TAKUTA RIWINGITONE.

Waka Maori, Volume 10, Issue 9, 5 May 1874, Page 106

TAKUTA RIWINGITONE.

(He roanga no te Waka o Aperira 21, 1874.) I waiho e matou, i tera Waka, a Takuta Riwingitone i Pamanguato. Heoi, whakarerea ana e ratou taua kainga i te 28 o Hanuere 1853, haere atu ana na rimga i Bga whenua rati, nga parae onepu wera

rawa 1 te ra, me nga parae tote papa; lie whenua kore wai anake, ko te wai he iti marire, lie haunga, he whakamomori tonu kite inu. He maha nga poka i keria e ratou, muri iho ka whanga kia po rua kia po torn kia heke mai ai he wai ki roto hei oranga mo a ratou okiha. No kona te kaha ta ratou haere. Tu ana tera nga kahui kuri o te koraha i tahaki titiro minamina mai ai ki tetahi wahi ma ratou o taua wai kinokino ra e keria ana. Kite tab a nota 'O tetahi wahi i huaina ko Kamakama ka tomo ratou ki tetahi ngaherehere rakau mohonono, he ngaliere ururua rawa. Tapahi haere ai e ratou kite toki he ara mo nga wakona. He kai na te erepata te kiri o taua rakau te mohonono i taua ngahere. I te marama i a Maehe kua pangia katoatia ratou e te piwa, ko Eiwingitone anake me tetahi taitamariki o te iwi Pakueeni i puta. No kona ka noho ratou i etahi rangi, ako taua taitamariki kite tiaki i nga okiha, ko Eiwingitone kite mahi i nga turoro. Katahi ka hangaia he moenga i runga i nga wakona mo nga mea i kaha te mate, katahi ka haere ano, ka ata haere marire. Mau tonu ai a ratou wakona i te putuputu o te rakau, nga mea tu ki runga me nga mea takoto kite whenua, mete ururua hoki; no reira he mahi uaua tonu ta ratou kite tapahi haere ite huanui. Otira, ahakoa nui noa te mahi a Eiwingitone kaore ia i pangia e te mate. E whana atu ana ratou kite taha nota mete pai haere hoki te whenua. Ko te tarutaru he mea matomato tonu, he mea ano ka teitei ake i nga wakona; ko nga rakau i kapi tonu ite aka e tawerewere noa ana. Katahi hoki ka kitekite ratou i nga rerenga wai, rite tonu kite tino awa, tatakirua te kau ai iari te whanui, takiwha te hohonu; a ka paneke haere ratou i te whenua, ka whanui haere ka hohonu haere hoki aua ara rerenga, wai. Ko nga wahi hapua katoa, he wai anake. Kua koruaruatia nga rerenga wai i te kaukautanga a nga kahui erepata, a okeoke noa ana nga okiha i roto i aua koruarua. Katahi ka whati te pumu o tetahi o nga wakona, aka toru, tae kite wha, haora e mahi ana ratou i rote wai kite hanga, to nga hope te wai. Ko taua wai i njraro katoa nei te whenua, he waipuke no te awa no te Tiope, ko tona hanga tonu ia i taua takiwa ote tau. Nawai aka tae ratou kite Hanahurei, he manga ia no te Tiope, he ara e heke ai te wai o taua awa me ka puke, e ahu ana kite taha tonga. Otira he tino awa hohonu ia, e tupu nui ana te kakaho i etahi wahi, he hipopoteemaehi hoki kei taua awa e noho ana. Tera ka mahara koutou kite whakaaturanga i a Hopa ino te " pehemoto," ara ko te hipopoteemaehi;—" Tona takotoranga, kei raro i nga rakau kouru nui, kei te wahi ngaro kei te haJcafw, kei te repo. Hei taupoki mona te whakamarumaru o nga rakau kouru nui; kei tetahi taha ona, kei tetahi taha, nga wirou o te awa." Na taua awa rawa i tino arai i to ratou ara ; na reira ka noho ratou i raro i te maru o tetahi rakau nui whakaharahara, he peopapa te ingoa, muri iho ka tahuri kite kimi ara mo ratou. Katahi ka whakamatau noa atu kia whiti ratou, he mea hoki kia tae ratou ki tetahi o nga kainga o te Makororo i te Tiope. Ka toru ka wha nga rangi e tohe kau ana, e kimihia ana he ara mo ratou, kua hoha nga tangata Puihimana i uru mai ki to ratou ope i tetahi rangi atu, a oma ana, hoki ana ite po. Katahi ka whiti a Takuta Eiwingitone ki tetahi taha o te awa i runga i te mokihi ahua rite kite poti, he mea mau atu nana taua hanga i runga wakona, he hanga mama noa ia ki te hiki. Ko raua ko tetahi o ana tangata kua ahua ora ake ite piwa i haere. Ka maha o raua rangi e kaukau haere ana, e hoehoe ana hoki, i roto i te kakaho mete tataramoa, mete mate rawa o raua waewae i te haehaetanga a te tataramoa, katahi ka puta kite awa kite Tiope. Ka hoe raua i taua awa i te awatea taea noa te ahiahi, katahi ka kite i te

