Untitled

Waka Maori, Volume 11, Issue 11, 8 June 1875, Page 129

He Whawhai na te Pea raua ko te Taika.— E ki ana tetahi nupepa o Tikako (he taone no Amerika), tera tetahi tangata ko Reneti te ingoa, ko tetahi ia o nga rangatira o te whare whakamatakitaki i nga knri katoa ote ao. I tetahi ra iaia e haere-ere ana, ka tutaki ia i tetahi tangata, no te taha kite hauauru, e mea ana taua tangata nei kite hoko i tetahi Pea (he kuri ano tenei, penei mete Eaiona te rahi), na, notemea lie Pea tino pai rawa atu taua Pea, hokona- ake ana e Eeneti, haria atu ana e ia ki toua whare. Kotahi anake te ruma c toe ana i tona whare hei nohoanga mo taua kuri, otira, ko taua ruma nei e kapi ana i tetahi Taika nut no Inia. Katahi ka- mea atu a Eeneti ki tetahi tangata e matakitaki ana, ka hoatu. eia te Pea ra ki roto kite ruma ote Taika, ki reira noho tahi ai raua. Katahi lea mea mai tera " E hoa, kaore e roa kua pau to Pea ite Taika!" Ka mea atu a Eeneti "E pai ana! mehemea ka kaha te Taika hei aha xnaku; heoi, mau e tiaki te Taika, waiho ki au te Pea." JSTo konei ka tukua atu te Pea ra ki roto kite ruma o te Taika, whakawehiwehia hoki te Taika kite rino wera, kia oma ki tetahi pito o te ruma. Ka*oti, ka haere katoa mai nga kai-mahi o te whare kite matakitaki ite whawhai. I rite tonu te kitenga a nga kuri ra i tetahi i te tetahi o raua. Na inura mai ana nga karu o te Taika i te nui o tona riri, a whiu kau ana ia i nga rino o tona whare ki tona whiore. Ko te Pea, kihai rawa i ahua riri, he tungou kau mai i tona mahunga ki tona hoa riri, a ka wharoro ki raro, ka tatari ki tona hoa riri. Kihai rawa raua i tata tetahi ki tetahi mo naga meneti e rima, e nui haere tonu ana te riri o te Taika, tena ko te Pea e ahua humario lioaiho ana. Heoi kua tirnata te Taika kite ngunguru atu, mete neke haere atu ki

te Pea; no reira ka oho ake te Pea, kaore i taro kua rere mai te Taika kua mau ki tona mahunga me tona tuara, nui rawa atu te kaha o o raua waha i a raua e hurihuri haere ana, wahi iti kua mawehe, a kite titiro atu, penei mehemea na te Pea i pana atu tona hoa riri. Ite mutunga, ka whakaaro nga tangata ko te Taika te mea i kaha, a ko te Pea te inea i mate, notemea e rere iho ana te toto i ona taha, i te.maha o nga ngaunga ate Taika. No konei ka koa te kai whakahau o te Taika, ka mea atu ia kia Reneti kia whakamutua te whawhai, ka mea mai ia "Kahore, me waiho raua kia whawhai, kua peti au kite pea." Heoi, ka whawhai ano te Pea raua ko te Taika, a nui atu te kino o ta raua whawhai i. nga meneti e rua e toru ranei. Te mutunga, ka korotuohu noaiho te Taika, a i to raua waonga, oma atu ana te Taika ki tetahi pito o to raua whare tuohu ai, kua rarata noaiho. A, i muri mai i taua ra, ko te Pea te rangatira oto raua whare, a kite tutu te Taika ka patua iho e te Pea, heoi kua noho pai ano raua. I mua, ara i te tau 1805 a tae noa ki tenei wa ka whitu te kau tau kua pahure nei, ko te nui o te purepo e rua tana mete hawhe te taimaha, tona mata e 32 pauna te taimaha, ko nga paura kotahi te kau pauna. Inaianei he mea nui ke atu nga purepo, inahoki tetahi e mahia mai nei ki "Wuruweti i Ingarani e 26 putu e 9 inihi te roa, e 81 tana te taimaha. Ko te mata hei pupuhi ma taua purepo 1,250 pauna te taimaha, ko nga paura mo roto e rua rau kotahi te kau pauna. E kiia ana tera pea e kino nga mara huka ki Mauritius (ko te motu mahi huka tenei), i tenei tau, he nui no te ra. Ite tau kua pahure ake nei i tae kite kotahi miriona nga pauna moni i ngaro i nga kaimahi huka, i runga i tetahi tupuhi whakaharahara. Kua mohiotia inaianei e 90 miriona nga tangata o te ao e korero ana ite reo Ingirihi, e75 miriona nga mea korero i te reo o Tiamene, e 55 miriona i te reo o Peina, e 45 miriona i to te Wi "Wi, e 30 miriona i to Itari, e 5 miriona i to te Potukara. Kua oti inaianei te whakamaori te Paipera Tapu k nga reo e rua rau.