RETA I TUKUA MAI.

Wananga, Volume 5, Issue 47, 23 November 1878, Page 590

RETA I TUKUA MAI.

Ki TE Etita o Te Wananga. E hoa tena koc, tukua atu e koe ta matou panui ki runga ki to tatou Wananga. hei kawe atu kite ao katoa, kia kite iho nga kauohi e rua, Maori, Pakeha i taua panui, koia tenei—He ture na matou, kua hangaia e matou i to matou takiwA i te awa o Turanganui kite awa o Uawa, mo nga tangata harai roto i to matou takiwa i Dga bara katoa, ina whakawakia taua tangata, wahine, kite kitea ete Kon.iti, he tisa tona hara i runga i nga take i whakawakia ai taua tangata, wahine ranei, ka toaoa ete Komivi kite utu, ka kore ia e homai i te utu, me hopu e te Komiti ki etahi o ana taonga, ka makete, ka riro mai nga utu ko te wahi e rite ana mo te hara, me mau e te Kooti mana, ko te toenga mc lioki ki taua tangata, wahine ranei, mehemea he tangata kaore ana taonga, mo pana atu kia haere atu ite motu nei. E hoa ma e nga tangata mohio e kite iho ana i tenei panui, kite mca e kitea iho ana e koutou te he o tenei panui, te tika ranei.. tuhituhia mai a koutou -whakahe, wbakatika ranei ki Te Wananga e koe e te tangata e whakahe ana, e wbakatika ara rauei. Ji boa e .te Etita oTe Wananga, uie tuku tonu e koe tenei panui hei titiro ma o tatou hoa i tenei panui, e hoa kia tere to tuku mai i tenei wiki e haere ake nei, ka huri. Hapi Hinaki, Paora Parau, Rute. te Eke, Hare Wabie, Pateiiki Pabura, Hoani Matiaha, Kutene Koroua, Arapeta te Hau, Mehaka Ngahue, Hepeta Maitai, Paki Amaru, Henare Ruru, Arapeta Kangiuia, mete Komiti katoa. Turanganui.

Ki Te Etita o Te Wanasga. Kia Ta Hori.Kerei. E.hoa tena koe, tenei ta matou pitihana ka tukua atu nei ki a koei -moto matou whetiua mo Paranui i roto i te ruttri- arte Jiawanataugat i roto i te poraka o Paarahaki o Whareora. e tata ana ki Wjiaogarei, e tono atu ana matou ki a koe kia whakahokia.mai kia matou taua piihi, te tnk«; i riro i te hoko a Te Hoaiaua, me titiro e koe kite mapi a Himi Kerea. ua hoa. VViremu iVpere, Hone Kakite. W i Kttwhena Tauwhitu, Kikihana Talmma, Wbangarei,

Kite Etita o te Wananga. bj hoa ten a koe te kai uta o nga tnahnra a tc motu nei ki rungra ia Te "Wananga, kia ora k<>t*. JS hof mau e uta atu p.kti kupu ruarua i:ei ki runga i a Tc Wananga, ki nea reo c rua, aki t« rco Jlaori, kite reo Pakeha. K hoa ma tena koutou katoa. kia Te "VVikmwlii kai Ohiuetnuri. c lioa tcna koe njra maramara o tc waka a to tipuna e tau nei i roto i te kopu. beoi te mibi, he kupu tenei na aku ki a koe. oiira na matou katoa. kanui to matou ahua pouri kite he oTc Whatu, ara, o Ngatikahungunu katoa, kua haere atu ratoa i te 9 o uga ra o Hurae 1878. ko tc take i pouri ai matou ko te kore pukapukn, ara, tau ki muri nei kia matou, i patua atu te waea i te 8. o nga ra o Akuhata 1878, kaore i hoki mai, patua atu i muri mai, kaore i hoki mai, kaati, he huarahi ke tenei, me kore e tae atu kia koutou laua patai mo taua ope. E hoa ki te tae atu tenei panui ki a koe, me patu mai kite waea kia wawe matou te mobio, heoi ano. i: Te Rupapeba te Aotakahieangi. Waihirere.