kainga ite tahataha ote awa kite nota; ko te kainga ia o Moremi, he tangata rangatira no te iwi no te Makororo, kua kite hoki a Takuta Eiwingitone 1 taua tangata i tera taenga ona ki tana whenua i muaai. Ao ake, ka hoki mai raua i runga i nga waka o tana iwi ki nga wakona, i na runga mai i te whenua kua ngaro nei i te waipuke. Eokohanga mai e raua kua tukuna nga okiha kia haere ana e nga tangata i waiho i muri, haere atu ana ki roto ki tetahi motu rakau e muia ana e te teti; ana taua mahara-koretanga o ratou ka ngaro i te mate kotahi te kau o nga okiha, i mate rawa. I tetahi rangi ki muri tata iho ka tae mai etahi o nga rangatira o te Makororo, mete nui atu ote tangata, kite whakawhiti i a Eiwingitone ma. I heke mai ratou i tetahi kainga i te taha ki runga o te awa, ko Einianati te ingoa. I tangotangohia nga papa o nga wakona, unuhia ana, whakatakototia ana i runga i nga waka maha, he mea herehere aua waka tetahi kite taha o tetahi, kia rite ai kite kahupapa, katahi ka tokona. Heoi, ka whiti ka haere, ka a'hu whaka-te-taha kite kapekape ki Einianati, te tino taone o te Makororo, a i tae ratou ki reira i te 23 o Mei, 1853. Katahi ka puta katoa mai nga tangata o Einianati ki te matakitaki i nga wakona e haere ana; e ono mano ratou aua tangata, tae kite whitu mano. Ko Hekeretu to ratou rangatira i taua takiwa, a he manaaki rangatira rawa tana manaaki i a Eiwingitone ma i te taenga atu ki tona kainga. E ' hara ia ite tangata tino rite matauranga ki to tona papa a Hepituane, engari i rite tahi raua te whakaaro pai kite Ingarihi. I ahua rite ona tau kite tekau ma waru, ko tona kiri he kiri tea; ko te tohu tonu tenei ote iwi ote Makororo, he kiri tea; ko etahi atu iwie noho ana i nga awa he kiri pango rawa. He nui te hiahia o nga wahine o taua iwi kia whanau-ai he kiri tea o ratou tamariki; e tango ana hoki ratou i te hiako o tetahi rakau hei ngau ma ratou kia pera ai. I te oranga noatanga atu ano o Hepituane kua whakaturia e ia tona tamahine, a Mamokihane, hei rangatira ; a i ki iho ia ki a tona tamahine, kei a ia nga tangata katoa o te iwi, kei aia ano te tikanga kite tangotango i ana i pai afhei tane mana, engari kaua e pumau kite mea kotahi; i pena ai he whakaaro kei riro te rangatiratanga ite tane kite mea ka waiho ite kotahi. Tena te whakatauki a te Makororo, ara ;—" E kore e taea te here ite arero wahine." Na, i whai tonu a Mamokihane kite ako a tona papa kite tango tane mana; no reira ka mate ia ite ngutu ate wahine. Ko tetahi o ana tane i kiia e ratou he "wahine" nana; ko tona tama ka kiia e ratou, "te tama ate wahine a Mamokihane." He pouritanga nona ki aua tu mahi, no reira ka ki ia i te matenga o tona papa, kua kore ia e pai kia tu ia hei rangatira mo te Makororo i te oranga o tona tungane, a Hekeretu. Ko ia, ko Hekeretu, i mea kia tu tona tuahine hei rangatira; otira, i roto i te hui i karangatia hei hurihuri i taua mea, ka tu ia ki runga ka ki, mete maringi tonu Dga roimata i ona kanohi; —'• Heoi te mea ituai au hei rangatira mo te iwij.ko te hiahia o taku matua. Taku tonu i pai ai kia moe tane au, kia whai tamariki, pera me etahi atu wahine katoa. Ko tenei me tu ko koe, e Hekeretu, hei rangatira; mau e whakanui ite whare o to taua papa." Heoi, tu ana ko Hekeretu hei rangatira.

