He Kupu Tuku Mai.

Korimako, Issue 63, 18 May 1887, Page 6

He Kupu Tuku Mai.

Ki a Te Korimako. E manu,-Tena koutou ko rangatira me nga kaiwhangai katoa i a koe. Tenei te taonga kahurangi hei tapaenga atu mau ki nga tangata naana koe i whangai. Koia tenei kua maha nga marama kua taha ake nei i ata wliakamarama ai koe i nga kapua pouri e hipoki mai nei ki runga ki nga iwi raijgatira o te taka o te ao nei ki uta te whanga kite tareparepatanga mai o te rangi te ata mohiotia he alia nga putake o enei whakaohooho ki nga iwi nunui ote ao. Na konei ka tahuri ake whaka-te-rangi tooku mata, ka pataia rawatia e akau kite tuangakuru o nga rangi kei reira nei hoki te nokoanga o to te Toka o namata te Atua oku matua. Xaana nei tona Iwi Tapu i arataki mai i runga i te kare o te moana me nga huamo me nga ngaru nunui o te moana i te paanga mai o 0 nga awkaa tuaikerekere .na tona kaka i wkiti ora mai ai tona iwi ki tenei motu ki Aotcaroa i runga i nga waka c kore nei e taea te koe e tenei wkakatupuranga kite waaki i liaere mai ai aua waka. Ko te patai tenei 1 pataia atu ai tenei pononga iti rawa i raro i te niana o toku Ariki, lie aha ra e taku Ariki e Io e te tino Toka o namata te tino take e whakaokoohokia nei ou iwi nunui. i te ao, notemea nau hoki ratou he mea e koe ki tou reo tapu a oti ake i a koe o matou tiipuna a Kanginui raua ko Papatuanuku. Na enei i whakaputa a Tuinatauenga raua ko tona hoa waliine, ko Tumata Whaitiiti. Ko enei i hanga e koe hei ahua mou ki ; te ao, hei kai-whakahaere mo au mea i kanga nei e koe kite ao, me to tokutoliu ilio ano ki Tumata Uenga raua ko Tumata Whaitiiti aua korua e peka ke atu i aku whakahaunga. Hoi i te wa i au i whakawhanautia mai nei o koe kite ao he tjini noa atu nga whaoliooho me nga

mano tini o tangata kua whakahekea o ratou toto kite mata o te oneone a e maki nei ano i mua i toil aroaro nga wliakakaere a nga rangatira nunui o te ao hei take e maringi atu ai nga toto o tou iwi kite mata o te whenua. Na konei te inoi o tou pononga iti i raro rawa i toukaha kia whakamaramatia mai enei take nunui e maki nei i roto i te ao. No te mea kua oti i nga iwi nunui o te ao Nga Temepara Tapu mou nga wliare-karakia-tanga nunui ki a koe.. A ko au whare-karakia kua kiia e nga iwi o te ao ko nga whare o te Atua. Na konei ahau tou pono- | nga iti ka tono atu nei ki a koe kia whakamana mai e koe te inoi a tou pononga iti ka inoi atu nei. Kei runga ra nei kei te tikanga o te whakapono kite Atua o nga mano enei whakaohooho e whakangaueuetia tenei ao ? Kei te mea ra nei kua whakaarerea e te ao nga wkakaliaunga a te Atua o nga mano ? Ka puta iho te kupu a Io te Atua oku matua i runga i ton a toroona i roto i te uira i to whatitiri, i te kanapatanga, me te kororia o tona mata. Tenei ahau te Atua oku matua naku hoki ratou i whakawhiti mai i nga huamo nunui o te moana. Kua maha nga tau e titiro atu ana ahau ki nga tama a te tangata e rere ke ana i nga whakahaunga i whakahaua atu ai ki o koutou tupuna te kupii nui kia aroha tetahi ki tetahi. Hoi k:ua waiho taku whakahaunga te aroha hei takahanga waewae ma nga tama a te tangata, kua kite hold ahau kua waiho te moni, te whenua hei Atua karakiatanga ma nga tama a te tangata.,' Ko te moni hoki to. mea e hiahia nuitia ana e nga tama a te tangata. ma tena mea hoki e oti ai. nga rakau o te pakariga, e hiahia ai nga kingi, nga rangatira, nga toa, kia tukua atu nga toto o tooku iwi ki a maringi kite mata o te whenua. Ma tena hoki e hiahia. nui ai tetahi kingitanga iwi hapuu, kia riro mai ki raro i tona mana te whenua a toria hoa, he

