He Kupu Tuku Mai.

Korimako, Issue 57, 20 November 1886, Page 7

He Kupu Tuku Mai.

Ki a Te Korimako.

E hoa, —Tena koe! Tukua atu enei kupu kia haria atu e koe ki nga waahi katoa e haerea ana e koe. Kua tae maua ko Te (Rev. W. Gittos) ki Parihaka, a kua kite maua i a Te Whiti raua ko Tohu. Te mea tuatahi ma maua he kai, ka whakatakotoria ki o maua aroaro. Ka whakawhetaitia e Te Kitohi, "Kite Ingoa o te Matua i te Rang!" Ka mutu te whakawhetai, ka patai mai a Te Whiti, " E whakapai ana koe ki a wai? Ka whakakokia atu e Te Kitohi, ** Kia Ihowa." Ka kii mai ano a, Te Whiti, "Heaha koe te whakapai mai ai ki ahau, e hara hold i te Atua nga kai na i hoata mau, erangi naku na Te Whiti, me whakapai mai koe ki ahau kia Te Whiti ka tika ?" Ka kii atu a Te Kitohi, " Kahore au e mohio ki tena, Ida au kite Pakeha, kia mutu te kai, kia rongo i te reka o te kai, katahi ka whakapai kite tangata nana te kai." Heoi ka mutu ta maua kai, ka puta ano te kupu a Te Kitohi kia Te Whiti, " He tangata mohio koe ki nga reo katoa, a me korero Pakeha atu taku whakapai ki a koe." I waenganui o te korero-Pakeha a Te Kitohi, ka kii mai a Te Whiti, " E hara ahau i te Pakeha e tika ai kia korero-Pakeha mai koe ki ahau, erangi me korero Maori mai." Katahi a Te Kitohi ka kii atu, "" I mea ahau he Atua koe, kaore

lie tangata nei ano." Itepo ij moe ai maua ki reira, ka patai! aliau kite Kaiwhakahaere tika-1 nga a To Whiti, liealia te oranga-1 mii e rapurapua nei e tenei malii j aTe Whiti 1" Ka kii mai tana j tangata, ''Ko te oranga anakej mo te tinana." Pehea to koutou i whakaaro kite oranga mo te; wairua ? Ka kii mai, " Kahorej I a ratou tikanga mo te wairua."! | Ka pataia ano e ahau, " Kei hea j I te Kaiwhakaatu Ida tatou mo te j ! kupu e kii nei a Te Whiti kua j riro mai te motu nei i a ia ?" ', Ka kii mai, "Ko nga hoia i Pukearuhe kua kore, ko nga hoia | i Waitara kua kore, ko nga hoia ] i Parihaka kua kore." Katahii au ka kii atu, "Na koa e malii; mai nei nga Pakeha i nga wheima kite paaniu hei nohoanga hipi, i kau, lioiho, poaka, a me pewhea' ka hoki mai ai Ida Te Whiti." 1 Ka kii mai, "Taihoa ka hokii mai ano te motu katoa Ida Tc; Whiti." Heoi, e nga tangata; katoa e titiro ana i Te Koediako, I panuitia atu ki nga tangata katoa ■ o koutou kaainga enei korero o! Parihaka. Ko maua kahore i| kite i tetahi malii o te marama- \ tanga i roto i tana kaainga Maori. | Heoi ano. Xa Rayieka Waikerepuru. YCIIIIUXAKT, ITOKIANGA, Hume 14, ISS6. ["Ko enei korero o te taenga o, " Kameka Waikerepuru " raua | ko tona Pakeha ko Te Kitohi, kua oti nei te tuhi i runga ake; nei, no mua atu i te raruraru a| jTe Whiti kite Pakeha, e noho i j mai nei ia i roto i te whare-here-| i here. —Te Etita.] +

