He Kupu Tuku Mai.

Korimako, Issue 52, 17 May 1886, Page 8

He Kupu Tuku Mai.

Ki a Te Korimako. E hoa, —Tena koe! Panuitia atu e koe a matou kupu-poro-poroaki, whakamihi, whakamiharo, kia rongo nga iwi e rua, Maori, Pakeha. Kua tae tinana mai matou kite aroaro o te Tiati, me nga Roia, mete Huuri o te Hupirimi Kooti o Akarana nei. A tenei ka tukua atu a matou wliakawhetai kia. ratou katoa mo ta ratou tangohanga mai i a matou i roto i te whare-o-te-po. Me tuku atu hoki a matou whakawhetai ki o matou hoa-Pakeha, kia Te Witika raua ko Te Munu, mo runga i te tika mete pai o a raua whakahaerenga i ta matou keehi. "Waihoki, me tuku atu a matou whakawhetai ki nga rangatira me o matou roia, mo ta ratou whakamanuhiritanga i a matou ki to ratou Whare-rangatira, e karangatia ana ko Te Karapu. He nui hoki to matou whakamoemiti ijio to matou kitenga i a Te Paranihi, Minita o te Taha Maori, kanui hoki te whakamiharo o taua Minita mo te pai o te whakaputa a te Tiati i a matou i runga i to matou raruraru. Tenei ano te nuinga o a matou mea i whakamiharo ai, ko te pai o matou hoa-Pakeha kite arahi i a matou kia kite i nga mahi whakamiharo a tenei iwi a te Pakeha, me nga mea i nui haere ai tona rangatiratanga. Mete kawe hoki i a matou kia kite i nga manuao o Tiamani, a kite ana matou i te Kaiwhakahaere o aua kaipuke, me nga mea papai katoa o runga, nga pu-repo me nga pu-tima haere i roto i te wai. I kawea hoki matou kia kite i te pa i Takapuna, a ko nga pu-repo o taua pa, he nunui atu i nga pu o nga manuao. I muri o tena, ka kawea matou kia kite i nga reihi-hoiho i Takapuna, he nui te Pakeha i reira, mete Kawana Icoki o tenei motu. I whakamanuhiritia hoki matou e tetahi Pakeha-rangatira o Takapuna, a

kite ana matou i nga mea whakapai o tona whare, me nga tini ahua o nga puawai i roto i tana kaari. Heoi ano.—Na o koutou hoa, Ngakuru Te EangixaiWHIRIA, Hitiri Te Paerata, Taonui, Kapu Te Kohika, Paehua Matekau, Teni Wata Tukorehu, Tauaiti Te Tomo, Tuiri Takiwa, Ngatau Hoani, Hori Tauariki. A-karana, Aperira 13, 1886.

Ki a Te Korimako. E manu, —Tena koe, te manu tangi pai ki nga waahi katoa! Mau e tuku atu enei toru kupu ki oku hoa Maori i tu nei hei mema mo te Komiti Maori i tu i te tau 1883. No te 10 o nga ra o Aperira ka tae mai a Te Paranihi, Minita o te Taha Maori, ki Kororareka, Peiwhairangi, me ona hoa ko Wi Pere me Meiha Rapata Wahawaha. Kanui rawa te hari o te ngakau mo te kitenga i to taton hoa i a Te Paranihi. Mete rongo atu hoki ki nga tino kupu i puta mai i tona mangai hei whakahoki i nga korero a Ngapuhi. Kia whakaorangia nga rarangi o te Tiriti o Waitangi kua pakaru, mete Kooti Whenua kia whakakorea ki konei, otira kihai tenei i whakaaetia. I tu a Wi Pere kite whai kupu mo te kii a Ngapuhi kia kore te Kooti Whenua, kanui rawa te whakamoemiti o toku ngakau mo te pono mete tika o nga kupu a Wi Pere liei whakahoki i taua kupu a Ngapuhi. I tu atu ano ahau kite whakapuaki kupu ki a Te Paranihi. Mo te Rarangi tua 8, Tekihana tua 4, o te Ture Komiti Maori, 1883, kia whakakorea. He mahara iho noku he tino rarangi taimaha taua rarangi, koia ahau i mea ai me mana te tokorua kite noho Komiti. Heoi, ko tana kupu mai, kei te

mohio ano ia kanui te taimaha o taua rarangi heoi ka whakaaetia e ia kia mana te tokotoru kite noho Komiti, heoi, ka koki ia ka hohoro tonu tana tuku panui ki nga Komiti katoa kia matau ai kua mana te tokotoru kite noho Komiti. Heoi. Na Hare Matenga. Hariru, Ohaeawai, Mei 6, 1886.