I a Takuta Kiwingitorte ano i Binianata, i 1853, ka tae atu ki reira tetahi hawhe-kaihe Potukihi, lie kaihoko herehere taua tangata. Kaore tahi he taonga 1 taua tangata; tana ki he ui kau te tikanga o tana haere kite tu ote taonga e pai ai ratou nga tangata o tera whenua. Katahi ka hoatu noa e Hekeretu tetahi rei erepata mana, mete okiha; heoi, haere atu ana. No te taenga ki tetahi kainga, e rima te kaU maero te pamamao atu kite taha hauauru, ka kaha-

kma katoatia e ia nga Pakarahari o taua kainga, he tangata anake ratou na te Makororo. He tokomaha ona kerehere e haere taki ana i a ia, ke mau rakau anake; a kaore i mohiotia ke mea patipati, ke mea kahaki rawa ranei, i riro ai nga tangata o taua kainga 1 a ia ; no te mea koki i riro katoa, nga tane, nga wahine, me nga tamariki, kaore tetaki i mahue,' no muri rawa koki i rangona ai. Te tangata e awhina ana 1 aua kai-hoko herehere ko Mepe, he tangata ia e hae ana ki a Hekeretu, e mea ana ko ia hei rangatira mo te iwi. Ko tetaki hunga hokohoko herehere kua hanga pa ma ratou kite taha nota o Einianati, he hawhe-kaihe Potukihi ano to ratou tino tangata, a ke maki tonu ta ratou i taua mahi hara, i_ te kokohoko tangata kei herehere. Ko Mepe kite hoatu i nga kau a Hekeretu kei kai ma ratou; a i whakahoa ia ki a ratou, i mea ko ratou me a ratou pu hei awhina hei whakakaha i a ia kia tu ko ia hei rangatira mo te iwi. Ko te tikanga tenei a nga ope hokohoko herehere, ara he whakauru ki roto kite hunga toa kite patu its hunga kaha kore, ka mate ka utua nuitia ratou e te kunga kua kaha—te utu, ko nga mea i mau ite kerehere. Katahi ka mahi huna taua iwi ratou ko Mepe, a takoto ana ta tikanga kia hatepea a Hekeretu e Mepe me ka tutaki raua. Otira na etahi o ratou i whaki i taua tikanga, a ka mea a Hekeretu ko ia ki mua kite hatepe i a Mepe; katahi ka touoa he tangata hei hopu i a Mepe, a hopukia ana, arahina atu ana ki tahaki, kotahi macro te roa o te wahi i arahina ai, werowerohia ana, ka mate. 3S"o te kinga atu a Takuta Eiwingitone kia tahuria a Hekeretu me tona iwi kite Whakapono, ka ki mai kaore ia i pai kia akona ia kite korero ite Pukapuka (ara, te Paipera) ; koi " whiti ke tona ngakau, koi pai ia kite wahine kotahi, pera me Hekere." Tana i pai ai kia kaua e koki iho i te tokorima he wahine mana. Kokoti ai nga wahine o te Makororo i o ratou makawe koromengemenge kia poto rawa, moremore tena! Ko nga tinana e panipania katoatia ana kite pata, kanapa ana tena ite hinu ! Heoi te kahu e kakahuria ana he penekoti, kei te hope haere iho ki nga ture, he mea hanga kite kiri kau ngawari rawa. Te mahinga i te kiri ote kau hei kahu he mea whakamar-o ite ra. Muri iho ka waruhia te taha ki roto ka tipitipia kite toki kapu pakupaku nei kia rahirahi rawa. Katahi ka panipania kite waiu pupuru, he mea whakahanurai kite roro kau ano. Katahi ka rakuhia kite rakuraku, ko nga niho he rino, he mea here kite poro rakau porotaka nei, ko nga matamata anake o nga niho e whakaputa ana ite taha ote rakau. Katahi hoki ka pania ano kite waiu, kite pata ranei; heoi, ko te ngawaritanga tena i ngawari ai, mete kahu liuruhuru nei ano. Ko te mea e matenuitia ana e o reira wahine, hei whakapaipai mo ratou, he porowhita paraihe nei, kei nga ringa me nga waewae mau ai, kei runga tonu ake o nga pona. Kei te kaki he tautau piiti, poporo nei. Ta ratou mahi he haere mai ki a Takuta Eiwingitone