I Ki a Te Korimako. IE hoa. —Tena koe! Tetelii malii 1 pai 11a Ngatipikiao ki Maketu, i | te 25 o nga ra o Hepetema. He j huiliuinga 110 nga iwi katoa e I wliai ana i te karakia a Himiona |Te Orinui, i tae pea kite whitu rau tangata i tae mai. I reira ano a Whariki tetelii o nga tohu-nga-nui, me Ngakuru o Tauranga, otira te tini noailio o nga ranga-

tira Maori o ia waahi o ia waahi o te tai-rawhiti, tae noa ki uta putu noa ki Tapapa i Waikato. He nui rawa atu te korero mete karakia tonu i nga ra e toru. Kaore i rikarika te whiu-kai ki te marae o Maketu. Ta te Pokilia Taranui pai ratou ko ana walime! Ko Timi Waata te tangata wlmkahaere i nga kai, te papai o nga pereti mete mano noaiho o nga ti-paata, tatangi liaere ana nga panikena, ano he liuihuinga no nga Kawana o te ao katoa. He nui atu te liua-hua-kukupa, te titi, mete tini noa atu o nga ika-moana. Kihai rawa i taea tc kai o nga kai, no te 28 o nga ra o Hepetema i pakaru ai taua hui i hokihoki ai nga iwi ki o ratou kaainga, " A waiho ana te tangata-wlienua kia whakapoururutanga Ivi te wkare ee!" Heoi ano.—Na to hoa, Na Hare Kauparaha. Maketu, Oketopa 3, ISBG. , ♦

Ki a Tk Koiitmako. E maxu, —Tcna koe ! Mau e tuku atu enei rua korero ki nga marae o Aotearoa. Ite2B o nga ra o Hepetoma ka tu lie hui ki Rangitikei. Ko te tino kupu i puta i taua liui, ko te tono ki te Kawanataiiga kia wliakatokomaliatia nga mema Maori mo te Pare mote, kia tapiritia mai -kia wlia atu mema liei hoa mo enei e tu nei. He wliakaatu tenei kia rongo nga iwi Maori katoa kia tautoko ratou i tenei pitihana, notemea kua tautoko katoa nga iwi Maori o konei, t-imata mai i Otaki tae atu ki "Wlianganui, tae atu hold ki Taupo. E hoa ma e nga iwi Maori, he mahi pai tenei kia taliuri tatou kite tautoko i tenei whakaaro, kia tokowaru ai o tatou mema. Tena e tae atu ki o koutou waalii nga tangata kawe haere i te pitihana kia liaina nga tangata i o ratou ingoa, Heoi ano. —Xa to koutou whanaunga, Na Te Kama. Apakuka. Awahuri, Eangittkei, Oketopa 7, ISS6.

Ki a Te Korimako. E manu,—Tena koe! Tukua atu ta matou reta ki o harirau, hei tuku atu i to matou aroha kia Raureti Mokonuiarangi. E hoa, tena koe i runga i to reta whakawhetai kia Taipari, kia Hamiora, kia Nikorima, me a ratou tamariki mete iwi hold, mo runga i o ratou raruraru i panuitia nei e koe. E hoa, eliara 1 te mea ka whakahaaweatia to reta, engari ka manaakitia. A ko ipatou tenei ko enei tamariki ka tuku whakawhetai atu ki a koe i runga i te aroha noa o te Atua kia tatou.. Koia i puta ai te makara kia mahia aua tu maki hei putanga aroha ki o iwi e noho mate mai ra. E hoa, ko te rite o taua tu mahi, kei te tangata e hoe ana kite hii ngohi. I hii ano matou i nga tahataha o konei, a mau ake a matou ngohi he paldrikiri. Muri iho ka rongo matou he tauranga whapuku kei kona, katahi matou ka hoe. atu ki kona, kaore ano kia tae atu kite tauranga ka maroke nga unahi o etahi o aua pakirikiri, maka ake kite wai. Te taenga atu kite tauranga ka takaia nga mea kihai i maroke nga unahi ki a matou maatika, a e toru tai i kawe ai liopukia mai e te whapuku ko nga maunu, ko nga maatika me nga nape haere atu ana ka riro, hold he mai ana ki te kaainga. Otira e pai ana, tenei ano te kupu, " kua haerea te haere." Heoi, e hoa, kia ora koe ma te Atua koe e tiaki e whakakaha kite mahi i ta tatou manu.—Na o mokai iti rawa, IS"a Tieo Pauro, „ Puti Huirua, „ Maraea Kitemate. Hori Matene, te Kaituhi. Kikikiri, Hauraki, Nowema 1, 1886. [E whakawhetai ana ahau mo ta koutou reta aroha. Kei te hari nui tooku ngakau mo runga i tenei huarahi kua kite-iho nei ahau, e kii ana koutou, kihai taku kupu i whakahaaweatia, engari i manaakitia e koutou. E mohio ana lioki tatou katoa.