Kite Etita o Te Wananga. E boa tena koe, ara koutou ko on boa, ma te Atua tntou tabi e tiaki, lieoi te raihi. E hoa, utaina atu a maua kupa mo nga korero a Ihakn te Kiakl ma, mo a ratou kai kua ngaro i to ratou whenua, mo a ratou kai o te waitai kua tore, me a ratou manu hoki. E lioa e Ihaka te Iliaki, koia nei pea te kahui manu i kitea atu uci e maua e rere mai ana i te ngut.u aw a o Ngararoro, ka mabara maua lie manu moana, kaore ko nga manu o to whenua o te Mahia, kaati, e boa tenei au manu kci to mau kainga e noho ana. engari kua rata ia maua aua ma mi, me o ika lioki kei kouei e baerc ana kei te a%va o Nearuroro, eugaii kua hangaia e maua ki Ic taiepa kei puta hoki kite moan.i ka ngaro ano, whci.ei ai hoki a maua uci pcnnpeuai te kai mo tetahi takiwa, kaati kci hoha te kai tuhi. E hoa utaina atu enei kupu ki rungu ito Latou waka kia Tc 7Vananga, hci tiliro ma nga hoa i 10 motu. Ka Ho am Tat auk. Xa 11ai:i Waipapa. To "Waipatu.

Kite Ktita o te Wananga. He panuitanga tena kia rongo mai nga iwi Maori o Aotearoa, be kupu whnkapai atu tenei na matou mo to tatou Kawanatanga kua ta nci i tenei tau. E hoa ma, kia tupito kei tahuri mai te mate ka whiu i ana poui, mehemea he kaha rawa tenei mate kite whakaheke ki utn, katalii ano tatou ka mohio koia te tiuo mate pai, kaore hoki te poti i pakaru i te ngaru. E boa ma, mehemea ka u pai ki uta, ko au tetahi o nga poai, heoi enei. Eki ana hoki te Karaipiture. rukuhia, ke> raro iho te painga o tenei akoranga ka homai nei kia tatou, heoi nga kupu mih: atu ki to tatou Kawanatanga, hei kona koe e hoa, ka mutu i konei aku kupu. NA WAIHEKE PCHA. Maruhou.

Ki Te Etita o Te Wakanga. E hoa tena koe, mau e uta atu tenei panui ki runga i to tatou waka i a Te Wananga, mau e taxi ki nga reo e rua, kite tco Maori, kia kite ai hokio tatou hoa o te Kawanatanga koia tenei te panui, ka tuhia iho nei ki raro nei : Tua-tahi : Ko matou ko toku iwi ko Ngaitahu, me Rangitaane, me era atu tangata e whakahe ana kite tono a Ngatitoa e tono nei kite Kawanatanga kia riro i a ratou te pito whaka-te-rawbiti o Te Waipounamu kia utua kia ratou he moni, a he whenua rauei, a kei te ahua mea te Kawanatanga kite hoatu. E hoa e te K.iwanatnnga, kana e hohoro te whakarite i taua tono a Ngh.titoa. kaati rate pohchetanga o te Ka-vatfatanga kite hoatu i nga utu o taua whenua kia N"-atitoa i mua ra, ko tenei me a:a whanaaro te Kawanatanga mo matou take, ko Ngatitoa. me -whakaae te Kawsm.'tanga ki taua Tire a Ngai-tahu. mehemea ka tae atu he Pi re, he Pitibana ranei. "E hoa e "te Kawanatanga kite kii koe kia tukua taua tono a Ngati-toa, kia puta i ruuga i nga kupu oati a Te Makarini, he kupu onti nei hoki, te tono a Tniaroa, kaua rawa te Kawanatanga e pohclu; kite hoatu i taua teno katira mea <• pohehe te Kawanatanga k> .una, ara ko tenei ine titiro te Kawanatanga ki nga Pi'ihnna a N-jai-tnlui. kua tae atu na kite Paremata, mo taua wlienua. ko te tika o te whenua kei a Ngaitahu, te tika ratou ho nga iwi m>na teuei

whenua, ko taua iwi e hara i te iwi tuturu nke, a i tipu ake ran Cl , uo konei i liaerc ke mai i Waikato. Maora i Mokan Maora i whea atu rnnei, ko i a o maton k \ kite atu. nana i naere mm kite patu taugata ki rawa naia nona tenei whenua e bara 1a la tenei whenua. Mau e tuku atu ki Te Wakanga i-pangaa kite raoana. kei peratia mete pauui ote liui i tu ki Kaiapoi kaore i puta mai, Ireoi ano. Ksiapoi. HE!iAEE Mabuika -

