SPEECHES MADE AT THE RUNANGA at NGARUAWAHIA, 25th May, 1860.

Daily Southern Cross, Volume XVII, Issue 1301, 8 June 1860, Page 1

SPEECHES MADE AT TH E RUNANGA at NGARUAWAHIA, 25th May, 1860.

Te Hbuheu. (Taupo). — Haeremai c Waikato. Haeremai ki te tikanga. So?ig : 'Tera te whetu takinatnai o te ko takutaupea tenei ka hoki niai.' Hone te Whatarau. (Nga ti Mahuta). Karangatia c aka matua ki te tikanga. Potakibau. (Nga ti Maiiuaotea) — Karangatia nga manu o tai ki uta. Karangatia ki uta. Karangatia ki Waikato kei tinibangatia koc. Matena. (Nga ti Maniapoto). — Haeremai c "Waikato mahia. Song : 'To Tau tenei te pi■watawata tenei te aka te wbauhia nei.' Hoani Pungarehu. (Nga ti Hinotu).— Haere niai c Apihai baeremai ki Waikato. So7ic/ : 'Taki wai ora, ka ova au c te wnenau ' WIREMU Kauoue. (N r ga ti Whatua) — Karangatia tenei te haere nci ki te whakarongo. Song : 'Ka ore te whakama kei tea bitoro auetahu ana be wai taratara me patuki aka kara kia ingo raai ai ' Iraia. (Nga ti Koroki) — Ilaevemai c Apibai kia kite i tenei main. Song : 'Tenei to pa tei te aka te wbaubia nei ' IIIAKA. (Pukaki). — Kirangati.t c ak^u matua. Karangatia ki uta teuoi au te haorc nei, ac, mabia ki te pai, be when be kei au Kei whea te pai ? Kaua abau c patua ko tena, mabia. Ruihan\. (Nga ti Tipa) — Titivo mai te pai, na, korero ki te pai. Song: 'Khitaia, kiritara waiho taratara.' — ' Pukana mai ana •wbaka karo niai ana eto pai.' Kia mau, kia mau ki te pai, ko uenuku taku Atua i mua, inaianei ko te Kaiaiti. Wiremu Teipu. (Nga ti Mahuta).—llaeiemai, tena koutou, tenei au, me main ki te wbakapono, ki te aioha, ki te Ture. Te Tutere. (Nga ti Haua) — Haeremai c Waikato i runga ite pai. Kia ta, rewa, Nui Tireni ki runga. Ruihana. — Tabia a raro kia pai. Eakau Pango. (Nga ti Koroki) — Kua riro atu nga kuao nei, ko enei ckoie c boatu Iraia. (Nga ti Korikij. — E Ruihana kua mabia c au tena mahi, kua ngengc au. Te Pakaroa. (Nga ti Haua) — Haeremai taku matua ki tenei moana kino — abakoa kino haere mai. Apiuai. (Nga ti Wbatua). — Karangamai c aku tuakana ki te mutunga. Karangatia kia rahi te karanga ki au, 'ko tahi ano te korero, ko te Ture, ko te whakapono. Tuhikitia. (Nga ti Ruiu) — Haeremai c Waikato. Song : 'Aba kei taku ate kapa lrikiui nei, ko te tau tcnei.' Re\Vl. — Kar.mgati.i c Tama ma ki uta Song : 'Ka baka, buati ano be waiata ka ore te ore ngau kino raw a boki panga rakau c ata ki tea atu.' Te Wetint (Nga ti Haua). — E korero ana au ki te Apihai. Ka liana mai nga rakau c toru, ko te Karaiti, ko to Kingi, ko te Kuiui ; ka whakaturia ko te Karaiti i waenga nui. Paora Tuhaere ,(^B a wbatua) —Karangatia tenei tauliou, tahuri maikii ki au, ki te tangata nana koe i wbakaako, me atawhai ki au, ki te kiri mangu, ki te kiri ma. Takati. (Nga ti Mahuta) — Heoiano, te tikanga me mahi ki te pai, ka mutu ra, MAY 26th, 1860. Te Wetini — Mehetnea i kite a te Kawana, itehe o te Rangitake, ka boki mai ia, ka tuhi pukapuka mai, kia rongo tana hoa a Potatau. Kiatukua atu ng.i Mimta me nga kaiwhakawa Maori ki te titiio. Kia kite tahi ite he. Katahi ka tika Rathi. (Nga ti Haua). — Kia marama ta koutou titiro, ki te pa o te Kawana. Ruta. (Nga ti Mahtita) — Kua wbakaae abau ki nga kupu a Tamati, kia huihuia nga Miaita, kia topu ratou, me nga kaiwhakawa kia buihui, kia topu ratou, me nga Runanga kia topu ratou, ka kite te he ka haere ki leira, kei teia wahi te he ka haere ki reira Wiremu Tamvhaua (Nga ti Haua). — Wbakarongo ; mai naku, tatou i he ai. Tiorioki. (Nga ti Koroki) — Whakarongo mai, ko aroba, c rite ana te arolia, engaii kaua te whenua c boatu E mea aua abau c hara i a Kawana anake te be. Engavi na nga Maori ano i biabia ki te hoatu i te whenua. Koia l ravuraru ai tatou. W. Tamehana. — Na ratou ant) i ki mai kia titoro ki runga, titiio ana tatou ki runga, titiro ana ratou ki raro, waihotia ake tatou. Kia titoro ano ki runga, na nga Minita nei tatou i maminga inaianei. Kua titiro tonu nei ratou ki te whenua, me pena ano boki tatou, me titoro tahi ki te wbenua. Te Waka TBNQOHr. (Nga ti Hourua). — Na te Raihi te tama i paihere i te Kumi raua ko te Kingi nei, kia te Karaiti. Te Ao o te Ranch. (Nga ti tahinga). — Titiro mai c Nga ti Haua, titiro mai c \Vaikato, taku kono ra. Katahi ka tarmmi<i te kono ki te wbenua, wbakarongo c Waikato c Nga ti Haua, kia penei to koutou Tnanawanui inetoku. Katahi ko Heiui Karua, ko Heta, l^|feia c Waikato, kia mau ki te pai. Te Awaitaia. (Nga ti Mahanga) —^Ka karanga kia Tamehana. Tamehana ki kona koe, ki konci au ka burihia|koe c au ki taku tuai-a ; to he ra, ko te hao ito wbonua