ma te manaaki ka puta nga huarahi e kotahi ai o tatou tinana, e kotahi ai a tatou mahi me o tatou whakaaro, e karangatia ai he teina he tuakana. Ma tenei huarahi hoki e mohiotia ai, e mau ana te aroha o tetahi ki tetahi:—" Kia aroha ki tou hoa ano ko koe." E torn hoki nga mea nui i roto i o tatou ngakau, ko te whakapono, ko te tumanako mete aroha, otira ko te mea nui rawa o enei mea, ko te aroha. Heoi kahore atu he mea nui ma o tatou ngakau, he aroha anake ki nga teina me nga tuakana. Ahakoa he pakirikiri nga ika, he ika nonohi, otira e aku hoa aroha, kei te takoto marama tonu tenei kupu, "Ahakoa iti te aroha e karangatia ana he aroha," ahakoa i riro atu i te whapuku nga maatika, kia mahara koutou ki tenei kupu, " Kua haerea te haere kua mahia te mahi i hiahiatia ai." Ahakoa i hoki he mai koutou ki uta, otira ko to koutou aroha i hoea ai te moana kia whiwhi mai, kua waiho hei ingoa mo koutou ki tenei ao me tera atu. Kahore hoki te Atua e titiro ana ki nga ika i hiahiatia ai e koutou hei putanga mo to koutou aroha, erangi e titiro ana la kite ngakau o te tangata i puta ai kia mahia taua mahi.—]S"a Raureti MOKONUIARANGI.]

Ki a Te Koeimako. E manu, —Tena koe ! E hiahia ana ahau kia kuhua atu e koe ki roto i o parirau nga kupu nei, he wliakataikiha atu kite Kawanatanga he mea hoki ka mutu to nanao i nga titi o to motu ka hoki ki uta kite kai liua rakau mau. Ahakoa iti te kowha a te Kawanatanga me whakataikiha ano. Nona rate whakatauki, " Ko Mariao taonga iti Taikiha. e te matua o te motu me nga tangata." I te noho noa iho au i nga ra e noho mai ra koe i to motu i Moutohora, i mahara ahau tera a Ngakaunui ma ka hoe atu ki to motu kite Avliakahoki mai ia koe ki uta nei, no te korensra i ' O

tae atu ka mahara ahau he kupu kau nga korero a nga kai-tau-toko i mua ake nei i mea nei—hei pauna, hei tekau hereni ranei, hei ono hereni ranei, hei rima hereni ranei nga tautoko mo te manu nei. I tuhi kupu ano au ki Te Koiiimako hei whakakaawea maku i aua kupu, he mahara noku e kore rawa e pah eke te whakatauki nei i runga i te Maori, nei na taua kupu Maori e, "Kei nga whakatupuranga pea i muri ake nei te mahue ai taua miharo mo Maori." Na reira ahau ka tuhi whakataikiha kite tangata nana i whakamutu te noho mokemoke o te manu nei i tana motu, kua tae tenei kite 42 oku tau, a i waenganui o enei tau ka rangona e ahau nga ngutu 0 te hunga matauranga nui e komeme ana e penei ana nga komeme. Ka mate te motu, ka orate motu, ka pai tenei ture, ka kino tera, maku e mea, ka ora tatou, ka rongo atu au ia ratou komeme, ka noho wehi au i nga ra o taku oranga. Engarii tatari au kia pa noa mai te tahi o aua mea kino ki au- kia tangohia noatia ranei te tahi wahi o taku taro kia iti iho, kore kau noa iho. 1 naianei kua kore au e wehi i aua komeme. Na te mea ko nga mea e kitea ana e au i naianei he mea whakahari anake i toku ngakau nga kura, nga rori, nga mera, nga rerewe, nga tima, me nga aha noa ko nga mea whakapouri i pa mai ki au naku ano i mahi. Ko te itinga atu o taku taro naku ano i hoatu maarire r kei te mahara pono au, kei # te nui rawa te atawhai a te Kawanatanga ki nga Maori he kai ponu no Maori te take e komemenei. I te 29 o Hepetema te hui a Ngapuhi kite Waimate. I tata pea kite 300 nga tangata i tae ki taua hui. Ka tahi nei au ka kite i te hui korero pai a Ngapuhi, nga tangata i karangatia ai taua hui ko Ihaka Te Tai, Wiremu Katene, Heta Te Ham, Tane Haratua—nga take o taua hui: (1) Ko nga korero a Ihaka Te Tai o te Paremete; (2) ko te-