hoa aroha i te wa o te aroha, i te wa e hiahia ai kia tangohia mai te whenua a tetahi kua waiho hei hoa riri. A kua waiho taku whakahaunga te aroha, hei takahanga mate hoariritanga. Ko nga whare-kara-kia kua ki ia he mea hanga kite ao hei whare mo te Atua, koia tena ko tetahi take e takahi nei ite. aroha, he nui nga iwi o te ao, he nui nga karakia, ka tomo te puhaehae ki roto ki tetahi kingitangata ki tetahi rangatiratanga, a waiho iho taua karakia i he karakia hei whakahekenga i nga toto o toku iwi, he maha nga karakia nunui kei te ao, e whakahua noa ana i te ingoa o te Atua, ko to te ao whakawhirinakitanga kei te moni, na tena mea hoki i warewaretia ai e te ao nga whakahaunga tapu a te Atua. Na konei ka tonoa atu e ahau aku tutei kia whakaohoohokia nga tama a te tangata mo ratou i whakarere i aku whakahaunga. Ko te whenua i hoatu e ahau hei nohoanga mo aku mea i hanga ai hoi waiho ana te whenua hei putake pakanga ma nga tama a te tangata, hei take takatanga i taku kupu tapu i te aroha. A tena te ao, e mohio naaku aua whakaohoohotanga, i te mea ka ringihia nga toto o taku iwi ki nga marae o nga wharekarakia o ia haahi o ia haahi e kotiti ke nei te karakia ki nga moni o te ao, ki nga whenua o te ao, ki nga taonga o te ao. Whakarongb e taku pononga ko te iwi hapu tangata e aroha tonu kite pupuri i taku whakahaunga i te aroha, ka arohaina hoki e ahau nga tangata e pupuri ana i teriei kupu nui te aroha a ka whakaraneatia atu e au e tau mo nga kai pupuri i te aroha. Ko nga tangata e whakahua kau ana i te ingoa o te Atua, e kore tena tangata e meinga e ahauy he tangata tika te tangata e whakahua kau ana i te ingoa o te Atua. Ka tangohia atu e Io tona reo mutu tonu iho toku rongo i te reo o 10. Whakarongo e aku hoa, ko tenei e kite nei tatou, ki nga, wehe-

wehenga, me nga whawhai, me nga mauahara, tfe huarahi kite kino, e takahi nei r ite aroha. Ko nga kai-karakia ko te Atua, he kai-mauahara katoa, he kaiwhawliai katoa, he kai-wehewehe i te iwi kia kino tetahi ki tetalii. No te hunga karakia kore te whawhai, te mauahara, te wehewelienga, te liae, te totohe, te riri, tae atu kite hunga karakia. Na konei ka inohiotia atu ano nga kai-karakia he hunga karakia kore kite Atua. Haere e tenei mea hou i roto i nga parirau o Te Korimako, kauhautia tenei kupu tapu kite ao katoa. A mehemea hoki e hiahia mai te nupepa Herara, o Akarana, inaana e pikau enei kupu ki toona tuara i runga i te reo kihi, haria atu. Kaati i konei. Na to hoa iti i raro i te mana o te Kingi Nui o te Rangi, o Io Atua o Nga Mano, a kua tau iho nei tou kaha kite. hunga tika. Na Hone Mohi Tawhai. Waima, Aperira 12, ISS7.