Ki a Te Korimako. E ho a, —Tenei nga kupu mail e hari atu ki nga marae o Aotearoa, korokitia atu e koe ki nga iwi o runga, puta noa ki raro o te motu nei. I te marama o Maehe i pahure ake nei, e rua nga hui nui a te Hahi o te taha kia te Rarawa raua ko Ngapuhi. Kotahi na nga Pikopo, i tu tenei ki Matihetihe, Hokianga, he malia nga rangatira o Rotorua i tae mai ki taua hui. I hui katoa hoki nga Pikopo ki reira, notemea, e ai te kii, he hui whakanui i nga mahi a te Hahi, heoi iaaue matakitaki ana, ka rongo au i te reo tutu-ngarahu, i te haka, i te arero-whaatero, me nga tini waiata-Maori, mehemea nei he hahunga-tupapaku te rite o nga mahi a nga tangata. Puta ana tenei mahara oku ki tenei kupu, " Kite iokatia te kau ki te hoiho ka ngangare ki a raua," e mea ana ano tetahi kupu, " Kali ore he tangata o te temepara o te Atua ki nga whakapakoko." Heoi ra, kua iokatia te whakapono kite haka, a kua huihuia tahitia nga tikanga karakia ki aua tikanga Maori. Ko etahi mea i kite ai ahau, e whakanoatia ana e ratou te Ra Hapati, notemea e patua ana te kau i te marae i te mea ano e whiti ana te ra. Na, i a au e titiro ana ki enei tikanga, kahore rawa i tae mai he ahuarekatanga ki tooku ngakau, erangi ki taku mahara kei to ratou pirihi-kai-whakaako i pera ai nga tikanga, notemea, kei te kite tonu ia i aua tikanga, kahore rawa he kupu whakahe e puta atu i tona mangai. E wha nga karakiatanga

i tae ai ahau, i whakarongo ai ahau ki nga kauwhau a te pirilii. Na, i aua karakiatanga, kaliore he kupu o te Paipera hei putake mo te kauwhau, he mea penei ton u te timata o tana korero. Tuatahi: " E te wlianau, ko te tino halii tenei o Hehu Kerito, he mea hanga ki runga kite kamaka ki a Pita." Tuarua: " Kua kake a Te Karaiti kite rangi, ko Pita kua whakaritea hei riiwhi hei kaitiaki mo te Hahi." Tuatoru: "Kotehahi tenei i marama te wliakapapa o te tukunga iho ote mana." Tuawha: "Ko te wliakaatu i te tikanga o nga ahua me nga ripeka e mau i o ratou kaki, mete wai e tauhia ki o ratou rae ina tomo atu ina puta ki walio." Ko ana korero tonu enei, kahore he rerenga ketanga, he wliakaatu anake i te ahua o te Hahi Katorika, kahore ia e ako kia whiwhi ai nga tangata kite ora. Na, e hoa ma, ahakoa he tino tohunga ia kite whakataki i ana korero, me tona tiki atu i nga kupu Karaipiture, rakuhia mai ana ko waho kau mo runga i ana korero, ko te kiko waiho ana. He penei tonu te ahua, na reira kihai tooku ngakau i whakaae ki aua akoranga. Ahakoa ehara ahau i te tangata mohio, me korero au i aku whakaaro i kore ai ahau e whakaae ki aua akoranga. Tuatahi: Ko Pita te kamaka, kei pohehe koutou kite kupu a Ihu, me hua koe ko Kipa ara ko te kohatu, he mohio no Ihu he tangata pakeke a Pita, koia i whakaritea ai kite kohatu, pera me Napara i pakeke kite inoi kai a Rawiri, a whakaritea ana kite kohatu (1 Hamuera xxv. 37). Ko wai oti te Kamaka i kiia ra e Te Karaaiti hei tuunga mo te Hahi ? Ko Ia ano, a i matau ano a Pita, me era atu Apotoro ki taua kamaka, ina hoki i kii ano a Pita ko Te Karaiti taua kamaka (1 Pita ii. 5, 6, 7; 1 Koroniti iii. 11). He korero marama enei na Pita mo te hahi, heoi meinga ana e ia, ko Ihu Karaiti ano hei kamaka mo te kokonga. Tuarua: Kei te