tonotono ai ki tona karaihe kia tirohia o ratou ahua; ahe hanga whakakata rawa a ratou korero ite tirohanga ki roto kite karaihe, i a Eiwingitone e whakaware ana kite korero pukapuka, he mahara kaore ia e rongo ana. Ka ki tetahi; — "Ko au ranei tena?" Ka mea tetahi; —"Taukiri, te nui o taku waha! " Ko tetahi kamme;—"a ;—" Aue! te roa o aku taringa! Mete rau paukena! " Tetahi; —" He kore rawa taku kauae ! " Ko tetahi; — " Titiro ki taku upoko, e puku ake ra a runga! " E korero ana mete kakata koki. Kotaki te tangata i haere kite titiro iaiako ia anake, he mahara kei te moe a Takuta Eiwingitone, nawai a i titiro mete whakawiri ke i tona waha, katahi ka hamumu ake ki aia ano ; —" Eki ana he tangata kino au; he tika hoki, he tangata kino rawa ahau." I te 30 o nga ra o Mei ka pangia a Takuta Eiwingi-

tbne e te piwa, he tuatahitanga tena o taua mate ki * v- t® jnutunga ote mararaa kotalii kua ora ake ia, Kfttahi ka whakatika atu i Einianati kia haere ia ki Heheke, hei reira ahu whakarunga ai o tetahi awa nui, jko te Riamapi te ingoa, tetahi ingoa ko te Tamapehi. He pango anake nga iwi e noho ana i te whenua i waenganui o Einianati o Heheke, i nga tahataha hoki 0 taua awa nui ote Tamapehi; e huaina ana ratou katoa ko nga Makaraka. Kua mate katoa ratou i a te iwi Makororo, i a Hepituane, kua taurerekatia; a ko tenei e tuku taonga tonu ana ratou ki tona tama ki a Hekeretu, hei takoha ki a ia—ara, he kaanga; he tao, rakau nei; he honi, ngaro nei; he \yaka; he hoe; he tupeka; he kiri kau, kua mahia hei kahu; he aiwori, rei erepata nei; me etahi atu mea tini noa. iho. Ka tae mai aua hanga kite rangatira, ki a Hekeretu, ka tuwhaia kite iwi, he iti noa e waiho mana ake. Te tohu i rere ke ai te Makororo ia te Makaraka, he kiritea no ratou, he mea ahua rite ki te hawhe-kaihe. He maanaki nui ta ratou ite iwi kua mate nei i a ratou, ate Makaraka, mete mea he iwi kotahi tonu te ahua. I ki a Hepituane, i tona oranga,—"He tamariki'te katoa na te Rangatira." 1 te haerenga atu o Takuta Eiwingitone i Einianati i haere tahi atu ano i a ia a Hekeretu, me etahi o nga rangatira o raro i a ia, me o ratou tangata tokomaha. E ki ana a Eiwingitone, " he mea ahuareka te titiro whakamuri kite roa oto matou tira e whakawiri haere ana ite huaniii pikopiko. Ko nga potae o etahi he huruhuru kaki raiona; ko etahi, he poro whiore okiha ma e titi ana i te mahunga; ko etahi, he huruhuru oterete pango e titi ana i te rae kapakapa ai ite hau," Ko nga tangata ware kite waha haere i nga kawenga; ko nga rangatira kite haere noaiho, ko te patu anake i te ringa mau ai, he mea hanga ki te taringa-pihi-o te rainoheroi, ko o ratou pononga ki muri mau haere ai i a ratou whakangungu-rakau. Ko nga toa taua e kore e tuku kite tangata a-ratou pukupuku, ko ratou ake ano hei mau. He nui nga kahui anatiropi i kitea e ratou, he tinitini noa te anatiropi, tu ke tu ke te ahua; a poka pu ana ta ratou haere ma roto i aua kahui. Ko te anatiropi, he kuri ki waenganui ote tia mete nanenane tona ahua. • Ka tae atu to ratou ope ki nga kainga ite huarahi ka puta katoa mai nga tangata ki waho kite karanga ki a Hekeretu; powhiri ai, pera n\e nga Maori, me te karanga:—" Haere mai! te raiona nui! te rangatira nui!" Nawai aka tae ratou ki Katonga, ki runga atu o Heheke, ;kei reira te pa o Hekehohi, he tangata rangatira ano tena. E ono rau iari te whanui o te awa i taua