Ki Te Etita o Te Wanaxga. He vrhakaatu ite tunga ote hui kite Houhou oßangitikei nei, ko te take o taua hui ko Rangatira, tae atu kite Kiekie. noa e Te Etita o Te Waxanaa, utaina atu ta matou Korero 1 whakarite ai hei titiro ma nga iwi, ko nga iwi i tae mai kitaua hui, ko Wlianganui, ko Mete Kingi, Paetahi te Kangatira, raua ko Utiku Mohuia, ko Wiari Turoa no Whaijganui era rangatira, ko Ngati-raukawa. Ngati-maniapoto, w aikato, Ngati-pikiahu, Ngati-waewae, Ngati-whakatere, raugatira ko Rangitoto, Poutama, ko Tc Wiremu Puknpuka. ko 1 ateriki >.gnbana. ko Hennre Minita Herekau, ko Hue te Huun ko nga iwi i tae mai e SCO tangata, te kupu a Mete Knigt ki aua iwi nei, kia kopi te we» a Hunia. ka wera ate main tamanki, he whare nui, kei Taraketi whenua Karaati te kupu a te Minita, e koro e Tc Naonao mau e karakia kia ora ai au. Kupu tua-rua ate Minita, ka tahuna to whare e puta ki waho. 1 ua-toru, tia Wiremu, he whakatnlmri tnku ite pa pari nga o Te Xaonao, raua ko tana wea kia tahuri atu kite hiremata, a whakaaetia ana etc Naonao ratou ko aua tamariki. te korero a Wiremu raua ko te Minita llerekan. Na Hue te Huuri. te Komiti katoa o Raukawa, i mutu i konei te korero i ter.ei ni. Houbou Rabgitikei.

Kite Kai Tuni o Te Wananga. E hoa toua koc, mau c tubu atu tain reta ki Tc Wanting a kia taia ki uga roo e run, Maori rakeha. i kite au i tctahi nupepa Otakou •' Herara" c ki ana tc kupu o taua nupcoa, ko Matara te tipuna o nga Maori o Tc "VVaipounamn nei. c ki penei ana au. ki taku kupu rno nga tangata anake e piri ana kia Matara, ko au kaore au kia hiahia hei tipuna rnoku te tangata, inahoki i kite au ki nga Komihana e haere ana mai ki o matou takiwa e pelii ana. te take tupu kite whenua homai ana ko Matara e piringa atu ki tc whenua, makaia ake te tipuna, liomai ana ko Matara e piringa moku ki taku whenua nei ano, ki taku mohio nke, me mnkaa atu tena tipuna tango wheuun, me ki oau tona ingoa ko hao whenua, me mutu i kouei enei kupu aku i te rua tekau o Ilurae IS7S. ' Ka haere nga Maori o konei kite tango i to ratou ki:a!n«'a i liarotonga, ka tae ki reira ka tomo ki ki roto ki tc whnre o te Kawanatanga, ko te take i haere ai ratou ki reira, kore kia utua e nga kai tuku whemn taua moutere, ko tetahi take ko etahi ttipapaku o raatou kei reira e tauu ana, e kaainga t upu no matou matua, i whalcatupuria toku matua ki reira hoki mete uuinga ote tangata, tangohia nei e Matara i ite kore utu. Mr. A. K. Tuhawaiki. Ruapuke.

Kite Etita o te Wanakga. E hoatenakoo, ehoamau e utaatuaku knpu ki to tatou waka kia kite iho o tatou hoa Maori Pakeha. koia tenei nga ktipi:. E hoa ma, e aku mi i te Tai-r»vrhit? whaka-te-tonga boki, kua ron<ro pea koutow ki nga whakatupehtipebn a nga Hgakau kino, whakaato taikaha. e men ;ma ko mi ko Jhaka te iii:>kl J me oku hoa, lie tangatu tutna no te tr.kiwa o TV M:ihia Haaktj Pei, etabi tangata kiuo whakahaere he i te r»ra o ie ture, heoi ano ta matou kino e marama ana i matou, ko ta matou hapaiuga itehe ote pauna ituki Te Mahin, kite mea ko te take tera i hanga ai hei uhakahe i a matou hei riruharipa ma te ao, kia rongo mai kuutou. ka pau;ii tonti. ko a ma'ou hara o euei ra ka ho:i ake uei. i kite ai. ka hoatu ano ki roto i enei ra e haere ake nci, t>auuitia ai, heoi na o koutou teina iti rawa. Ihika TE FIAKI. M<. ona hoa kei te Pahou, Itlahia. - • •

