Ko te pa o Tareha iTe Waiohiki i pau ite ahi i te Rahoroi te 22 o Hurae nei. Ko te whare Runanga, whakairoiro nei i ora.
Kua panuitiae Hone Wamora ona hanga mo te hoko i tetahi wahi o tenei nupepa. Kua tae matou kite titiro i aua han<ra, a kite ana matou Le tika kei a ia—he nui rawa te pai o aua taonga, he iti ano te utu. Ko te tangata e hiahia ana kite hoko kahu inona me hohoro mai kite taone, no te mea eknre e inaha ona wiki ki konei.
E rua te kau ma wba nga Hau Hau i tukua mai i te whare berebere i Weretene i runga i te tima i a te Rangatira—no te Parairei te 21 o nga ra o Hurae nei i u mai ai ki Nepia. I bopungia aua berebere e Meilia Kepa raua ko Meiha Rapata i mua i Waioeka i Opotiki. E whakahokia ana tenei aua tangata ki Opotiki ki a Wiremu Kingi o Ngaitai noho ai. Tokoono o aua hen;here kua kawea atu ki Otakou wbakamabi ai kite kuru pobatu. Ko nga mea tutu rawa era i kawea ki reira.
Kua oti i tenei tau te tatau i nga pakeha katoa o Niu Tirani. Hui katoa o nga moutere e rua koia tenei:—E rua rau e rima te kau ma whitu raano, kotahi rau e rua te kau ma wha (257,124).
He te tekau ma wha o nga ra o Akuhata ka tu te Parimata ki Po Neke.
Ka nui te manu nei te Titi i te taha ki te Tonga o tera moutere, i o Ngaitahu, i tenei takiwa. Tokotoru nga pakeha i haere kite mahi i aua manu i i to ratou poti. Ka iwa wiki e mahi ana ka mate i a ratou e iwa mano o aua manu. E rua hoki nga kaho hinu titi me nga peeke
huruhuru i riro mai i aua pakehn. E hokona haeretia ana aua manu i roto i nga pakeha o reira. Ko tahirau mo te pauna moni kotahi, e wha herengi mo te karana binu.
Ivui nui rawa te Kekeno i te takiwa kua hori nei i tetahi kainga no Ingarani i te taba ki Amerika (St. John's, Newfound. land). He mea patu na te pakeha taua hanga na hei hinu; ko te kiri hei kahu, hei aha noa atu. I a Maehe te 30 o nga ra, i tenei tau, ka u tetahi kaipuke tiina ki taua kainga (he kaipuke patu kekeno) e rua te kau ma waru mano kekeno te utanga ki runga ki taua kaipuke. Muri iho ka u atu ano ki reira etahi atu kaipuke—hui nga kekeno katoa ki runga ki aua kaipuke e rua rau e toru te kau ma tahi mano. I tetahi kainga ka u atu ano etahi kaipuke e wba—nga kekeno i runga kotahi rau mano. Ite tukunga mai ote korero kotahi rau e rima te kau kaipuke e ngaro ana ano ite patu kekeno. Kia lioki atu aua kaipuke katabi ka rite pea nga kekeno ka mate kite kirikiri te hubua. Kanre n<>a ano kia penei rawa i etahi tau atu te nui o te kekeno.
Kua kitea i te taha ki Otakou i tenei takiwa nga koiwi Moa e nga pakeba ruri whenua o taua wabi. I kitea i rot» i te ana i runga maunga. E iwa putu te wk.inui mete teitei o taua ana mete roa. He manu nui tonu nana etahi o aua koiwi, be punuka nana etahi. He maramara hua pakaru etabi, he huruburu ora tonu etahi. Ko nga huruburu i rite te abua ki nga huruburu o tetahi tnanu kei Po Hakene—he manu nui kei te koraha i taua whenua e haere ora tonu ana i lenei takiwa. He poro rakau kainga na te ahi etabi i roto i taua ana.