kainga. I noho ratou ki konei i etahi rangi, he tatari kia whaiti mai nga waka hei hoe ki runga ote awa. Ka tae mai nga waka, tangohia ana kia toru te kau ma toru, me nga tangata e waru te kau topu, katahi ka hoe ite awa. Tu tonu ai ki runga era tangata kite hoe waka, ko te whiu ote hoe ka nui te rite. He papa nga waka ki raro, mete poti papa nei. Ko te whenua e haerea nei e ratou inaianei katahi ano ka tirohia e te kanohi Pakeha, ki a Eiwingitone nei. Ko taua awa ataahua rawa i hoe ra ratou, he wahi ano ka nui atu i te kotahi maero te whanui; he maha ona moutere, e tatakitoru ana, tae kite rima, maero te roa. Te tirohanga atu i tawhiti e ahua rite ana kite motu rakau e tu noa ana i runga i te kahu o te wai; ko te rakau teitei ko te paama kite kokiri ake i ona rau ki runga kite rangi purotu, kapua kore, whakapae mai ai, mete huruhuru manu—piwari ana ! He ngahere nga tahataha ote awa, tae tonu iho kite taha o te wai. Ko te whenua i tahaki atu he whenua tawhati, he pukepuke hoki, hakahaka nei; he nui nga erepata, me etahi atu kuri nui, e haere ana i reira. He rere, taheke nei, kei etahi wahi o taua awa; kotahi te wahi i nui atu i te maero kotahi te •wahi i toea ai a ratou waka ma uta. Kai te taha ki

raro o tetahi rere, i huaina ko te Kanii lie whaiti rawa te awa, kotahi tonu rau iari te whanui, he pari teitei 1 tetahi taha i tetahi taha nana i tutaki i whaiti ai, he maha nga maero o taua wahi. Kei nga waipuke ka rima te kau, tae kite ono te kau, putu te haeretanga ake o te wai i roto i taua apiti. E hoe ana te ope ra i te awa, ka whakaputa inai nga tangata o nga kainga kite homai kai, kiri okiha noki, ki a Hekeretu, hei takoha ma ratou ki a ia. Heoi, ka tae ratou ki t.e awaawa ote Paroti. Hei konei ka tuwhera te ngaherehere, ka tokoto maro tonu atu i tetahi taha i tetahi taha, ko te awaawa e tuwhera ana i waenganui, e torn te kau maero te whanui, kotahi rau maero te roa; ko te awa ko te Eiamapi e ata heke marire ana i waenganui. Ko tangata o taua awaawa i huaina ko te Paroti; he tangata anake ratou na Hekeretu. E hurihia 'ana taua awaawa e te wai o te Eiamapi i roto i nga tau katoa, he pera tonu me Ihipa i te taha ki raro e hurihia nei e te awa e te JNaira—na reira hoki ka momona rawa te whenua. Ko nga pa ote Paroti he mea hanga katoa i runga i te pukepuke, he mea hanga ake hoki aua pukepuke na te tangata; ka hurihia te whenua e te waipuke ka ahua rite aua pukepuke kite moutere pakupaku nei. He momona rawa te whenua, e rua tupuranga o te kai i te tau, e rua hoki kotinga. Eki ana nga Paroti:—" E kore e kitea te hemo kai ki konei." He nui te tarutaru teitei rawa, a he nui te waiu i taua iwi, i te nui hoki 0 a ratou kau. Ko te taenga tuatahi tenei a Hekeretu ki taua takiwa i muri o to rironga o te rangatiratanga o te iwi ki a ia, a i wehi rawa ki a ia nga tangata i piri ki tona hoa whainga, a Mepe. Ko te papa o Mepe raua ko tetahi tangata i whakakiki ki a Mamokihane kia whakamatea a Hekeretu, muri iho ka tango i a Mepe hei tane mana. Te taenga atu o te ope i a Takuta Eiwingitone kite kainga i noho ai aua tangata tokorua ra, katahi ka hopukia aua koroke e nga tangata o Hekeretu ka makaia ki rote awa, ka mate. Ko Nariere te tino taone o te Paroti i taua awaawa. Kei runga hoki taua taone i te pukepuke e tu ana, he mea hanga ake na Hanaturu, he rangatira ano no mua, he maha nga tau i mahia ai ka oti. He