Ki Te Ftita o Tk Wananga. He pannitanjra tenei ka tukua ntu nei kite Etita o Te Wananga. E hoi tukua atu tcnei pukapuka kite Haahi. ara ki njra Pihopa. ki nga Minita i rungra i te motu nei. tae atu ki npa moutere i te moana. ara. ki Incraranjr". ma Te IVananya e tuku ki n?a rco e run. Maori Pakeha hoki, ko teDei tono he tono na te iwi nui tonu mo n<?a Pire o te Kareti i Ngaumu--lawa kia whakahokia mai nsa Pire kite Minita mo te taha Maori, koia tenei ko Te Hiana raua ko Ta Hori Kerei. me tnku tonu e t<* Hahi nj»a Pire o tenei •whenoa o Nsraumutawa kia Ta Hori Kerei raua ko Te Hiana. kei Wnirarapa nei taua whenoa Nganrantawa, ko n<ra eka 1900 eka. 110 te tau" 18T3, ka tono ano manaia mai e te iwi mohio e te i tera tan i te 3877. ka tono nno a>»»n ki njra Komiti o te iwi mohio. whakaaro iiui ote Pakeha, knore ano kia whakautua mai, ko nhau anake pea e kite iho nei i te m»t<\ na lanjrata tapu o te tore Atna. ote tnre tanerata nhar i ram ai. naku hoa ote Haahi i ki mai. tukua mai he Kareti. ara, whenua, he kaainga mo te kura i a koutou tamarik;. ton;i i rite ai he hipi, he kau njra tmoariki nnna i whakamnhi taua Kareti i Ngraumutawa, Mahitaone. Wairarapa, ria te Komiti o Ngatimariunga. o Ngftiteahnhu. Hamiora Maraetai, Wi Hopiona, Tabunga, Otira, na te iwi nui tonn ka'oa. HaMI Pakatahi.

Kl TE Kal Tl'HI O TK W *.SASGA. He panni tenei kia tirrhia mai te panni o Tremi Mahu kia raua Vo Wi Pete. mo to raibann waipiro kia lu. tc waibo atu ma te Pxkeha c \*hr k-itu ana rnihana. ko le mea tenei e riria oei e Wi Pore rntou ko ctahi atu Maori e whakahaere nei i le motti nei. no te mea :sno i tak.i nsra tau e ba<n*e pai ana nea taneata o Tnransra. k i to kanaon- e tonu rjra maka ki tana kai ki to waipiro i to 1< : . ih.ti o e*ahi laneata o to. Mnriwai 5 tain raihaua. a-i.. t«. ka t;*koto ki taua kai. me to ki he j»irau. ko wai i <•<•' h> i li;injra itc pai. bei riri ite njrftrara kinor.ei i t«» w-.n.iro. n.ina nei i raru ai o tatou whenna Me k'ota re • rxUiMna etn ki nira takivva Maori, me w?tih«» i w hi i h<<koa tikatia e te J';.keh:% kaua hoki i n«ra j**ben"*» : ••••ti i ki ».• liij i. heoi ntaina ki runya ki to tatou wata ki • Te Wannnga, man e panui atu. Honk W hakixt. Kakacria te Fei. Ko Ern Pohatu te kai tubi.

Ki TK Etjta O TK Wa.NANGA. E hon kin ora koe i runtra i.tau m.'hi. ma te Atiia koe e tiaki. D'aina «tu aku kupu ki rung* ki to taton Wananga. niana e mau atu ki :!<ra wah't e Tnere ai ia. koia tenci. Kua tae mai Te Wananga ki au ki konei ki Kaknriki uei. kua powhirit!a na a, koia tenci taku powhiri. Haere ruai e tama, baere mai i npa haere o tuku iho. tae mai ki a koe. kia ano koe i haere mai ai kia k»ba, kia uaua, kia toa. kia whskatipu tangrata. kia kiia j»i be kotahi taugata apa. e kii ana ko Nehe r a. ko to Pa. ko te Ikae takoto nei. Na, e Uoa ma. kia kaha kite whakaako i ta tatou tamairi ki« mat.-ni ki npa ara e painjria ana e tatou kia haere tonu «i ia i taua ara. tirohia nga wliakatanki a Horomona Kiingi. E mea ana vrhakaakona te tamaiti i te ara e baere ai ia, a kn kaumatua ia e kore c mabue i a ia tana ara, naku. Te Pikihaka te Riro. Kakariki.

Ki Te Etita o te Wananga. Mau e tuka atu tenei paaui kia haere, kia rongo o tatou boa Maori Pakeha. He whakaaro i puta raai kia ahau mo nga korero e whakantu uei Tc'Wasanga. kia kaua nga korero mc n<*a iugoa pokanoa e tuku korero kite WaKaKGA. a e kore rawa e tukua aua tu korero ki Te Wakanga, e pai ana to whakaaro e Te VVaxasga, kia tupato kia koe, kei raru koe i nga korero tito noa, he mea hoki naku kei whakakati noa aua ta koiero nei i teJ-upepa. lie kupu ke tcnei mou, c whakaatu nei kia haere atu nga iwi Maori i mua o te hoko wheuua, Te Eiihi, o te Mokete, e mea ana toku whakaaro e tino pai rawa ana to whakaatu, mebemea e whakaatu ana i runga i te r.gakau aroha i te wairua Mahaki, he aha te he o te mea tika, tena pea i te ngakau