Tenei te hanga he pobawaiki kua kitea i nga whenua i uta o Po Hakene i oiua tata atu nei—he mea tuku mai ite rangi. He pena te huhua me nga mawbitiwhiti i tukua e Ihowa kite whenua o Ihipa hei whiu mo te Kingi mo Paroa kia tukua e ia te iwi nei a Xharaira. I pena ano hoki te putanga jnai; he marangai whaitiri nana i kawe mai i ru kite whenua—he hau ripo. Ngaro katoa ana te whenua. Pau ana nga kai, nga kakahu, nga aha noa atu—he nanakia rawa. Kotahi te whare i rongoalia ai, mate ana e whitu rau i roto i taua whare ite po kotahi! Taukiri rawa tenei hanga! E kainga nuitia ana e te poaka raua ko te ngeru. E korerotia ana kotahi pauna moni te utu ki reira mo te ngeru inohio rawa kite hopu. He hau ripo pea nana i kahaki mai i tona kohanga i. hua mai ai; otira kei hea rawa te wahi e pena rawa ana te nui o te pohawaiki—kaore ano kia kitea noatia ete tangata i mua. E rongo ana inatou kite mokomoko i taka iho i te ran«i ki etahi kainga i Heretaunga lies, ki Whareponga, ki Pourerere hoki—i kitea e te pakeha mete maori. Ko tenei kai te
he noaiho te whakaaro o nga pakeba ki aua pohawaiki—rue pehea ranei, me pehea ranei ? Ko tetahi koroke o reira eki ana kia manawanui nga tangata, meaake tukua niai he ogeru i runga i tetahi marangai bei kui i aua pohawaiki!
Tenei te pukapuka a Meiba Rapata kua tae mai ki a matou he korero i te haerenga o tona ope kite kimi ia te Kooti. Eki ana a Meiba Rapata i wbakatika atu a Ngatiporou i Turanganui i te 5 o nga ra o Flune kua hori nei. Katabi ka korerotia e ia to ratou haerenga i runga n w.nga, me nga matenga i te makariri, i te ua, i te maunga, i te awa, i te waipuke, i te pari, i te rakau, ite raraube, ite kino noa iho. I mutu mai te korero i roto i taua pukapuka a Rapata i to ratou taenga ki Rakiroa, he pa tawbito kei Wbakapunake. E ki ana taihoa e tubia mai e ia nga korero o tetahi pito oto ratou haerenga. E mea ana matou kia tae mai ra ano tera wahi o taua korero ka panuitia katoatia atu e matou kia kotabi ano panuitanga. He kapi no tenei nupepa.
Ko te Makarini kua riro atu ki Po Neke. No te Parairei te 14 o nga ra o Hurae nei i haere ai i runga i te Tima i a te Roari Ahere.
Tenei te hua pikaokao i whanau ki Nepia nei, kei te whare ta o "Te Haakc Pei Herara" nupepa nei e takoto ana. Te roa o taua hua e waru inihi, te whakaporotakatanga e whitu inihi mete hawhe. Katabi te taniwha! Mete hua moa nei te ahua!
Tokowha nga maori i mate i te wai i te 27 o nga ra o Hune i Maaratapu—he kainga maori kei te takutai i waenganui o Whaingaroa mete ngutu awa o Waikato. Ngaingoa, ko Reihana te Kahukoti, Te Wikiriwhi, Hetaraka, me Reupene te Pohau. He toanga waka kite moana—he waka hou katabi ano ka oti te tarai. He tokomaha nga tangata i hui kite matakitaki i te toanga o taua waka kite wai. No te maanutanga ka maanu katabi ka eke aua tangata ki runga ka haere kite hi ika. Ki hai i roa ka tahuri taua waka. Ko Hetaraka i noho tonu kite waka, ko etahi to kotoru i whakamatau kite kau ki uta. No te tatanga mai ki uta te whai kaha hoki kite uki uta —e kahakina tonutia ana ete ia o te tai. He pena mete maramara
rakau ka whiua mai ki uta e te tai muri iho ka kahakina atu ano e te ia wh'akahoki. Nawai ra i penei ka hemo aua tangata, ka poroporoake ki nga wbanaunga e tu atu ana i uta, ka toremi atu ka ngaro atu. • Ko te wahine a Te Wikiriwhi i runga i te pari e tu ana, no te rongonga ka pa mai te poroporoake a tona taane ka mea ia kia rere i te pari kite whakamomori i a ia—na n<*a tangata i pupuri. No te paenga mai o te waka ki uta ka pakaru—ki hai i kitea a Hetaraka, te mea i piri tonu kite waka. Kaore ano kia kitea nga tinana.
Te utu o te Oti ki Po Neke inaianei mo te puhera, e rua herengi mete hikipene.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/WAKAM18710727.2.7
Bibliographic details
Waka Maori, Volume VII, Issue 7, 27 July 1871, Page 41
Word Count
1,411Untitled Waka Maori, Volume VII, Issue 7, 27 July 1871, Page 41
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.