nui te mahi kai a taua iwi, he tu ke he tu ke; he nui hoki nga hua rakau o te ngahere e kainga ana e ratou ; he nui hoki nga manu me nga ika o te wai. Otira, ahakoa pai taua whenua, kaore he wahi i kore ai te mate piwa nei. I whakaaro tonu a Takuta Eiwingitone kia kite ia i tetahi wahi ora hei kainga teihana mihinere, no reira ka whakarerea e ia a Hekeretu i Nariere ka haere ia kia ata tirohia katoatia e ia te whenua o te Paroti. ]S"a Hekeretu i whakarite he tangata hoa haere mana, a haere ana ratou ki runga o to awa. He maha nga kainga i haerea e ratou, me nga awa i tirohia e ratou, he awa heke ruai ki roto kite Eiamapi. 1 atawhaitia imitia ratou e nga tangata o nga wahi katoa, engari kaore ratou i kite i te wahi pai, ora, hei kainga mihinere; no reira ka heke mai ano ratou i te awa ki a Hekeretu; a i hoki tahi mai ia i a ratou ki Heheke, haere tonu mai hoki ki tona taone ki Einianati. Ko te Makororo i hiahia kia tuwhera he ara hokohoko ma ratou kite takutai rawa; ko Takuta Eiwingitone hoki i whakaaro, kaore he iwi e tae kite matauranga mete rangatiratanga kite kore e rite he tikanga hokohoko ma ratou. Tera kua rongo ia ki tetahi iwi, i huaina ko te Mamapari, he nui te Ingarihi kei Eoanata e noho ana, kei te takutai rawa kite taha hauauru; heoi, ka takatu ia kite haere ki reira. Ko ona hawini i mauria mai eia i Kurumana e matemate tonu ana i te piwa, e ngoikore tonu ana; no reira ka tukuna ratou kia hoki kite taha tonga. Ko ia ano hoki tetahi e ngoikore ana i te piwa. E pangia tonutia ana ete anini; ahe mea ano, ka kore

ia* e hopu i tetahi mea hei whakawhirinakitanga mona, kua hinga whakarere ia kite whenua. E rua te kau ma whitu tenei ona tangata, no nga iwi maha, kua whakaritea e Hekeretu hei hoa haere mona. I manukanuka te Makororo koi mate a Takuta Riwingitone, ka whakahengia ratou e nga Pakeha mo te tukunga i a ia kia haere i nga whenua ke, nga whenua o a ratou hoa whawhai. Katahi ia ka ki me waiho iho 'e ia ki a ratou tetahi pukapuka hei whakaatu i nga tikanga katoa tae noa mai ki taua takiwa ka haere nei ano ia. Ko tona wakona mete nuinga o ana mea i waiho iho ki a te Makororo tiaki ai; he iti nga mea i mauria, mete teneti paku nei, me nga pu e rima, hei pu mana ake ano te rima o nga pu, he raiwhara. Heoi, ka whakatika ano ia ka haere atu i te taone, i Einianati, i te 11 o Nowema, 1853, ratou ko Hekeretu me etahi rangatira, e haere ana kite awa kite Tiope hei ara atu mona. Engari me tuku atu ki tera Waka te korero mo tenei haerenga. [I ki matou i te timatanga o tenei korero ko nga hoa me nga whgnaunga o Takuta Eiwingitone i Ingarani kaore i tino whakapono kite rongo o tona matenga. I mahara ratou he parau pea na nga mangumangu o taua whenua; he pera pea me tetahi korero i mua atu. Ko tenei, na nga korero waea o muri nei, ka ata rongo *matou kua kawea tona tinana ki Ingarani, a i te 18 o Aperira kua taha na, kua tanumia ki roto ki "Wetaminita Ape—he wharekarakia tawhito rawa, whakapaipai rawa, ko te takotoranga ia o nga Kingi, me nga Kuini, me nga tangata nui o Ingarani, o nga whakatupuranga maha o mua iho. I hoatu ete Kuini he pare ataahua rawa ki runga kite kawhena takoto ai, hei whaliahonoretanga; kotahi mano pauna, £I,OOO, hoki e tukuaana eia ki ona tamariki, ia tau ia tau. Ko nga tamariki tane tokorua a Takuta Eiwingitone etahi nana i hapai haere i te kahu whakauwhi i te kawhena.]