apo i te hiahia kino o te kikokiko, he aha te pai o te mea kino, koia i mahara ?>i kia marama tonu te vrhakaatu i nga riti>ng*» mo (e haere atu, ko etahi hoki kei te mohio, ko etahi kt.i te kuare, kei te wbai herein, ko etahi kaor<* koia nei pea te mahara o te tangnta e ltore ai e kaba te haere i te roa whenu*. Tuuei ano tetahi mo te panui e whakaatn nei Te AVananqa i te nji o te pa, o te paura o nga mea mo te pu, e mea »nn toku wbakaaro me mum rawa tetuku ki Te Wanauga. kaoie e tika ko te mea tika ote panui ana nga Raihana kei a koe hei tango mai i aua taonga nei, katalii ano ka marama tena ko te tuku panui noa. he aha te pai, kore noa e homai e te Kawanataaga he Uaihana, tahuri noa kaore he huauga ko te bereni noa kia pau, nona ano ia te kore, heoi. 11 ETA. MATUA, K.W.M. Porangahau.

Ki tk Etita o Te Wananga. IS hoa utaina atu nga kapu nei h<M matakit>ki ma ngaiwi o te motu nei. ma te AJaori, ma te Pakeba. i tukua atu e taku m»tua tetahi pukapuka ki tetahi Pakeh», koia tenei taua pukapuka. o*ahukurn, kia Henare Rorirori. tena koe, tenei taku kupu mo nga rakau ote awa o Waihou. kia marama ta koutou whakiihat-rc ta te "aba Pakehn. ki tc vbakapuare tetehi taugatn o Ngatihako i taua -teaga, kaore e tika, kaore hoki nhau i mt>hic» ki ti-whakapu >re a taua tongaia, ka uuho atiO he raruraru i au ki runga i lana wljakapuare, heoi. na Epiha Taha. I timata i konei 1 i'luuvhatikahu kite Tonga molumotu lmcre tonu, kai N'/abou tera ta lfape waipnkoa whare kupenga te whiti a Tairahut. tamorote mangaralii. T'liporutu mau pnki kau te ara to waka, matu h«>koa te pact kina, nga whnkarnru te karai a Tamatohiro, teahi fapa raro Opouaru, te totara pnkaraka kuw»ka\vakH te one ta: te rimu te maro I'onataka te makomako tuuutunu o Whnkatina, o Tamakura, Ngananganairaugi, te Ptiha, tc Pari, te Moki, heoi. Pakaka Hekabe. Obiuerauii.

Ki TE ETITA O TE Wananga. E hoa ma. ho-itu tenei Uudu aku ki to tatou nupepa he whakaatu naku ki njra whanauagaenoho mai nei i Kangiriri, aia i Waikato. mo Mibi Korana he tamahine na Kiheroa. ko iDu:i wae:i ko Hipora te Naihue. ko tuua wahine ko Mihi Korar.a i kahakina mai e te Hakeha i tae tnai ai ki tenei m<>tu, whakarerca te Pakeha, ka ahu atu te ngakau ki tetahi awhekuihe. a ka moc i a ia taua nwhekHihe o te VVaipounarau. o te ware o Tawnkiternki, o te ware o Moki, o te ware o Turakauaiihi. nana a Waewae. nana a te Hikawera. nana ate Horo, na te Ikatapo, ko Takurna na Takurna, ko te Haeata, ka uoho i a te Horo ko Mi-rania Hinekino. ko te wliaea tenei ko Pete ko te tahu tenei a Mihi Korana, ka tata om ra e whainui ai. ka mea atu ki tana tahu, mehemea i runga ano au tokvi whenua, peuei kua mate noa atu aaau te mak-ttu, ko tenei ka kotahi tekau aku tamariki hei pikau i taku ingo?, i mohio na koe e taku tahu, e rima tamariki Ki a koe, e rime tamariki ki au, ko nga tamariki i mate, kiia mai nei ki a ia. I te 8 o Hurae 1878, whakawlianau i tana tamaiti, k;i pa whakarere mai te mamac ki tona tinana, kei runga ko nga kai-whakawhanau me tana tahu, ka puta te tamaiti ki waho, ka hikitia te tamaiti a k» ora i te 6 karaka o te ahiah>. ka mea mai ki tana tahu, kupae koutou ko aku tamariki, ka men atu tana tahu kia lioatu he rongoa, ka mea mai, no utu, a mutai i te 7 karaka ka mawche atu i a matou, tau ai.a te pouri ki ana waitane, ko te wat.iue tenei nana i whai uri ai matou, e oti ano te kupu o te mate. Maika PXKAKA, Waikouaiti.