hapai pono a Ngapuhi i nga tikanga a te Kawanatanga o te motu; (3) ko te pehi i te tikanga Ani Kaaro, o Waihou, Hokianga, ki aTe Whiti. Atel6 o Nowema, te mahara he kawei no te mahi 1886, maranga ai a Ngapuhi ki Waihou kite pehi. Heoi ano. Na Matiu Kapa. Kaikohe, Nowema 2, 1886.

Ki a Te Korimako. E manu, —Tena koe! Ka tonoa koe kia haere kite hari atu i tenei putea i kuhua atu nei ki nga kupu. mihi, hei titiro ma nga hoa i te motu. Kia "Renata Kawepo," me era atu rangatira o Ngatikakuhunu, me etahi atu 0 nga iwi o te tai-rawhiti mete tai-tonga. E pa ma, tena ra koutou, nga iwi nga rangatira. Tena ra koutou,. kua tae atu nei kia koutou te kupu a Te Karaiti 1 kii ai, "Kia aroha te tangata ki tona hoa tangata ano," koia tenei kua tae mai nei te tohu o to koutou aroha kia matou. I te marama o Hepetema ka u mai a te Hinemoa tima ki Maketu, kite kawe mai i to koutou aroha ki nga iwi i tanumia nei e te paru mete pungarehu. A e rua tekau ma wha tana o nga kai i tukua mai i Maketu ki Matata nei, rokohanga mai matou i te po tonu nga mahara, te rongonga ake i to koutou aue, puta ake ana te pu-aroha, mete kii ake ano:—" E pa ma i te mate, e te iwi e nga rangatira i ngaro atu nei i te riri a te whenua, kua ea to koutou mate, kua tangihia mai to koutou mate e nga iwi nunui me nga rangatira nunui o te motu nei, kua kauria hoki te moana nui-a-kiwa e to koutou rongo, ka ora hoki te ngakau o nga morehu. Waiho i te ao i te mea kua wehewehea te aroha ki runga ki nga iwi me nga rangatira, a kua rite tahi te mamae. E hoa ma, tena ra koutou! na te Iwi-ngaro-Tawa, ara na Kapene Mea i whakahaere mai to koutou aroha. K.o tenei Pakeha he tangata aroha iiui ano kite i wi Maori. 11 e taenga

atu o te rongo o tenei mate ki a ia, haere tonu mai ia i Poneke i te ra kotahi, ao ake i tetahi ra, ka tae mai ki Tarawera, kihai rawa i tirohia e ia te mura me te ngaueiie o te whenua, whakamomori tonu ia kite rapu haere i nga morehu, he kawenga ake no tona pu-aroha ki ona matua Maori; Ako matou e kii penei ake ana, " Ka mahi ra e nga uri rangatira." He aroha pena ano tona me to koutou aroha, otira kua wkakakotahitia, ano tatou e te taro mete waina, i huaina ko te tinana mete toto oTe Karaiti, na konei i hoatu te aroha ki roto ite ngakau. I runga hoki i te awhinatanga mai a to tatou Minita mo te taha Maori, mete Kawanatanga, mete Kawana o Niu Tireni, i runga i te aroha o to tatou Kuini o Wikitoria. He waiata:— Tera te huanga kei te tai kite tonga kei a jriopio, E kai a tera hei uta kite waka ka orate ngakau. —Na o koutou hoa morehu, Na Arama Karaka MokoNUIARANGI, Na Tanira Paerau MokoNUIARANGI, Na Mikaere Te HurihaNGANUI, Otira na Ngatirangitihi katoa. Matata, Nowema 4, 1886.