Ki a Te Korimako. E manu, —Tena koe! Nga korero mo nga iwi i nolioia ai tenei motu Aotearoa hei wliakaahuareka i nga ngakau o nga kaititiro whakarongo hoki i nga korero nci ina panuitia. Hei whakapai ma nga kuare hei whakalie ma nga tangata mohio kia Te Korimako, tenei te koroki ahuareka mau. Koia tenei e kiia ana e nga korero a oku ruanuku Puwhakaaro. Ko tenei motu ko Aotearoa, he mea hi Na Maui te eanga ki runga he wlieiiua. Koia e kiia nei ko Te Ika-a-Maui. Waiho atu e Maui te kai tiaki i tana ika ko Ivui, ka tupu tena iwi a Ngatikui, hei iwi nui mo runga i Te Ika-a-Maui. He maha nga tau, e nohoana te iwi o Maui i runga i taua ika. Tera tetahi iwi kua tere mai i rawahi awa tona ingoa ko Tutumai ao tae mai ki Te Ika-a-Maui ka u ki uta timata tonu atu te whawhai patu, mete whawhai tohungatanga, mete mare-

na ano tetahi ki" tetahi i nga wahine me nga taane; te mutunga iho i a raua whawhai, ka ngaro atu ko Kui haere ana ki raro ki te whenua noho ai, ka riro Te IJca-a-Maui i a Tutumaiao, he maha nga tau i riro ai te mana o Te Ika-a-Maui i a Tutumaiao. Tera ano ka maanu mai lie ope i Rawahi awa ko Turehu tona ingoa tae mai kau ki uta ki Te Ika-a-Maui, u kau- ki uta kua timata te whawhai a Tutumaiao raua ko Turehu, he whawhai patu, he whawhai tohungatanga, mete marena ano nga taane me nga wahine o tetahi ki- tetahi a katupu hawhe-kaihe, ka ngaro atu a Tutumaiao, ka riro te mana o Te Ika-a-Maui i a Turehu, maha noa atu nga tau e noho ana a Turehu, i runga i Te Ika-a-Maui. Tera ano te ope a nga uri o Maui te haere mai ra kite kimi haere mai i te ika a to ratou koroua a Maui, ko Maori te ingoa 0 tenei iwi, tekau ki runga ki Te Ika-a-Maui, kua whawhai patu mete whawhai tohungatanga a Turehu raua ko Maori, mete marena o nga taane me nga wahine o tetahi ki tetahi a ka ngaro ko Turehu Kutupu, hawhekaihe etahi o te Maori. Ka riro mai ano te mana o Te Ika-a-Maui i ona uri, tae noa kite 46 Whakatupuranga o nga Maori e noho ana i runga i Te Ika-a-Maui. Ka taka mai he ope rapu whenua etahi iwi i Rawahi awa tona ingoa he Tupua u kau mai ki uta kua timata te whawhai patu mete whawhai tohungatanga, mete marena nga wahine me nga taane o tetahi o tetahi kua tupu haere nga kaihe a kua heke haere to tupu o te iwi Maori, kua nui haere te tupu o te Tupua. Na whakarongo e nga iwi o te motu titiro atu, kia Kui, kia Tutumaiao, kia Turehu, kua ngaro atu liore ak:e o tatou toenga hei karangatanga mo ratou 1 te ao nei. Ko Tutumaiao tona putanga he Wheiao i mua i te tirohanga a te kanohi e kore nei e roa .kua ngaro. Ko Turehu tona putanga he patupaiarehe e haere ana ki runga i nga maunga

korero ai, ano he waha tangata, kaore he waha Wairua Turehu. Kua ngaro tahi atu enei iwi me o ratou tohungatanga. Ka penei ano hoki nga tohungatanga e kotitike, ke atu ana i te huarahi o to ratou Atua o Io Atua o Nga Mano, a ka waiho te kotititanga ketanga atu hei riri ma Io ki tona iwi a ka waiho he Tupua anake hei kangatanga ki imnga ki Te Ika-a-Maui. E kore koe ete iwi Maori e tupu. No te mea kua hara koe ki to waiu kua tahuna e koe he hangi hei topa i to whaea, a kua kainga e koe te ngako mete kikokiko o to whaea a fco tona ngako me tona kikokiko. kua tahuri mai hei kai whakangaro i a koe. To kohatu i tarahuna ai e koe to whaea he koura, he nooti, he hiriwa, he kapa. Otiia he Atua pai ano tou Atua a 10, mehemea e utua ana e koe tenei hara nui au, kite ripenetanga, mete aroha mo nga tau e 40 e haere mai nei. Tefa ano tou ingoa ka waiho hei karangatanga mo nga whakatupuranga maha e haere mai nei. Wetewetekia te hara i rangi e tu nei wetewetekia te hara i te pouriuri, wetewetekia te hara i te potangotango wetekia te hara i to iwi wetea te mauahara i a Io e tu nei, kia puta ai tou iwi kite wheiao kite ao marama. Wetea te po, wetea te ao, wetea to iwi, wetea te rangi, wetea papa, wetea rangi, e Io i runga nei, e liuia te po, huia te ao, huia papa, Ituia rangi, hui te hara. Wetekia mauri ora puuta kite wheiaotatara kite ao marama. Ka inutu.—Na to koutou hoa, Na Hone Mohi Tawhai. Waima, Aperira 12, 1887.