Ki Te Etita o Te Wananga. E hoa tena koe, utain atu e koe te matenga o Te Wirihma Kore ki Te Wananga, kia k te ona whanaunga, kei Aotearoa Dei e noho ario, me nga Pakelia nana nei ia i whakaako kite kura, kei te Waipounnmu e nobo ana. E hoa ko taua taitamariiti, kua mohio Kite ree Paktiba, kite whaka-maori i nga pukapuka Pakeba, me nga mea katoa a te Pakeha, note kura ia i VVairau e 4 ona tau kite kura. pai rawa atu tono mohiotanga, no tona mutuuga mai i te kura i YVairewa Potikupa ka mate nei ia, i mate ia k? VVairau kite kainga o nga matua o Te Kore Pukekohatu, 17 ma whitu oua tau, no to 30 o Hepetema i te 8 o nga haora o te ata ka. mate ia, kanui to mato-a pouii kia ia, mo ana raahi pai kua korerotia ake nei i runga

t^turini imataU / a ° tCnei reta teaa aao tnmaiti e tae ki Tuhianga, tana Kopoutama, tana ko Man"o tana kn Kai ESSko k ° T ?» rt " ir! '- *<> T»pahf u tfua lo KarSva tSS ko Stai tana ko Parcran.a In ?J tLVI + ? ko Hotungaue, tana ko Pnkekohatu" tana no f*« aDa ? • W,rihana - Tcra atu etahi ona tupi.na a?i HawaikL * 1 Utama mai ai ° sa tupuna 1 haere mai Poneke. Na Kereama Heraxgi.

Ki TE ETITA O TK WASANOA. E hoa tena koe, kia ora, kia naku atu on tau i te ora roa £ kahaere i to tatou Wananga, hei kapehu e tika ai tuna haere. heoi kia koe. He kupu whakahoki na matou mo te A T® ta Apatu ratou ko ona hoa. e ki nei ratou. no ratou a Opoho puta noa kite Kauanga ite Karaka, te Whakaumu, ate Ruru.<u ; na, whakarongo mai e nga hoa Maori, Pakeha hoki. he korero teka. be korero tito. he korero pnr.u/ he korero horihori na Areta ratou ko ona hoa. i te tau 18;»l! ka tu te tautohe a taua iwi mo t-rna kainga. heoi, karantrntia ana he whakawa mo taua kainga, hui "ana a Nsratikahangunu nga tangata ote Wairoa. k> Paora Apatu te'Timuaki 0 taua whakawa itu kite VVhakaki Mei 1, 18(51, kitea ann te he o taua iwi ite uinga a te kai whakawa, ki korero nL';i kai korero a taua iwi, tokorima nga tangata whakaatu i a ratou korero, ka tu te tuatahi ka korero i tana rolie, ka tu to tuarua, rere ke i te tuatahi, ka tu te tuatoru, rerc ke i fa to tuatahi i ta te tuarua, puta noa i te tokorima, rere ke rere ke, ka karanga te kai whakawa kia tu a Uakaipaaka. ka tu te tuatahi mete tuarua mete tuatoru. rite tonn a ratou korero, kaore 5 rere ke. kotnhi ano ta ratou r<>he. na ka k-tra-nga te kai whakawa kia tnutu tekorero. ka taciuri *e ]li)n:in'*a kite whiriwhiri, e wha haora i w.iiriwliiri a : , ka whakaatutia e te whakawa ko Ngatihitiei he, ko te whenua no Ilakaitv.iaka heoi riri ana taua iwi. ki ana taua iw : kia puhia a fUkaipaaka, he tohu ao to ratou he. ka riri ratiu, tenet un-i mra pukapuka tiaki o nga korero o taua whakawa Na e h-i ma. no Itakaipaaka taua whenua, |iono rawa. tika rawa no U.-ikai-paaka. Kite hiahia a Rakaipaaka kite whakanoho hi pi, k;ioro e ruihi. erangi k-« ruihi ko te tangata pokanoa kite taha". na e hoa ma, kaua hei korero teka. ko taua Kai nga kaore ano 1 ruuritia, atu i taua whenua taenoa atu ki Nuhaka. ona rolie kitoa kaore ne ruuri, kei te taha o te rohe ki Ngatihine tma wahi no Rakaipaaka, e k<~>re e tino whakapaua ake rma korero kia roa te mahinga, katahi ano ka whakntep<»a te korero. OTJESE rOiIAKE. No Rakaipaaka ahau.

