HAMANA TIAKJWAI ME TE KURA I TE WALROA

Wananga, Volume 4, Issue 24, 16 June 1877, Page 240

HAMANA TIAKJWAI ME TE KURA I TE WALROA

E kiia ana e te korero mai o te Wairoa, no era tau noa atu, ka tekan pea tau, i hoatu whenua ai a Hamana Tiakiwai,i nga Tekihana e waru o te taone i te Wairoa i "Karaiti" Hei whakatupu moni hei utu mo te kura ako i nga tamanki Maori, meoga tamarikf Pakeha o tana Tak*wa. Ako to whare mo taua kura i hanga ki rimga kfi tana whenoa i Jioata e Hamana mo tauakin-a. Abo ka roa, ka afaoa knxnpopo taua whare, ka makuo te oohoo tanaknra. A hanga ana he whare kara hou, ki tetahi wahi ke atu i Una Taone i " K.raiti." A e aim* penei ana te ui a Hamana. He aha te take i kore ai e tnahia tana whenna i hoatn ai, hei whakapata moni mo te kuna. A e ui ana ano he aha te take i kore ai e akona te tamanki Maori kite kura Paktha ?He mea tika ia nei kia utna aua patai nei. Ame oi ano hoki nga tikanga o nga Vtrnn a Hamana i tukua ai aua Tekihaoa mo to kura. E mea ana a Hamana kite mea e kore ana Tekihana i tuka eai • mahiaheiwhakapota moni mo te kura, heoi rapea, mo whakahoki mai aua whenna ki aia ano.

Kite EtitvoTi Wanajjqa. E boa tena koe, utaine atu ta maua kupu iti nei ki a Te Wauanga, Te Waka i kau na i te pia nui o Tana, hai Waka retanga ki nga iwi e rua i te Motu nei. Na he kupa i kitea iho e maua i roto i Te Wananga, Tuku mai o te 16 o Hurae, i tuna tetahi hui rangatira Maori ki Pakowhai, Ncpia, kotahi te patake o taua hui e korero atu e maua, ko ta maua kupu tenei mote boko raua ko te Kooti, ko ta maua kupu he tautoko i ta Henar* Tomoana, e ki nei, kit kaua e whakatnutua te Kooti Whenua, te putake he kaapo te Ture, engari, arai i nga kai hapai o te Tore, ko ratou kei te hapai he i to Tore k* etahi o nga kai hapai o te Tare e tika ana, ko etahi e he ana. Patake iuarua, ko te peehi o te kai waipiro, ko ta mana kupu mo tenei take. Kna tu taku hui ki Maketu nei he hm peehi it te kai waipiro. No te mea kua poropiti ka'toa nga iwi o teMotu nei, i te he o teTiakahrkino nei o te waipiro, acre.- E hoa ma he nakabi kiao raws tena ki ta maua i poropiti tu. No ta mana ki tonga i te be o taoa kai, ka hanga nga Ture ki tenei iwi kia Ngatipikiao, otf iho, koia tenei :—Ki te Hari Pounamuram* tetangata ki to Ngatipiki ao takiwa, kite kitea, ka whina, ko te Peebi mona e 5. hereni. He Haurangi kino, patu tangata, wawahi whare ranei, ka whiua, ko te Peehi mona 5 tukua atu kite kai Whakawa Tuturu, mana e Tuku atula te kai herehere, mana e Tuku atu kite whare herehere. Na e hoa tna, he whakaio no maua, he aha ta i kore at e tatn i a kontotx tana take, i kite iho nei raaui taWinpifli Tika rawa, Pono rawa, te kupu a KaraitianeTakamoane » ki nei ia, e kore e pai ki* Totoaria. He kupu mo taua kai engan, matoa kawe i i uina tera e kitea; i etahi wa. He lino maiaora nui, o tino Pakara ai, "e kbxe

rawa ai e kitea atu e o tatou kanohi tau kite Nakahi nei te waipiro. E hoa ma, feta~fcahaTlci te kimi i nga Huarahi ora, mohga iwi ote Motu. Heoi ano a "maua nei kupu. Na 0 koutou hoa Taitamarikt-rangitira o Ngatipikiao. Na Ehutni TVTixao, NA Wl I?ERETIN~I TE "WffETU TaEIAO.

