Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image

HE RETA TUHI MAI.

Kite Etita ote Waka Maori. Waikato, 27 o Maehe, 1879. E hoa, —Utaina atu tenei ki runga i te Waka na, nona nei tenei tauparapara,—"Toia Tainui, tapatu kite moana." Ma wai eto ?Ma Hori Kerei raua ko te Hiana (ko te JSianga ranei) kite wai tonu atu. Ko te tauparapara tenei aTa Hori Kerei l tona whakahokinga inai i te Keipa hei Kawana, mo jS t iu Tirani. I whakaaro hoki pea te Kawanatanga o. tawahi heoi nei te tangata mana e mau ai te rohgo kite Maori. Otiia, hoki iioa mai ia ko ana purapura i whakatipu ai' kua puawai. JS T a, wuakaarahia ana e ia ko taua to-waka a nga tupuna nei hei tanu i nga kanohi ote iwi Maori. "E te iwi whakaaro kore, awhea ano koutou ka mohio ?" Ko taua Hori Kerei nei ano hold tenei. Nana nei tenei ku ki a Potatau te Wherowhero i te takiwa ko ia ano to Kawana o te motu nei, i te tunga o Potatau hei Kingi mo te iwi Maori o tenei motu. Ka ui a Kerei ki a Potatau i Ngaruawahia —" Kite pau ou kai, he aha he kai mau?" Ko Po Id a ia,-—" He para, he roi, he mamalcu, ko era atu kai a'oku tupuna. Ko Kerei,—" Kite pau ena, he aha he kai mau f Ko Po,-'' Ko koe." Haere atuiajhoki mai, ko Waikato ka tere kite moana. EaTitofcowaru whakamana te korero a Potatau, ara te ki W aitara. Mehemca he tangata tika ia, kua ata titfro marire ia i te he, i te tika ranei, o tepakanjja mo \V aitara. Kaore ia i whakaaro ki te'tika, kite hee ranei, o taua pakanga. Te take—ko Waikato e ngau ana ki ona kanohi, ki nga kanohi hoki o tamwhahoro whenua o Akarana. 11e tau 1863, ka kiteau i tenei panui «, liori Kerei, i penei "Ko te tangata e piri Id te maru o te Kuini. ko lva tangata ranei e noho pai ana, e kore o ratou whenua e aliatia—(engari ka nukaia). E mohio ana te tokomaha kite tikanga o taua. panui raka; kite mahanga atu hoki o nga kupu. He tikanga pai ano taua t'kanga a Kerei i taua takiwa—titiro ! Ka rere i reira aiga rangatira <> Waikaio kite kupapa. Ko te Awaitaia. akiianei ka kii ana iamariki, no mua iho ano te Kumilanga o te Awaitaia. E tika ana; ina hoki tuna kupu kia te Heuheu i te korerotanga mote Jvmgi i runga o Paetai, " Kaore koe e mohio ko nga mi tenei o Muriwhenua kai tangata ?" Whakaarongia te tut ukitanga o nga kupu a tera tangata; te tut ukitanga tenei, he aha te utu 6 to whenua (he inom e waka). Ko te ahuatonu tenei o nga tangata a aim kite kupapa—ara, ote Eaihi, o Kukutai, o o tena atu, o tena atu iwi, o Egatiteata luiki—• ka pau nga whenua. Ka pai te Hau-Hau. E kore e tae to ratou matauranga ki to Kerei kua suru nei ano kite whakahaere tikanga mo te motu, he mahi hoki nana te wawahi i nga iwi. Taku mahi, e hoa, he whakarongo kite tangata e korero ana! Pakeha tonu, Maori tonu, e kiia ana ma Hori Kerei e takoto ai he pai. E tika ana; ko ia hoki te Ariki ite pononga pai. Tena pea te'kiia atu na ki taua pononga ; " fiaere—nukaia a Manga, kiahohoro ai te pakarukaru o nga rangatira ote taha Kingi. Kia mohio koe. e taku pouanga, kaore kau o Waikato whenua; kua pau katoa i au i mua. Heoi ano te whenua kei te toe, no Maniapoto anake. E moumou korero kau ana taua kite Kingi Maori. Kaore kau ana whenua; engari a Manga, ko ia te rangatira nui o whiwhi whenua. Kite whakaae a Manga ki ta taua, heoi, kua kore he tunga waewae mo te taha Kingi. Kua whera mete Teira,' raua ko Kirikumara, ko te Eangitake. Ahakoa rite tonu te tika o era ki Waitara, me aha i a te Teira kua whakaae kia riro te whenua? Hei aha ma wai tena-Eangitake .

ate Teira kua riro i a taua ?" Ko ia te mahi nui a te kaumatua nei. Tana kupu hoki tenei i tera Maehe:—" He mea naku kia waiho pi iho te motu, na te mea kua koroheke au, kei hohoro au te mate, e kore e takoto te pai mo koutou." Ka tika hoki, u ana! Kia tupato ete iwi! Ko te tangata tenei nana i to Tainui kite wai. Kua manu te ihu; ka taka ite tainga a wai; kia tupato, kei rewa te kei. Kei te rewanga hoki kite wai te puta ai ia; kei reira ka tupeke mai ia kite kei karanga mai ai ite kupu (waiata) nei:—" Ka hura tangata a tai ki tangata a uta; ki hura tangata a uta ki tangata a tai." Kei te Maehe nei te kite ai ana mahi. Mehemea kaore ano te iwi Maori i mohio noa, me titiro ki nga korero mo tenei taha hauauru o "Waipa—kua he tata. Otiia, ko ewhea o ana korero i tika? Heoi ano ko te patipati anake. Ko Kereihi te tangata hapai o tena huarahi. Ko ia tetahi o nga pononga tika. Ka "haere mai he tangata rangatira, e ai ki ta tena tangata korero, ka kii atu ki a te Kereihi, homai he mea maku, ka hoatu tonu e ia; kite haere atu te tangata e whakaarongia ana e te Kereihi he ware, ahakoa e hemo ana i te kai, e kore e whangaia. Otira e tika ana tana; heoi ano hoki ta te pononga whakarongo kite kupu a tona ariki. Heoi. E hoa, tukua atu tenei ki runga i te Waka na, hei titiro iho ma o taua hoa Maori, Pakeha. !Na tetehi tangata titiro ki nga mahi Kawanatanga i roto i enei tau 18 kua mahue ake nei, ara Na Te "Whettj-iti.

This article text was automatically generated and may include errors. View the full page to see article in its original form.
Permanent link to this item

https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/WAKAM18790405.2.17

Bibliographic details

Waka Maori, Volume I, Issue 27, 5 April 1879, Page 377

Word Count
981

HE RETA TUHI MAI. Waka Maori, Volume I, Issue 27, 5 April 1879, Page 377

HE RETA TUHI MAI. Waka Maori, Volume I, Issue 27, 5 April 1879, Page 377