Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image

HE KUPU WHAKAATU KI NGA HOA TUHI MAI.

E ki mai ana a Winikerei te Whetuiti, o Hotereni, Akarana, ko nga taonga nunui o nga tupuna "he wahine he oneone." No te tahaetanga a Kea i a Ngatoroirangi e Tama-te-Kapua, no reira ka whano ka ngaro i te waha o te Parata to raua waka i rere mai ai raua i Hawaiki ki tenei motu, he mea karakia na Ngatoroirangi. I mea hoki he aha to mate noa atu ia, ite mea ka mate hoki a Tama-te-Kapua; ana te karakia ano hoki a etahi o taua waka i ora ai. Na, he mea nui ano te wahine no mua iho. E korero ana a Winikereiko tetahi wahine Maori e haere tahi ana me tona tane i te rori, tutakina ana raua e te Pakeha, a ka ki tauaPakehakiamoea eia taua wahine. Na, ki ana a Winikerei e kaha-kore ana te tuve kite Pakeha ; mehemea i pera tetahi Maori kite wahine Pakeha kua hereherea ia. Ehe ana te korero a Winikerei, a e mohio rawaana ano hoki ia he korero he tana korero. Kite pa he mate ki tetahi tangata Maori ite Pakeha, ka whai tikanga ia ki roto ki nga Kooti Whakawa, pera tonu mete Pakeha —otii-a nui atu te ngawari kite Maori i roto i o matou Kooti Whakawa ito te mea kite Pakeha whai hara, he ata whakaaro marire hoki kite kuare ote Maori ki nga tikanga ote ture. He tangata ware, tutua, anake mana e korero kino pera kite wahine —ahakoa, haere tahi i tona tane, kaore ra nei. E korero ana hoki a Winikerei kite pau o nga kai ate Maori ite peihana, manu nei. I mua ai heoi ano te mea e matakuria ana he hauhunga, a he nui tekai a te Maori i reira ai; inaianei ko tc kaangu, te kumara, te riwai, te taro, te witi, te oti, me nga kai katoa, e pau katoa ana i taua manu te ngungu,a me matua main nui te tangata, ka hoki mai te hawhe iti o ana kai ki a ia. E ki mai aua " e hara i tc mea he uaua pena to te

Maori me to te Pakeha ; kaore a ratou moni, lie iti hoki nga parau. Ko nga tangata na tana ringa ake i ngaki atu tana kai, he mahinga iti a ratou, "a he nui atu to ratou mate i to te tangata whai parau. Kite patua aua raano i nga takiwa kaore i whakaaetia kia patua, he whare herehere te tukunga iho ; ki te waiho kia ora ana, ka pau nga kai "—a e ui mai ana, me pehea e matara atu ai ki tahaki o enei mate e rua ? E tika ana ano pea, he nui ano te raruraru i aua manu. Otira,me whakaaro a Winikerei ratou ko ona hoa, kaore he nui ake o to ratou mate i to etahi Pakeha tokomaha atu, hoa ona, kaore nei e whiwhi parau ana, e ngaki kau ana ano kite ringa he kai ma ratou. Me titiro ia ki aua Pakeha, a ka whai ano ki a ratou tikanga. Me tiaki rapea nga maara kai. He tini whakarere ote ngarara whakapau kai e kainga ana e aua manu e mauria mai nei e te Pakeha ki uta nei ; a mehemea e waiho ana aua ngarara he nui atu ta ratou whakapau kai i ta aua manu e korerotia nei. Ko Anaru Te Poroa, o Hotereni, Akarana, e hiahia ana ki nga Waka o mua kia tukua katoatia atu ki a ia, a e ui ana kia hia nga moni mo aua Waka. I timatatia te Waka Maori i Nepia, i era tau kotahi te kau, tae kite tekau ma tahi, kua taha atu. E kore e taea te hoatu i nga nupepa katoa o te timatanga mai ra ano; engari e aheitia ano enei i mahia iPo Neke nei, ara o nga tau 1872 me 1873. Me homai te pauna kotahi ka tuku atu ai. E ki mai ana a Rutene Ahunuku, o Turanga, no te tau 1872 ra ano i hoatu ai e ia ana moni ki tetahi Pakeha o taua kainga kia tukua mai ki a matou mo te Waka Maori. Kaore ano kia tae mai ki a matou aua moni. . Ko If gawharau, o Te Kohekohe, Waikato, e ki mai ana kua kite ia i tetahi kuku o te ngaherehere, he whero te ngutu me nga waewae, he ma katoa te tinana mete karoro. Tenei kua tae mai ki a matou te nupepa tuatahi o tetahi nupepa paku nei e huaina ana ko " Te Wananga," he mea tana nga Maori i Pakowhai, Ahuriri. Tera pea e puta tetahi kupu ma matou ki runga ki taua nupepa i tera putanga o te Waka. Ko Hori Niania o Waipukurau kua patua mai kite waea kia tukua te nupepa mana ki taua kainga—kaua ki Patangata. E pai ana. Engari, ta motau kupa ki a Hori, ka rua enei tau kaore ano ia kia utu i tana nupepa. He nui enei reta kua tae mai nei, me waiho marire mo tetahi takiwa.

He moni kua tae mai:— £ s. d. 1873. —Henare Potae, o Turanga 0 10 0 1874. —Henare Potae, o Turanga 0 10 0 ,, Matiu Te Ai'anui, o Mangakaliia, Whangarei, Akai*ana 0 10 0 „ Anai'u Te Poroa, o Hotereni, Akarana (No. 1) ... 0 10 0 ,, Hone Poliutu—Hei a To Waka raua ko Penara, o Te Maliia Haake Pei (No. 14) 0 10 0 „ Rewi Whai-erakau—Hei a Makitanara, o Te Wairoa, Haake Pei (No. 16) 0 10 0 Na Rihavi Wunu, Kai-whakawa, o Whanganni, i tuku mai mo 1873.—Te Eetiu Mahutonga ; 1S73-74, Hipirini Pihopa; 1874, Paipai; Takarangi Mete Kingi; Hone Waitere, o Turakina; Koniene Tamauta, o Whenuakura 3 0 0 £6 0 0

This article text was automatically generated and may include errors. View the full page to see article in its original form.
Permanent link to this item

https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/WAKAM18740825.2.2

Bibliographic details

Waka Maori, Volume 10, Issue 17, 25 August 1874, Page 207

Word Count
961

HE KUPU WHAKAATU KI NGA HOA TUHI MAI. Waka Maori, Volume 10, Issue 17, 25 August 1874, Page 207

HE KUPU WHAKAATU KI NGA HOA TUHI MAI. Waka Maori, Volume 10, Issue 17, 25 August 1874, Page 207