Ki TE ETITA. OTE Wanasga. E hoa utaina atu alca kupu ki ruaga i to tatou waki i a Tc ~\Vananga„ hai titiro iho ma up;a hoa i nga pito c wba r> te motu, ara, ma nga motu katon, Maori. Pakeba, kia puta tonu i te mutunga o te tau, koi tnreiti tctabi putanga, tera pea o tatou boa titiro pauui e ahua pai ki nyra kupu r.a tuhia iho nei ki ran> nei, koia tenci. Ko nga hoiho, ko ngatupnpaku, ko te aha noa iho, me mutu tenei reta te pr.ta mai ki a iriatou kite lwi ote Tai rawbiti nei, kaore matou Ite pai ki enei kupu kua tubia ki runga ak\? uei, nuiimau (e mt ui kite pau mo nga hoiho ng-iro a ran tangata noa atu, ano nga korero o te wbenua reti, boko rnoketc. pakanga, pai ki orate tan«ata, kaati teua tono akti ki a koe. K hot koi uvcnge koe kite uta i ena korero kit; wai, ki waho. ko nga kupu tenei ka tuhia iho nei ki raro nei, kia tenci. Ka mana lau tc panui aTe Watene Tukitio e ki nei mo VVhironui, ka moe i a Raiwa ko Kougomniawhia. ko te Ilnkiriotei-angi, ko Mokoueroa, ko Tahupukaretu. ko te Aringiwalio, ko Tamakorito. ka noho i a Taneneera, ko Rongnmoitapu, ka noho i a Uotaha, e ki ana te whakatauki, he malii na Uctaba e ho'.cia mo te Ngakitai teuei pepeha, tana ko te Aopare, tana ko Tamnlianga, tana ko Tuku, taua ko Turangaate, kote lioogitot >hikura, kai konei a Mere Aira, i a Ihaia i !<ona i Nepia r.n, kaiti tena. £ hoa kua kitea te ahi a Kino ki Waiapu nei, ko Kino he

o Iviuo i roto Ikarangi pepeha tenei, kaati, ua matou katL naku i ,nhi. he Kawakawa, Waiapu. Kapu Mateba.

Ki TE Etita 0 Te Waxanga. »V aikato Karere teua te piki atu ni ki nga._ he kawc atu i nga korero nhiia he i kiteai tePnt!! m " o Mikimiui, raua ko Witika Hfi>. • • * i-otituDgsi nei, ma nga ran'a ?ra ?•* *** IWJ ° "* a motu ten. koutou, k*£ h"k"*£'tS, I ' , H„rl n r„T hi """A panuitia ai te r-i keif,. ia n»o * " t,rae 1 pahnre nei. i mo ana tan-ata i run' . H ke IT ™* ramJ \ te ra Pootitang» Kooki. rite riia wb e „ua m ° ♦* tur »»*» ® taua ra, katahi rancTkautSl--i t„ t - - tHe m irie ki riri. rere torm Ohinewai/me H^iter.rire?o°nu T?u* : ahu , r^ v;l at V ' Ngarnawahia. te t.,ku„ TO -,tJ k'ahe -rurV" ° k , a '4 :?a™"e ki t««a ra, katahi rano ka kUe mai aoo VS£2Si KKJX * t> ra ' wa !W irsH &S *,&!.s hssrtfirc ki ,n:u ia . kaua. c Pooti, mo Mikimiui. notemea kan'ul tona kjno kia Hon Here-. mo toua whenua i Haranepe. kei rir.. i t« Kungi, engari a \\ itika. ha tino h >:i ten a no Hori Keiei ka ki atu ar, e kore o rere ke atu, he kotahi te k-.rero ko MP imin! ta nga Maori i pai ai. kua hurl to Pake!,, ra kite inata kua puta tetahi atu Pakeha. ,„e tana pet,a i tmTri !! he raua Perdu e whakaatu haere ana ki n_ra Maori e tw-nei ana te korero o taua pepa. He hor.hori rW a tt; k "i e h^ra \-L\V l itfk-i 10a UO Ur ' L l^l ' eU en " ;iri • k " :,hm ton ill no boa. a a witika, luaniata kua ugaro torn, kua puta mii «n„ l-,. tera lte tuataln, eli . ri mai a ame iana pepa i toua rintra k i ho ma i kiau.. ka ki mai. timhia e k-e iv i rl "ga. K.t katoa i rot<» i teua, ka :in-hia e an, ka ki atu~au. We tahi o enci l n.to i tenei. aim ra k<, tera. me haere katoa atu kaore he P.<>ti ma ratou, ka tnea atu aa. he aha, ka ki mai ia L^ lt h tI:l0 ''- tOU k:i «tu an, i tan^ohia' mat e koe l %vhea enei i:i-oa. ka niea mai ia. i roto i te uukapuka i Uyhitatia. ka mra atu au. e tiuo mohio ana k»e kore iaw.i he mgoa o ctaln oenei tau-ata i roto i t«ua puka'- uka ka mea mai ia. ae. k-i mea atu an, kia mohio ko<- etnhi o c-ne! ta: lirata kua u'hhvhi i, e Kxrauna Karaati. ko te mana o tc hornaitauga. a te Kaw.-matangi i whenua to etahi e tmo n.enna ratou ,no te Pooti, inamnta kua puta mai tetahi atu I ak«lia kua whakararuraru no;, i[ H », i ron.'o m:.i pea tera .te ahua t.ka o aku ko,v : „. k, mea tera pai noa atu kia Poos nga Maou, kaore kua mohio tera kite m .hi e hohoio ai te te naere atu nga Maori ki waho. k., te toilu a ratou whakaaro. katahi ka karangati.n, koraht \tt taima. kite rnma tango ingoa. ka patai mai,"ko wai toipwni ka kua atu, ka ki mai, ko wai tau e Pooti •>; I-., l--- 1 n =>° a Mikimtm, katahi J,-a tahi ka liurahuratia taua pukapnka' he rn. .ri" 1 !- 1 iny ° a ' te !'" tei 7 toniJ - "Pitipiti tonu e4oe 60 w'haraujji, kua po:o te juikapnka. kua ki mai haere <itu kop n pp» tonu ta ratou mahi. katahi ka tino mohiotia. e he tinihan-Ite main ua 1 uta katoa nga Maori ki vvnlio, hoki touu atu°e 20 katoa taua huihui i nre net mo te Pooti. haunga ia te tinii k, te matalutak., teahaao ana P.-keha r xTna tonu mete lk.i ha hae kupenga. e titi ana i roto i te tangata, kite whawhsi haere i te tangata kia tahuri atu ki ta ratou? kore rwa t-Tihi in go a o tenet huihui i tangohia. Mehemea ia raka i'pS Stu ki ta la.ou kia I ooti mo Witika, katahi rano ka ata whakitepeat iua pukapukn, :na ka kitea ra aua ingoa nei i roto ka hua hoki latou ; iirnhanga ai kei a ratou tc papa, arara riro te tuianga, no tunica hoki, koia te'tiao I'°; e " el \ ° r ° no rcii-a ka manakitia e nga i\ , teca hoki ra ko te hunga tiuihanga te tutukitanga o ratou whakaaro ko te po, hcoi c te lioa. Taupin Waikato. Keeebu K. TaSa.wHITI.

