuatahi c whakawhiwhia ana ia ki etahi mana nui, na ka tangohia ohoreretia aua mana notemea ka waiho ana mahi ki raro kite mana o tetahi Eunanga Komihana, na ko ia tetahi o ratou c rite tonu ana tona mana ki to ratou. Na, c toru hoki nga huarahi c taea ai i runga i te Ture te arai i te whakahaeretanga o nga Whenua: 1. Tera pea ko nga tangata o taua Eunanga ehara i te tangata c pai kite whakangawari i a ratou i runga ita ratou mahi; a, tetahi hoki, he tangata pea c ngawari noa iho. 2. Ka ahei te Komihana i runga i tona mana hei kaitiaki mo te whenua kite whakaae kia whakamana te mahi a te Kunanga mehemea ko ia i roto i te taha tokoiti. 3. Ka ahei te Kawana kite pupuri i tana whakaaetanga, i runga i te rarangi 19, kia whakaputaina he riihi c whakaaetia ana c te Eunanga. Tetahi whakahe tuturu ko te hanganga ote Eunanga whakahaere. E watea ana te huarahi mo nga hiahia a te tangata, a kahore c taea ana te mea c hiahiatia ana ara kia whai reo nga Maori kite whakahaere i o ratou whenua. Ka whakamana kau iaA.B. C. he tangata Maori kite whakahaere i runga i ta ratou whakaaro ake i nga whenua o nga iwi ke ehera nei i to ratou iwi ake, kahore nei o ratou tikanga i rite. Mehemea i tono whakahaeretia nga tikanga o te Ture o te tau 1873, kua puta nga puhaehae-a-iwi i runga i te pokanoa a nga tangata Maori o taua Eunanga ki nga whenua o etahi atu iwi, notemea ko tenei iwi ko te Maori ekore rawa c pai kia pokanoa te tangata ke ki tona whenua. Kahore te Ture o te tau 1873 i whakaatu i te rerenga ketanga o nga tikanga Whenua Rahui Maori, c rere ke nei nga ahua, mo nga tikanga c tau ana ki reira, ara nga whenua c mail ana kite Kawana i runga i te mana o nga Ture o naianei, i whakatapua c te Whakaminenga o JSfiu Tireni i mua ranei, i wehea ranei c te Kawanatanga mo nga tikanga maori otira kahore he mana whakabaere i nga maori me nga whenua i kapea ki waho o nga hoko c nga maori, a kua tau ki raro kite mana o "Te Ture Whenua Eahui Maori, 1856, i runga i te whakaae a nga tangata no ratou nga whenua, he whenua pera ranei ka kawea mai a mua ake nei ki raro kite mana o tetahi Ture c whai mana mo te whakahaere i nga Whenua Eahui Maori. I—G 3a.