rangi ke a Iliu, koia ka whakaritea ko Pita hei riiwlii, a tae noa ilio ki nga Papa o Roma e nolio mai nei. Ki taku mahara, erangi rawa kia kii tatou ko te Wairua Tapu, ko Tana i mea ai, " e liaere ana aliau, a ka tae atu aliau kite Matua, maku e tono mai tetahi atu kaiwliakamarie hei nolio tonu kia koutou " (Hoani xiv. 16,17). Otira, kaua tatou e kuare mo tenei, notemea, ehara to te Atua ngaronga atu i te penei mete ngaro tangata, ko te Atua kei te rangi, kei te wlienua, kei nga waalii katoa, e kore e tika tenei kii, me whai riiwhi. Tuatoru : " Ko te hahi anake o Roma i marama te whakapapa, na reira ko te hahi anake tenei o Te Karaiti, ehara etahi atu." Na, kia mohio tatou, ko tenei mea ko te hahi a Te Karaiti, ko nga tangata katoa e karakia ana ki a la, na konei e kore rawa e taea te kii, ehara etahi atu; e karakia katoa ana hoki ki taua Atua. Kia rere ke te Atua, katahi ka tika te kii, ehara tenei i a Te Karaiti. Tetahi e kore te Atua e whakatika i runga i nga wehewehenga o te hahi, a, e wliakahe ranei i etahi, erangi ko nga tangata tika katoa o ia wehenga ka whakatikaia, ko nga tangata he, ka whakahekia. Tuawha: Nga alma o Ihu 0 Meri ma, he whakamahara kia aroha tonu ai kei wareware. Pera ano te ripeka, erangi ko te wai e tauhia ana kite rae ina tomo atu he mea kia whai kaha ai i roto i te whare-karakia, a, 1 te putanga ki waho me pena ano kia whai kaha ai te whawhai kite rewera ina puta ki waho. I mohio ano a Te Karaiti tera nga tangata e wareware ki a la, a ka kore he aroha, na reira, whakaritea ana e ia he mea e mahara tonu ai nga tangata ki a ia, e aroha ai, ara, ko te Hapa Tapu. Kei te mahia tonutia tenei, kaua tetahi o mahia noatia ake. Na, ko te wai e tauhia ra kite rae, e kiia ana, i take mai i te kupu a Te Karaiti ki ana Apotoro :—" Haere koutou kite ao katoa iriiria nga. tangata i

runga i te ingoa o te Matua, o te Tama, o te Wairua Tapu." Koia ratou ka whakaliua ai i aua ingoa i te tauhinga ake o te wai. Ha! ki taku mohio, kua haangai tonu enei kupu a Te Karaiti kite tikanga e iriiria nei tatou inaianei. Heoi ra e hoa ma me whakamutu ake i konei nga korero mo taua hui, he mea hoki kia titiro tahi mai tatou katoa i enei wliakahaere e akona nei ki nga tangata Maori, na reira i kore ai e kite i te puaotanga o te malii a te Karaipiture e wliakamarama nei i te huarahi kite ora :—" He rama to kupu ki oku wae he maramatanga ki tooku ara" (Waiata cxix. 105. I te 25 o nga ra o Maehe ka tu te hui a te Hahi o Ingarangi ki Whangarei, tau ana te miharo ki taua hui. E rua nga putake, (1) he tainga no te kawa o te whare-karakia o nga rangatira taitama o tera kaainga, he nui atu te pai o taua whare, nui atu ite 300/. nga moni. Ko nga rangatira o taua whare ko Rev. A. Whareumu, Eru Nehua, Ponga Kingi, Riwi Taikawa, me etahi atu. Tena ra to hanga ! E pupuhi a,na te hau ki tana waalii e pai ai, a ka rongo koe i tona harurutanga, e kore e mohiotia te waahi i puta mai ai, e- tae atu ai ranei, ko te ritenga tenei o te hunga ka wlianau i te Wairua" (Hoani iii. 8). Kitea rawatia ake, kua rakau-nuitia, kua oti te whare-karakia. Kua mutu te kai-waipiro, kua tahuri kite Hapa ate Ariki. Kei te whakaaro ki tetahi whare-minita, e piki ra kite tika e koro ma ! Te putake tuarua, he Hinota whakatakoto tikanga mo te hahi, 10 nga minita-Maori mete tini noa atu o nga reimana. Ko te Atirikona Karaka te Tumuaki, e toru nga ra i mahi ai taua hui. I enei ra katoa kahore au i kite i tetahi raruraru kia iti, aliakoa tini te tangata Maori mete Pakeha. Heoi ano te reo nui e rangona ana he reo wliakamoemiti kite Atua. He tokomaha nga rangatira o Ngapuhi puta atu kia te Rarawa i tae ki taua

hui, a ko te kupu nui he awliina ite whakapono. He malii tika rawa tenei kia whaaia e te iwi Maori, ara, kia rua nga taonga hei hapai ma tatou, ko te whakapono mete rapu ora mo te tinana, ko te whakapono hei tuara mo a tatou malii katoa, titiro hold, na te rongo-pai i puta mai ai te rangimarie ki a tatou, ano ka wliai kiko tatou, ka tahuri tatou ka pei i to tatou whaea i whangaia ai tatou kite " waiu hianga kore," maua tatahitia ana e tatou ko o tatou whakaaro anake. Heoi ano. Na R. T. Waimamaku, Hokianga, Aperira 12, 1886.