Ki a Te Korimako. E hoa, —Tena koe! Tenei. te panui mo te whare o Hori Ngataikua tae mai. E whakamoemiti atii ana matou mo te mahi a Hon Ngatai, he mahi pai rawa atu ta Hori Xgatai, he tohu ■whakaatu tenei mo te pai mo tona kaha kite mahi mo te hapai,

i nga mahi pai mo tona iwi, mo nga tane, mo nga wahine, mo nga tamariki, mo te iwi nui katoa. E whakapai atu ana matou ano te otinga o tena whare nui, whare pai i a Hori Ngatai, me ona hapu. E hoa, me tuku atu e koe taku whakaatu ki aku hoa aroha o te motu Aotearoa kua oti ia matou tetahi whare nui te mahi ki Waipawa, Hakei Pei, Nepia, no te 26 o nga ra o Maehe, 1887, i oti ai he nui te pai o tenei whare. Ko te roa o taua whare, 125 putu; 60 putu te roa o te ruma rangatira; 25 putu te roa o te ruma raumati; 40 putu te roa o te ruma tuunga 0 nga rerewe, huihuia ka 125 putu te roa. Ko te tiketike o nga pakitara, 13 putu; ko te whanui, 20 putu. E rua nga rerewe kei roto o te 40 putu. E tu ana e rua nga tepu kei runga i tetahi o nga rerewe e rua nga tepu, ki runga i tetahi o nga rerewe no te tukunga atu kia haere ki roto o te ruma rangatira ka hono ka rite tonu nga tepu, kite 60 putu te roa, ko nga turu ka haere tonu 1 te taha o nga tepu i te rerewe te pikau. Ko nga hapu i huihui mai ki roto o taua whare, ko nga tangata o Heretaunga, me nga hapu o Wairarapa, o Tahoraiti, o Ngawapurua, o Baupanui, o Manukau, o Manawatu, o Rangitikei, o Whanganui, o Patea, o Te Wairoa, o Porangahau, o te Takapau, o Mataweka. He nui te painga o te huihuinga kite marae o taua whare o te tane, 0 te wahine, o te tamariki, o te Pakeha, he tohu Puru-ripine, katoa i o ratou kakahu. He nui te pai o nga tikanga i whakatakotoria e taua hui; he nui te pai o tenei whare; he nui te pai o. te tangata; he tikanga whakaora anake mo te tangata 1 oti i taua hui. Ko nga wini, me nga toa, mete rainatanga, me nga raiti, rereke noa atu ko te hinu o roto o nga raiti he rahipere wero. No te take kia panuitia katahi ano te mahinga o te whare ko tenei rereke te mahinga mete mohiotanga i puta mai i te mahinga o tenei whare.

Mete rerewe anake e kawe nga tepu, nga turn, nga kai, me nga mea katoa kite aroaro ote manuhiri* Na Nepe Te Apatu. Waipawa, Hazi Pei, Nepia, Aperira 15, 1887.