Ki Te Etita o Te Wananga. E hoa, inau. e tuku atu kia taia te materiga o toku tuabfpe o Reka If gakaari, i mate ano ia ki Tiniwaitara nei, i rote i»fa wt oHorae 27, 1876. I mate ia ite whanaunga i tana tamaiti, ko ie tamaiti kei te ora, koia i mate, mate noa ake ia; fcua put* an* tamariki tokorima, tokotoru ana tamariki i mate, huikatoa ana tamariki toko-warn, i moe ia kxaTe Pakite Hunga i o raua tamarikitanga, ki roto ki nga whakaniihenga rangatira, he uri mokopuna ia oa Tamatoi v Kaiapaariri, na Uenuku, na Taraua, ha Kahunui ia ranga ai nga Kotnku a Tawa.ro, he uri na Rangiwhakapou, i puta ano hoki ia i roto i a Tamatea, i a Tori, ko nga tau o3s gakaari e27, ko tona rnatna taane ko flakaraia te Rangipouri, ko tona matua _ wahine, ko Erihapeti a i hui katoa mai tona iwi a Ngatiapa e rua ran kia kite i tona nehunga, e waru ona ra. e takoto ana i runga, ka nehua ia he tini nga mabi whakahari mona i te huinga mai o te iwi, a he nui.tp_matou pouri mo tona matenga, a i tangihia ano e matou-te cribri a te tungaane, a tona whaea a Kereopa te Rangitokoru i tangihia e matou mona, koia tenei te " E hine hoki koe ki to konenga mai uawaiki, ki to nuinga mai i tawhiti kite whfckaringaringa, kite whak*waewae te whakakanohitanga, ka manu e hine te wa kai a Ruatea, ko Kurahaupo, ka iri mai tana i runga i Aqtea, ko te waka i a Turi kau taua te ngutu Wheriuakura ahaa iho te whare Rangitawhi, tiria te kumara, ka ruia mai te karaka kite Tai-ao nei, karia mai e Hau ko te puna te puna, tama wahine, ka waiho i nga tua-hine i a Nonokotes, ko te Hererua, ko te Korohunga, ka pua mai e Hau ko te one ki tona ringa, ko te tokotoko ka whati i te awa, ka nui ia ko Whanganui, tiehutfa te wai, ko Whangaehu, ka hinga te rakan, ko Turakina Tikeitia te waewae, ko Tikei ka tatn, e bine, ko Manawatu ka rorohi o nga tariDga, ko Nokio, waiho te awa iti hei ingoa mona, ki o Haa takiwa te tokotoko a koa Otaki, ka mehameha e hine, ko "Waimea ka nga hae uga pi, ko Waikanae ka tangi, ko te Maapu e hine ka kite koe i a "VVairaka-mata-poutia, poua ki runga, poua ki raro, ka rarau e hine, ka raranha nga kanohi, ko "Wairarapa te rarapatanga o to tupuna e hine ko Kamoiki te Ao, ko te pai a Waitiri Kumea kia warea kai tangata ki waho kite moana hanga te paepae poua iho te pou whakaniaro te Rangi-ko-meremere, waiho te whanan ko te punga o tona waka, ko te Awhe-ma-kati, whakarautu e hine. Heoi ano naku i tuku. Na Recpexa Kewetone.

Kia Wiremu Keiha. kia Wiremu Haua, kia Hoard, kia Epekiha, kia Karaitiana. E hoa ma tona koutou i runga i a tatou mahara i wnakari tea ai e* tatou. ara e matou e nga mea i mahue iho nei i a koutou He whakaatu tcnei na matou kia koutou, kia rongo koutou"tena te whakahc mo tatou. ka riro atu i muri ia koutou e kia ana taua kupu. ko koutou e tiara i te Rangatira, he kupu na te Kawana Maori, kite Kawanatanga o Poneke, kaatiehoa isa ko tenei kia kaha koutou. He Rangatira koutou he uri na te tahu matua, na Poroarangi, heoi ano. Na te Runanga o Pari-karangaranga, wahi o te Haare Tana, Hamapiria Fape, HiTini TJetaba, Pmeaha Po^uti. Tiopira Hun'aapa. Hamiora Nohopoto, Tureci Matrtoko, Manahi Tentenga, Waata. Patuai. Rota Kopuni Parateaa Kamura, Hoteren« Te Bonkautuiu.