Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image

HE KUPU WHAKAATU KI NGA HOA TUHI MAI

Tenei tetahi reta roa kua tae mai ki a matou na Hoani Maka, o Wangaehu, he whakaatu mai i tetahi hui i taua kainga, i te 14 o Hepetema, me etahi ra o muri mai, no Ngatiapa, Muaupoko, Whanganui, me etahi atu iwi—te take, he korero i nga tikanga e tika ai nga iwi. Ko te whakaaro o taua hui ko te pai anake ki waenganui o nga iwi, ko te whakakotahi kite Pakeha, ko te whakawhairawa, ko te a whin ai te ture. Otira kotahi te take i ahua pouri ai, i aliua riri ai, taua hui, ara ko te mahi a nga Pakeha whangai hipi, i kiia i taua hui e whakatakoto rongoa ana i runga i nga whenua Maori; a puta ana te kupu ate hui kite kitea tetahi mahi pera inaianei ka kawea kite ture mana e mahi, kia kitea te tika, te he ranei, o taua mahi. Tetahi tikanga i whakahe ai te hui, ko te tokiari pauna, e hereliere nei e hokohoko nei i nga hoibo, nga hipi, me nga kau, kaore nei te kai-tiaki o te pauna e tuku panui ki nga Maori; a mea ana te kupu a taua hui, " kite whakaaro o tenei hui he mea tika kia hinga rawa tenei tikanga o te pauna, he mea he." Tetahi tikanga i "whakalicngia e te hui, ko nga rua kohatu i runga i nga whenua Maori. Engari nga rua kohatu me noho tonu kite rori ote Kuini, ki runga kite tini kotahi. Tetahi tikanga lioki i "whakahengia e te hui, ko te mahi a te Pakeha, i runga i nga ■whenua reti ki a ratou, kite keri i nga repo me nga roto hohonu kia maroke nga wai kia waibo te roto hei paamu, a mate ana nga tuna. I mea te hui kia whakaritea etahi tangata hei komiti titiro kite take ote tangata e hialiia ana kite refci kite hoko ranei i tetahi wahi whenua ; me matua haere taua tangata kite Komiti mana e whakaae, katalii ka tika nga tikanga, ka ora tetahi taha me tetahi taha. Ko nga kai enei i taua hui, e whakaatu mai ana e Hoani Maka, ara :—25 poaka, 4 papa huahua, 20 kete taro, 340 tuna, 520 piharau, 2,640 rolii, 23 peke pihikete, 40 paki pata, 18 peke huka, 12 hipi, e 45 karana rama! Hui katoa nga moni i pau i taua hui e £654 18. 0 ! He aha i kore ai nga boa Maori e whai kite tikanga Pakeha ina karangatia e ratou he hui rapu tikanga mo te nuinga ? Ko te tu o te tangata lioki pea e hiahiatia ana kia haere ki aua tu hui he tangata whai whakaaro, he tangata whai matauranga ; kaua te tangata puku kai, inukorokoro nei, kaore nei ona whakaaro ke atu Ito te mea kai mana. Ko tenei hui i karangatia hei titiro ki etalii tikanga e liara nei i te tikanga nui rawa, a whiua ana, maumau-

tia noatiaana, nga moni nui e £654! Koia ano i whai " raruraru ai, i whai" mate ai, i roto i a koutou, e korero tonu. nei koutou; a apopo pena tonu. ai hoki, taea xioatia te wa e tika ai e tupato ai ta koutou whakahaere i a koutou tikanga. Ko Hutana Taru o Waipiro, te Tai-rawhiti, e ki mai ana kua mate etahi tangata ite Rawhiti ite malii kai waipiro. E whakahe ana ia kite mahi tuku waipiro i nga uhunga tupapaku ; e ki ana a ia he tokomaha nga tangata e haere ana ki aua uhunga kite 11 tangi waipiro, e hara ite tangi kite tupapaku " He tangata haere ano ia ki nga tangihanga, engari e hara i te maharahara kite waipiro tana i haere ai; he " titotara " ia, e kore rawa ia epa kite waina, engari kei te takiwa anake e whakaritea ai te Hapa .a te Ariki. Engari, e whakaae ana ia he hiahia ano tona kite kai " kumara i taona kite hangi," he nui hoki o taua kai kei nga tangihanga—" otira," eki ana e ia, " e hara nei tena ite mea i hokona kite moni." Ko Hone Rua, o nga hoia Maori, eui ana kite takiwa hei honiaitanga i ana moni mo te WaTca nei. Me homai tonu eia te £l, ara te 10s. mo te tau i mutu i a Hurae 1874, te 10s herengi hoki mo te tau e haere nei, a ka mutu i a Hurae 1875. 3£o nga moni mo te Waka he mea homai ia ki mua. He nui rawa enei reta kua tae mai ki a matou ; e kore hoki e taea te titiro inaianei. Ka whakahokia mariretia he kupu mo aua reta.

He moni kua tae mai: — £ S. a 1874.—Robert Ward, Esq., Marton, Rangitikei 0 10 0 1874-75.—Taimona Pita Te Aliuru, o Tutaenui, Rangitikei; tae ki Hurae, 1875 ... 1 0 0 1874.—Ngawira Henare, liei aRobt. "Ward, Esq., o Marton, Rangitikei, tiaki ai. (No. 19.) ... 0 10 0 „ Ropoama, o Waikawa, Picton ... ... 0 10 0 j, Paramana, hei a Paati o Patea, Nepia, tiaki ai ... • ... .. > _ t 0 10 0 £3 0 0

This article text was automatically generated and may include errors. View the full page to see article in its original form.
Permanent link to this item

https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/WAKAM18741006.2.2

Bibliographic details

Waka Maori, Volume 10, Issue 20, 6 October 1874, Page 245

Word Count
854

HE KUPU WHAKAATU KI NGA HOA TUHI MAI Waka Maori, Volume 10, Issue 20, 6 October 1874, Page 245

HE KUPU WHAKAATU KI NGA HOA TUHI MAI Waka Maori, Volume 10, Issue 20, 6 October 1874, Page 245