Ki a Te Korimako. E KOM, —Tena koe! Kotahi te mea ka tuku atu nei hei haringa mau kite ao katoa ko nga rongo mate o o matou hoa Minita i haere atu nei ki a raton mahi rupahu noa iho te kitea noatia ake toona mutunga ta te mea ko te mahi tenei he Hinota i nga tau katoa ia tau, ki mea te Hinota, ia tau, ki mea te Hinota, tae noa mai ki tenei tau, ka karangatia e te Atirikona raua ko te Pihopa ki runga o Hauraki te mutunga i he, he parekura ara he kohuru, ketekete kau ana te hunga ora mamae ana te hinengaro, pouri ana te ngakau taimaha ana te tinana, mauiui ana nga pokohiwi, ngoikore ana nga waewae, oioi te matenga iwikore ana nga ringaringa, i te putanga mai o tenei rongo parekura o aitua, kohuru ranei. Otira e hoa ma, he mea kohuru marire enei tangata na te iwi nei- na te Pakeha, he mea panga hoki he rongoa-whakamate ki roto i nga mea i kai ai ratou, na konei ra, e hoa ma i mamae ai i pouri ai i ngenge ai i taimaha ai te tinana raua ko te hinengaro, na te rere ke anohoki o tenei mate a ko nga mea tuatahi i rongo ai matou ko Ihaka Te Tai, ko Renata Tangata, ko Rupene Paerata, nga mea i mate, e takoto mate ana ko te Wiki Te Pa, ko Eamari, ko Hone P'apahia. Hui katoa ratou me i mate katoa toko ono a kite tikanga tera pea ka rite katoa mo te mate, hoi e te iwi Maori whakaaro titiro iho whakarongo atu hoki ki nga ngutu o nga Pakeha e hameme mai ra, i roto ano i o raua mangai, ko te kii tenei he mea penei taua he pohehe kite takotoranga o te pepa raua ko te paihana he whakateka tenei

kii, lioi ki ta tatou titiro ano ki nga ngutu wbakaroto o aua pakeha ra, e koro, hikohiko ana i roto i a raua ara, e penei ana me kii tana no te lieihei te paihana he mea rui taua pailiana ki ivaenga marae a haere atu ana te heihei kite kai i taua pailiana lieoi kei te huriliuri noa iho nga wliakaaro o nga kai kohuru hei alia ra lioki, i whiriwhiria ai te mea e takoto nui ana te alma o te mate aliakoa rapu, ora noa e kore e kitea, tena ia ano tatou ka titiro atu ka whakapa atu ai i o tatou ringa ki to raua kaki ka whakapa atu ai i o tatou taringa ki nga uma o aua nakakia penei ka rongo tatou e patukituki ana te tau o taua ate e kowhetewhete ana roto i te kopu rite tonu kite mea e pangia ana e te mate o roto i te kopu ngautakirikiri ana i roto i o ratou poho heoi ra e te iwi me titiro, me whakarongo, me malii kia kitea ai nga hua, ko reira kite ai, ko reira rongo ai arai matau ai, aki te kitea ina mahia me panga atu taua hunga kite pouritanga i raro ko te wahi tera o te tangihanga mete teteatanga o nga liiho waihoki e te iwi whakatangihia to tetere i te kowliitinga o te marama whakatangiliia ano lioki to tetere i te mea e liauhau ana te tupu o te rakau kei tae ki te maroketanga ngalioro ana nga rau, a haere mai ana te ngarara kino nei a te Atirikona raua ko te mokoroa nei ko te Piliopa, ka mutu - Na Te Hiea Webopiha. Te Kao, Aperira 16, 1887.

Ki a "Te Hie a Weropiha " me ana hoa.

E hoa ma, —Tena koutou! Kua perehitia e au to koutou pukapuka mo te matenga o Ikaka Te Tai, o Renata Tangata, me Rupene Paerata, mamae ana te tinana mete Wairua katoa o to koutou Bianu. I penei te whakaaro me perihitia ta koutou pukapuka, kaliore ranei ko te, tukunga ilio tenei, mehemea Ua kore, tena