Ki TE ETITA 0 TK WANAKGA. E lioa rha, utaina. atu e koe aku kupu ki rtmga i a To Wananga taku panoi ttio to tnatou kaainga, kia tupato nga tangata e haere ana.i.taua wahi, kei kapetau tona ngakau. kauaka e tabu i . te nhi, kei pan ivga otaota i te'nhi, ko te robe o taua wahi kei Maruhou mutu ki Orntua, hei ture tuturu tenei ina mhtoti mo tana wahi, a mate noa, beoi.' Hamahoua "Wiki, Matiu Ngatoro, Hone Wipaki. na matou katoa.

Ki Te Etita o Te Wananga. E hoa tena koe. He pnriui tenei mo te matenga o taku tamaiti o Ihaka. i mate ite To riga ra o Oketopa IS7*. No Hune ka timaxa te mate, tae noa ki nga ra o.Hepeteni3 ( ..ica lino hoiionu tona mate, ka puta ake tana kupu-ltialiau, e. pa kawea ahau kite kaainga, kaati ta waiho i'an i te'rata, iiTkore ahau e or.i. in-vhok\ kai noa ana hoki Yriga rongoa.'e "riiii atu aha tbku mate, ka pikaua e au ki roku tuara. e.«'ha m tero te roa o te wahanga e ahau otaku tiroaiti, ka tae kite kaainga, katabi ka haibui te iwi katoa kia kite i a ia ona matua. ine ona whanaunga. me ona tuahine kia kite i a ia. katalri ka karanga mai. ka titiro kite iwi. ka puta tana mihi t tt na konton.e te iwi. epa ma, e tai ma. e taina ma. tena rakout'oii katoa. tenei aha'i kei te matnae. e kore ahau e ora, ko tana kupu tenei i tona bcmonga, kia an_ r a iho ton tari.. nea hau hohoro te whakaora i ahau i a koc hoi kohatu moku hei whare reren>_:a atu e ora ai, kui nga wniata a Rawfri 31 o nga upoko. te 2 o nga l-Hrangi. k.itahi ka waiata e tama, koa, roa, e tama he noa. i koia.koo te whakairo ai. kihai to tika i a matou nei. ko te puni vrahine. ko te puni t'aane ranei, tona putnke ko Mokokohi, ona hnpu ko N'gntikabu ko te patu. ara. tc iwi nui tonn o te piro whakararo. Ko. te Ika-a-maui e takoto nei, kite uki uta whakaliukia mai ano kia maton. heoi ano. ITa Te Hemoivre. Na flenare Ngataura. Ara. na te iwi katoa. Matakarakn. Whangaroa.