TAMAKI.

Waka Maori, Volume VII, Issue 4, 2 May 1871, Page 20

TAMAKI.

Ko Te Peeti o Manawatu, ko Hohepa Paewai me etahi atu tangata o Tamaki, tenei kua tae mai ki Pakohai. Na te pukapukaa Karaitiana Takamoana M.H.R. i tiki atu, hcjcorero mo te hokonga o Tarn akiki te Kawanatanga. Kia tae mai a Karaitiana iTuranga ka korero ai i taua korero. Ki ta matou titiro e pai ana kia liokona taua ngalicrehere kite Kawanatanga kia mahia nga mahi a te pakeha ki ivira ara ko taua hanga hou ko te Rerewei. Kaore rawa lie tikanga o taua whenua ki nga tangata nana kite waiho kia takoto kau ana. Inaianei kaore lie putanga mo nga kai a nga tangata ki nga niaketc kia riro ai ite hoko—ma te rerewei katalii ka tika. Otira e rongo ana matou kai te tolie nga tangata kia nui rawa lie utu mo taua whenua. Ekore e taca ta ratou e hiahia ana. Me whakaaro ratou lie whenua kei uta, kei waenganui tonu otc moul.ere. Eh ara ia ite mea nui i tona alma inaianei. Ma nga mahi a te pakeha e nui ai taua whenua apopo, e whai tikanga ai: nga walii ite pakeha me nga walii hoki c roheroheaana e nga maori mo te pupuri—ara nga mahi Rori me nga Rerewei me nga aha noa atu. Mehemca na etalii pakeha noaiho taua whenua ekore ratou c tino whakaaro ki nga moni tuatahi ote liokonga ko tena anake hei painga mo ratou ; engari ka whakaaro ki nga moni o te Kawanatanga ka whakapaua ki reira ; ka whakaaro ki nga moni reti e riro mai i nga tan katoa mo nga paamu e retia ana me ka oti nga rori me nga rerewei; ki nga moni hoki e puta mai i roto i nga mahi huhua me tc whenua i te tangata. Ko tona ahua inaianei kaore tahi he tikanga. Ekore e mahana te tangata i te harakeke i tona ahua e tupu noa iho aua i waenga repo ; engari ma te mahi ka mahana ai—me haro me wliatu ki te kalm katahi ka mahana. Kite kore e riro taua whenua inaianei, tena marire ano tona takiwa e riro ai, ekore e mau. JS T o konei ka ki matou e pai ana kia hohoro te tuku kia kite nga kaumatua i a ratou e ora ana ite ao nei. He nui nga mano eka kua whakaaetia e te Kawanatanga kia waiho ki nga maori. He tikanga pai rawa tena—kia kite tahi hoki, te pakeha mete maori, i te ora e puta mai ana i runga i nga mahi.

Kua oti noa atn te ta nga torero i runga alee nci i inua utu o te hui ki Tamaki let te korero mo taua wlienua kia kokona kite Kawanatanga. Otira ki hai i ata oti te aupepa ka rokobanga e taua lmi i te vrha o nga ra o Aperira nei. jSo reira ka mahue to main i te nupepa ka haere te Kai Tuhi ratou ko Eaka Xai Whakawa, ko Karaitiana Takamoana, ko te Peeti o Manawatu, me etahi atu, ka liaere katoa kite Takapau. I reira ano

a Ngatimaru, a JNgaitahu, a iSgatimutuahi, me Kangitane, me nga iwi katoa atu nana taua whenua. Ka wha nga ra e noho ana i rcira c korero ana, a ki hai i rite te korero—kaore i vrhakaaotia nga moni a te Kawanatanga te Kau ma wha mano. ICo nga moni e touoa ana e ratou tie kaipukc rapca mana e uta e tacaai. Te whakaaro nga iwi lie nui nga Imarahi hei paunga mo etahi atu moni nui a te Kawanatanga Id runga kite whakapaitanga i taua whenua me lie mea i riro mai; ara i nga ruritanga, i nga rori, me nga arawhatainga awanunui,metcramahi uui ko teKerewei—kei runga ake tena mahi i nga mahi katoa. Ehara enei whakapaitanga i te mea mo te pakelia anake, engari mo ratou tahi ko nga maori; no te mea hoki he nui nga mano eka i kiia kia waiho ma nga maori. Ko aua eka e wailiotia ana ma nga mahi a te pakeha e kiia ai ka whai tikanga—ma te tokomaha. hoki o te pakeha kia noho i te taha. Ko tenei e takoto kau ana taua whenua, kaore he tikanga e kitea ana o runga. Ite mutunga ote hui ka tuhituhia nga ingoa o nga tangata kite pukapuka mo nga moni a te Kawanatanga kua tangohia e ratou hei taunaha ki runga ki taua whenua, me nga moni i pau i te ruritanga ite tukunga kite Kooti, me nga ahatanga atu i runga i taua mahi. Te tikanga o taua pukapuka lie whakaae na nga tangata kia whakahokia ano e ratou aua monikatoa kite Kawanatanga ate vra e tonoa ai. Ko tenei kai te takoto marire taua korero hoko, tena ano pea tona takiwa e korerotia ai ano. Engari ko te llerewei ekore e mahia inaianei. Kei tera whakatupuranga noa atu pea te mahia ai, kia riro mai hoki te whenua.