Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image
Article image

Koe tau huhu mai he tohi tala

Fakaalofa lahi atu / 1 Logona gogo pehe ko Tapu taha ne fakaotaota e Thoi Tala: Volume 13, 24 Fepuali 1978 Number 5,: fakaotaota-aki e tau manatu hagaao ki a lautolu he tutu ke he viliaga Fono Ekepule. A ne mai fai manatu malolo lahi a Tapu hagaao ki a poke taha i a lautolu a kua fita ni he fakapuloa mo e fakamooli ke he haana a higoa ni. Tuga a nei kua tohi ke iloa, nakai ko au, ko Tapu, ne fakamole ki ai e tau magaaho totou Tohi Tala ha mutolu. Ko e tohi a nei ha kua nakai nofo ke he motu ke aloka noa mo e iloa ai ni nakai ko au ka e toka ai e Tohi Tala ua fakaapiapi-aki e tau vahega tohi tala mena noa. Nakai moua e au he tau magaaho ia ha manatu kua ‘tutonuhia’ ke talahau-aki e tau manatu fakalatalata ha lautolu ia ne tutu ke he viliaga. Ha ko e taha manako haaku ke fakakite e au na au ni ke he ha manatu kua maama mo e tonuhia ki a au mo e fuafua foki to maama mo e tonuhia ke he tau loto manamanatu he tau tagata tokologa. Nakai maama foki ni ki a au e utautaaga ke pihia mo e utatuaaga he tau gahua fakaekepule. Ka e fakalatalata pehe ko e atu gahua lata ma e vahega tagata kua maopoopo

katoatoa e iotomataia ke he tau vahega mena kehekehe kua lata ke taute ke kaputia ai e motu katoa. Mo e mailoga fakalahi ko e tau momoui he tau tagata takitokotaha ka putoia ke he tau vahega mena ka fifili ke taute-aki e motu.

Nakai ha ha i a au e lotomataia ia. Nakai ha ha i a au foki e tonu ke fakatikai e tau manatu fakalatalata ha lautolu ne tutu ke he viliaga, Ko e tama vala maama tote ni haaku ke hagaao ni ke he haaku a faahi gahua kua fekafekau au ki ai. Tuga a nei ka fakakite atu.

Apitia e Faahi Fakaako Tama ha tautolu ai nei ke he vahaloto he tau manatu faka-fakatufono mo e tau manatu he tau tagata he motu.

Pehe taha matua he taha fonoaga aoga . . .

‘Talahau tukua e Faahi Fakaako Tama ke fakaako e tau

vahega mena tuai he motu . . . ko e o ki fe aia . . . ko e liu ki tua ki fe a ia? (moua ke he fono he matu ko Ahetoa, toloaga he tau mamatua ki Matalave, matahiku tau 1977). Hokulo e huhu ia ke he haaku a logonaaga. Lata ke fakatutala mo e tau mamatua Ekepule. Kua fulufuluhi fano ai foki au mo e moua falu a manatu pehe: Lauka e ono ki tua ko e kitia. Kelea haaku he nakai loa lahi e magahala ke kitia atu ai ki tua. Kelea e ono ki mua ko e nakai kitia. Ko e tali manatu ni e mena ne moua.

Tupu mai ai e taha manatu pehe: Ka kua e magahala ono ki tua, liga kua pihia e Kikite atu ki mua — ai olatia.

Ka loa e magahala ke ono ai ki tua, liga loa foki e fakaata atu ki mua — olatia lauka.

Ati tupu mai ai e manatu, ko e ha e fe la e puhala ke utauta

fakatatai-aki e lotomataia he tau mamatua mo e lotomataia he tau fuata. Ko e Fono Ekepule ha tautolu kua fakatu ma e higoa Fakatufono Pule Fakamotu. Ke he haaku a loto manamanatu, potake agaia e kitekiteaga ke he vala ne pehe ‘Fakamotu’ — ke fifili ni he motue tau vahega mena ke lata mo e motu. Tau vahega mena fefe? Ha e fe ha ‘fakamotu’ ka e ha e fe ha ‘faka-palagi? Mamafa ki a ‘fakamotu’ poke mamafa_ki a ‘fakapalagi'l Ke taute fefe ha ‘fakamotu’ taute fefe' ha ‘fakapalagi’? O tatai la nakai ka lali ke taute pihia? . . . Liga pehe na e vihi he tau gahua Ekepule. Fefe la ke pehe, fakaaoga fakamitaki e Tohi Tala Niue ha tautolu ke lolomi aki falu a tala ke totou mo e manamanatu ki ai e tau tagata totou? Manako koa au ke moua taha matapoko

he fale tohi mahakitoili he fonua aoga nei ke tuku ai ha tautolu a TohiTalaka koe ha ko nine toka mai ko. Matahu mo e mataga he onoono ki ai — uka kelea e fakamaama age ke he vahega tagata fia iloa. Mo e fakaaoga ni fakamitaki e Tohi Tala ha ko e ha tautolu ni a puhala ia ke tohitohi ki ai e tau tagata. Fakaako e tau tama aoga ki iloilo he tohitohi ka e taha e mena nakai fai puhala ke fakaaoga-aki e lotomataia he tohitohi (ne uka e fakaako he fano he aoga). Ko e taha mena ha ia fa e konohi ai a mautolu fanau fakaako ka o mai ke he tau fonua aoga pehe nei — uka ke holo mitaki e lotomataia ke tohitohi. Ha ia, lauka tuai ha Tapu he lagaaga e. Tutaki atu a he taha i a mutolu ke fakamaama falu a mena fa e tutupu ke he motu ha tautolu ai nei. Tuga a e: Self-sufficiency — koe talahau ke ha a ia? Fakataitai atu la ke he vala ke he tupe, ti fakagegagega atu foki la ke he vala ke he mahani fakatagata, ti utauta atu ke he fakamagafaoa, fakahoko atu foki ke he kupu fakamaaga, mo e kikite foki ke he kupu fakamotu. . . ti moua mai la taha kupu Niue ke lata mo e kupu ia — Self-sufficiency. Ha ko e Fono Ekepule taute ke he puhala fakapalagi liga mitaki ke tutala atu fakapalagi ki ai. Congratulations to you all, in particular, the women .. . unaffected rather, untouched by the ‘women’s lib fever’ . . . congratulations. I believe that if one cannot speak from the brain then one cannot fail to speak from the heart. . . best wishes to you all. Monuina mai he Atua.

This article text was automatically generated and may include errors. View the full page to see article in its original form.
Permanent link to this item

https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/MANAK19780504.2.10.3

Bibliographic details

Mana (Auckland), Volume 2, Issue 3, 4 May 1978, Page 4

Word Count
983

Koe tau huhu mai he tohi tala Mana (Auckland), Volume 2, Issue 3, 4 May 1978, Page 4

Koe tau huhu mai he tohi tala Mana (Auckland), Volume 2, Issue 3, 4 May 1978, Page 4