koutou e kii i pono o matou wliakaaro i wliakapurerotia i taua pukapuka. Meliemea na te Pake.lia mai taua pukapuka ka whiua e au kite alii, notemea lie malii uanakia rawa, 11a, i tuliia tenei notemea lie kupu horiliori aua whakapae. Tenei koutou te mea kaliore o matou roimata e lieke ilio mo tenei aitua nui wliakaharalia, lieke ana nga roimata o nga Maori me nga tini Pakeha i moliio ai ki aua manuka a nga Maori me nga Pakelia ano hold, keiliea he tangata i pena me ratou te aliua pai, tu ana te rangimarie i o ratou kanolii tokotoru. Toko ono o nga tangata-Maori i kai i taua kai e toru tahi hoki nga Pakeha i kai hinga katoa i taua parekura tenei aua Pakeha tokotoru te noho mate inaianei, kua kaiakikotia e kore e mohiotia e ora rawa e mate ranei na te mea i mate rawa nga tangata tokotoru a te Maori i tino pouri ai nga iwi e rua i noho tahi ano te Pakeha mete Maori i te wahi kotahi na he mea hao ngatalii ratou i taua kupenga nanakia kaliore he moliiotanga o tetalii o te tetahi tera taua kupenga te kukume i a ratou ki nga liuarahi o te mate, na reira ka kii atu nei au ki a koutou kei tukua e koutou te mauahara Ida tupu mo tenei aitua kua tae nei ki roto ia tatou, e moliio pu ana tatou e hara tenei raru, e te raru e wliakapaingia e te Pakeha e te Maori ranei, e whakahawea ana nga iwi e rua ki nga whakapae i uru ki to koutou pukapuka meliemea i tika ka nui te pai kia whakamatea nga tangata o taua aitua otira, e moliio ana tatou katoa he tino teka. Meliemea ka tirohia e koutou Nga Kingi ii. 4, 5, i pa ano te mate ki nga tama o nga Poropiti:—" Na, hoki ana a Erilia ki Kirikara; a, e mate kai ano kei te wlienua. Na kei tona aroaro, nga tamariki a nga poropiti e noho ana. A ka mea ia ki tana tangata, whakaekea te koliua nui, kohuatia he kai ma nga tamariki, a nga Poropiti. Na te haerenga atu o tetahi kite

parae kite kolii puwha, kua kitea e ia tetahi rakau Maori tuaa waina nei; 11a, whakiia ana eia etahi o 011 a liua Maori; ki tonu tona kakaliu; haere mai ana ia katokatoliia ilio ki roto ki te kohua, ki nga mea i kohuatia ra; kiliai hoki i moliiotia e ratou. Na, ringitia ana e ratou hei kai ma nga tangata, a—ta ratou kainga ilio i te mea i kohuatia ra, na, ka karanga ratou, ka mea. He mate kei roto i te kohua, e te tangata ate Atua ! Na, kiliai i taea e ratou te kai. Na ko tana meatanga ake. Tena kawea mai he paraoa. Na makaa ana e ia ki roto i te kohua katahi ia mea. Ringitia ma te hunga nei, hei kai ma ratou. Na kua kore noa iho he hee i roto i te kohua, no runga i te kuaretanga tenei raru kaliore he kii a Eriha kia patua taua tangata mo tana kuwaretanga ahakoa i wahi iti ka mate nga tamariki a nga Poropiti, ko te take o te mate i mate ai o tatou hoa e kitea pea i na ka maliia e nga taakuta i runga i ta ratou malii raweke nga kai i tangohia mai i te puku o Ihaka ka nui te hari a nga pakeha meliemea ka kitea nga take i puta ai taua mate, e koa rawa ana hoki nga Pakeha mo te whakaaetanga a nga Maori kia liomai i nga hua o roto o te tinana o Ihaka kia maliia, penei ka moliio tahi nga iwi e rua nga take 0 taua mate, puna ake ana te aroha i o tatou ngakau katoa mo tenei malii tika rawa. Heoi " Kia tau ki a koutou te aroha noa mete rangimarie, he mea na te Atua, na to tatou Matua, 11a te Ariki hoki na Ihu Karaiti kia whakapaingia te Atua, te Matua o to tatou Ariki o Ihu Karaiti, te Matua o nga malii tohu, te Atua o te whakamarietanga katoa. Ko Ia nei te Kai-whaka-marie i a matou i o matou paweratanga katoatanga, e taea ai e matou te whakamarie te hunga e peehia ana e te alia ranei e te aha ranei ara te whakamarie, ki ta te Atua whakamarietanga i a matou." Ka huri, na koutou tenei waiata

Taku potiki e ka whano ka wareware koe i au, Kahore ana ra e hawea ana mai te hau kainga, Ka riro koe e Tama, mate kiki, Mete awha, mete apipi, Naku koe i whangai i te mangananihi, Naku koe i whangai i te aitanga o Tarione, I te kai whakaota e, E piri i te toka te aitanga a Ngangahore, E Tama peehi e, Ko Manaia ko te Tama i tohia, Kite tohi rau kano eno e Tama. Heoi. Na to koutou pononga ' Na Te Korimako.

