Ko e Pacific Island Education Foundation

Mana (Auckland), Volume 2, Issue 4, 18 May 1978, Page 6

Ko e Pacific Island Education Foundation

Ko e PIPEF ko e Talasiti ne fokotu’u fakalao he 1972 ke nau tokoni’i e ngaahi feinga fakaako a e kakai Polinisia mo honau hako ’oku nofo fonua he fonua ni. Ko e talasiti ni 'oku toko 9 he ’oku fakafofonga’e e fa’ahinga kakai kehekehe mei he 'Otu motu 'e he toko 5 pea ko e toko 4 hono toe ko e kakai ia mei he ngaahi Potungaue fekau’aki mo e Ako fakataha mo e Sea ’a ia ’oku fili 'e he Kovana Seniale ’o Nu’u Sila ni. ’I he taimi ni ko e fakafofonga e kakai Tonga he Talasiti ko Atonio Kapeli pea ko e Sea ko e Faifekau Haamoa ko Reverend Sio. Tokoni Fakapa’anga

’Oku tokoni’i ’e he talasiti ni e ngaahi feinga ako ’a e fanau Polinisia ’aki ’e nau tali mo fakakaukau'i e ngaahi tohi kole tokoni fakapa’anga mei he fanau kotoa pe kuo nau lahi hake he ta’u 15 ’o fakafe’unga e tokoni ni ki he lahi e ngaahi fakamole hange ko e totongi ako, naunau, totongi nofo etc. Oku fakangatangata pe ’e nau tokoni ki he fa’ahinga ko ia kuo nau nofo fonua he fonua ni pea pehe foki mo e fa’ahinga ko ia ’oku te Eki ke nau nofofonua ka ’oku nau ’amanaki ke nau nofo.

’lkai kau heni Ko e fa’ahinga ko ia ’oku’osi totongi mai 'e he ngaahj Pule’anga kehe kenau ako he fonua ni ’o fakahangahanga ke nau foki ’o ngaue he ngaahi fonua kehe ’oku ’ikai ke nau kau he ngaahi tokoni ni pea pehe foki mo ha fa’ahinga ’oku ’ikai ke nau amanaki te nau nofo fonua he fonua ni. Ngaahi tohi kole Ko e talasiti pe 'oku nau fakakaukau’i e ngaahi kole tokoni ni, pea ’oku fakafuofua e lahi e tokoni ki he tokotaha kotoa pe he lahi 'e ne kavenga fakaako pea mo hono lekooti fakaako foki. Kuo pau ke ke tohi kole ki he Sekelitali, Pacific Island Polynesian Education Foundation, P.O. Box 3745 Wellington pea te nau fiemau ke ke fai ha’o fakamatala ki he ngaahi me’a ’oku ke fiema’u ke tokoni’i "e nau fakakaukau’i e lahi ’e nau tokoni e fai. Konifelenisi

Ne ha mai mei he konifelenisi e ta’u ni e lahi e matu’aki tokanga e kakai Polinisia 'oku ngaue he ngaahi Potungaue fekau’aki mo e ako he fonua ni ki he ngaahi palopalema ko ia ’oku fetaulaki mo e kaka polinisia he ’enau hiki ’o nofo fo’ou mai ki he

fonua ni. Na ’e matu’aki loto taha foki e konifelenisi ia ki hono fakamamafa’i e ngaahi fatongia kehekehe ’o e fanau ako, kau faiako pea tautautefito ki he ku tauhi fanau ke nau tokanga ange ki hono lehilehi’i e me’a mahu’inga ko ia ko e ako. Mahu’inga ki he Mo’ui ’Oku ha mei he ngaahi fakamatala ’a e kau faiako ko e taha e mata mama ’o e ako ’a e kakai polinisi he fonua ni ko e ta'e mahino ki he kau tauhi fanau hono ’aonga e ako ki he mo’ui. Ngalingali kuo fu’u tokolahi e fa’ahinga ia ’oku 'ikai ke nau poupou’i mo teke e fanau iolotonga "e nau kei iiki ke manako ki he ako pea hoko ai pe mo hono fakanofo kei iiki kae te’eki ke lava ke nau ma’u ha ’ilo fe’unga ke lava ’o kumi ’e nau mo’ui takitaha. Kaha’u ’o e fanau Na’e mo’oni foki mo e ngaahi lau ia ’o pehe ko e taha ’o e ngaahi me’a lahi 'oku totonu ke tokanga ki ai e talasiti ko hono ue’i e ngaahi tafa’aki kehekehe ’oku nau felave’i mo e ako, 'o ’ikai ngata pe ’i faleako ka e pehe foki mo e fakakaukau ’a e kau tauhi fanau ki he mahu’inga ’o e ako. ’Oku ngali mo’oni ai e lau e fa’ahinga e ni’ihi ’oku totonu ange ke lahi e tokanga ’a e talasiti ki hono ako’i e kau tauhi fanau he ko e vaivai’anga ia, ’o kapau e malohi mo maama e fakakaukau ’a e tauhi

’e sai ange e ako 'a e fanau. 'Oku ’osi ha mahino ’aupito pe 'eni ia mei he tokolahi e fanau 'oku nau lava’i e feinga ako, ’oku nau ha’u mei he ngaah famili ’oku nau fakamahu’inga’i e ako tupu mei he’e nau sio loloa ki he kaha’u ’o e fanau. Na’ina’i

Oku ’oatu heni e na’ina’i mo e kole ki he kau tauhi fanau kotoa pe ’i he fonua ni tautautefito ki hotau kainga Tonga ke 'oua na’a mole e ngaahi fakakaukau fakapotopoto ne tau tupu hake mo ia ’i Tonga hono fakamahu’inga’i e ako. Oku ngalingali nai kuo lava mai ’o nofo fonua he fonua ni pea hange hoe ’oku fakata’eta’etokanga ki he ako a e fanau. Oku mo’oni 'aupito e lau ’a e kau faiako ’oku lahi e faingata’a’ia ’a e fanau ako Polinisia pea ’oku to e lahi ange mo e faingata’aia "a e matua koe’uhi ko e IKAI KE LAVA ‘O mahino ’a e me’a lahi kia te kinautolu. Kuo toko lahi e fa’ahinga ia kuo nau 'osi fo’i pe mei he mama'o, ka ’oku totonu ke 'oua te tau ’ulu kalo he ko e mauma’uluta e nofo fakafamili pe nofof ’a hotau kakai he fonua ni ’o kapau ’e mama e to’utupu he ko e kaha’u ia.

’E lava ia 'okapau te tau fakamamafa’i e ako mo koni'i e ngaahi feinga kotoa peke fakalakalaka e tu'unga e ako he fonua ni hange ko ia ’oku fai ki ai e ’amanaki ’a e Talasiti ni.