Ki a Te Korimako. E manu, —Tena koe heoi te mihi! Tenei nga toru kupu liei utanga atu mau ki roto i ou parirau kia rongo mai nga uri e noho ana i runga i tenei motu o Aotearoa i te matenga o to matau wahine rangatira ko Taraipine Turoa te ingoa he nui to matou pouri mo tona matenga ko taua wahine he wahine whaimana ki runga ki ona iwi i whai kupu ia ki ona iwi kia kaha kite hapai i to tatou Ariki, i a Ihu Karaiti, kupu. 2. Kia aroha kite Atua, kia aroha kite tangata, kia rite ai te kupu ote aroha e kii ana te Karaipiture kei a Hoani iii. 16 kupu. 3. Hei konei e te iwi ka mutu ana kupu i konei, ka moe ona kanohi, ka tangi hoki tona iwi, e rua nga taonga, ko te pu tetahi, ko te roimata tetahi. Katahi ka hui ona iwi kite tangi ki a ia e 300 nga mea i taea te tatau i te nui o te tangata no te mea he nui no te pouri ki taua wahine rangatira. Notemea he uri rangatira nga tipuna ka whakahuatia atu ki raro nei:— 1. Ko Rongotapu: Ko te uri o Rongotapu, ko Tamatea; te uri o Tamatea, ko Tapuae; te uri o Tapuae, ko te Rangituamii. 2. Ko Rongotapu ano: He uri no Rongotapu, a Kokako; he uri no Kokako, aTahu; he uri no Tahu, a Tapuae; he uri no Tapuae, a Te Kakari. 3. Ko Rongotapu ano: He uri no Rongotapu, a Mahanga; he uri no Mahanga, a Urukai; he uri no Urukai, a Tapuae ; he uri no Tapuae, a Te Kakari. 4. Ko Rongotapu ano: He uri no Rongotapu, a Kiwa ; he uri no

Kiwa, a Ruapani; He uri no Ruapani, a Tapuae; he uri no Tapuae, aTe Kakari. Ko te mutunga tenei o nga tipuna o taua wahine. I nui rawa ai te pouri o ona iwi katoa mo enei tipuna he momo no ana tipuna heoi. He waiata mihi na tona hoa, mona i wehe atu i a ia i tenei ao:— Whakamau kite Wairua mehemea rawa roto ia ahau e, Whai ana ki nga huanui i haere tahi ai maua a i te wa i mua ra e, Hara mai tenei ka tureiti taku nei haere ra ma koutou ia, E hika ma, te rapunga i ahau e, Hei whakahauora ake i tetahi wahi e te ngakau e, Kia matatu ai taku nei haere ki Aranui ra e, Kua kite noa atu i nga oinga remu o te hoa kua riro e, E kui ma tenei hoki ra roto i ahau kai te noho kino e, Taku ngakau i takoto pai nei i etahi rangi ra e, Takoto kau i te ahiam ka rau aku mahara e Pine e, Unuhia e koe i o taua moenga e, Ka hua i ara, e kore e wehea taua e, Te mate ra kaati nei tonu ra ki ahau kite aroha atu e, Ko waitai hei whakatatu iho i aku mahara e, Te mea ra ka pakaru nei e roto i ahau. Ko te mutunga tenei. Ka huri. Parekapa Taepa.

Ki a Te Korimako. E hoa, —Tena ano koe ! Kua tae ake te korero a Arepa Maki, me tau hoki e tautoko nei i taku korero o mua. He rite tahi a taua nei whakaaro tena ko a Arepa, malm ano etahi korero mo ana. Ko taku mohiotanga e whakaparahakotia nei e ia, ehara i a au ake, i mea atu na hoki au lie mea i hakiri ai ahau. Engari pea ia kua tae kite puna e puta mai ai ena wai reka ranei, wai tai ranei, i mohio ai ia ki nga pukapuka, kite reo o Momona. Engari koa e Rapi, kia tupato, kei runga hoki te korero, kei raro te rahurahu. Tauhou i a nei ki nga mahi a te Kaiwhakawai. Hei aha ra enei akoranga hou, i te mea kua taunga noa atu pea koe kite Karaipiture ehara nei, i a Momona nana i whakamaori, engari nanga minita tawhito e tahaetia nei nga ika, o ta ratou kupenga, e Hauhau, e Momona, e Tariao, e mea atu e mea atu. Te haere ai ki nga

moana ke, hi ai me kore ranei e mau etahi taniwha kai tangata, kia unuhia ai nga niho penei nie enei taniwha rau o to taua motu, kua rarata nei. Na ratou hoki te tahae koia ka pakangatia ai (Huraiii.). He tika to ki, kia kaua e whakotiti ke i te Karaipiture kaua hoki korua ko Momona pokanoa e pera. Ko nga rarangi katoa i tuhituhia mai ra e Arepa e hangai ana ki nga ritenga o te Hahi puta noa i te ao; kahore ki a Momona. Ko aku i rongo ai mo Momona, no te whenua ano i tupu mai ai taua ritenga e manakohia ra e ia i runga i te parekareka kite mea hou. Hei aha tana kupu mo nga poropiti ? I hangai ranei ki a tangata hianga, ki a Hohepa Mete % Mehemea he reo pakeha ia ka kite ia i a Hohepa Mete pukapuka raua ko tana riwhi ko Pirikamu jlanga, he kanga ki a raua ano. Kapea a Matiu x. 8 9; tirohia a Ruka xxii., xxxv., xxxvi. Ko tona patai mo nga wahine maha kua oti na ia te utu, hei aha atu maku he tika hoki tau e kori kia jkaha ta taua timotimo i tenei ngarara pahekeheke. Ko te iriiri, kua mea atu na ahau he pai noa atu te tuku kite wai he turaki ia nei ta Momona, he pai noa atu te riringa, pera pea me ta Pita i a Koroniria ma, me ta Paora i te rangatira o te wliareherehere. E rite katoa ana i taua kupu ite iriiri. Ehara ano te panikena otiia e taea koa te aha u a Mariao taonga iti. Ko te tikanga hoki kite Hahi he oko kohatu te t akotoranga wai he mea whakatapu, ki roto ano kite whare tapu, a me ata tuku te tamaiti, tangata ranei, ki roto kite wai, otiia kite kahore e kaha te tamaiti me riringa kite wai pera ano te kaumatua. He wai anake hoki ta te Karaiti i tohutohu mai ai, kahore he ki me rumaki ranei, me riringi ranei. Tenei hoki tana tino iriiri kei a Ruka xii. 50—54; Maka x. 38; Roma vi. 1—11; Nga Mahi i. 5. Ko taua kupu ra, horoinga, he iriiri kite reo Kariki i oroko tuhituhia a

Maka, "he iriiri i nga kapa, i nga nohoanga," kahore pea enei i rumakina (Heperu vi. 1, 2, me ix. 10—15 ; Roma ii. 17—29). Ko te wliakakapi o te kotinga ra, he iriiri. Ko te whanautanga houtanga kei a Hoani i. 12, 18, me 3—5, 6. Ehara koa nga mea o waho, o te tinana ra engari 0 te ngakau (Maka vii. 4—16). Tena ko te patai. ki a Momona kahore!" engari aTe ICooti, aTe Potangaroa. Ko toku kaainga kei te pae e tau ai te manu. Ko toku ingoa hei aha mau e Arepa kahore taua e mohio ki a taua, kei te mohio a Te Kohimako. Kite mea he tika to kupu, "He lioa koe i roto i te Rongopai." Ka pai koe. x Ka liari talii taua. Ka pera me ta nga anahera i a Ruka ii. 10, 11, me Paora i a 1 Koriniti xv.:—" ICoia ano te aroha o te Atua kite ao homai ana tana Tama kotahi kia kahore ai e mate te tangata e wliakapono ana ki a ia engari kia whiwhi kite oranga tonutanga.—Na to mokai hauwarea, Na Te Koko.