me nga tangata taka waiata inou. Song :'E noliora o te namunamu Id roto koia o te repo ropo, nau i whaka haero mai to atiawa i tera papae aiki te tonga ' Te llkuiieu. — Haere c Wiremu te Awaitaia raua ko Makarini ki to korero kia Kawana ; a Wiremu Tamehana mo haere kia To Rangitake kia whakamutua to whawhai. Te Hahii. — Kotahi auo to maua (Taniehana) wbaca. Ko taku tikanga ; kaua tera o pokanoa ki ta tora, ongari mana o haere mai, engari Waikato, engari Waikato, ka tika.. MAY 28 ra, 1860. liiaia. — Kua mahia nga main c au, nga raahi katoa. Raiiu. — Whakarongo mni ki te kupu a Potntnu, mo noho nga Reti ki Waikato Tiouioui. — Me whakaae te iwi ki te korero 0 Ituihnna. Kia tirohia aTe Rangitake, me haero hnki matou kia Te Kawana. HuiiliVNA. — Taku kupu ra i penci, taku kupu, kua karanga au, tukua au kia haere kia kite i to iio o to Rangilako raua ko Kawana ; no te kaorc tatou c kite i nga kai o loto; ka ki tatou ki nga kai o roto o te kona he tunu ranci, he ika innci, he hoaka ranei, he roke ranei, ho ti ranci, ki to pakeke raua; mo pcwhoa tcnei ? E Tioiiori, me haere katon nga Rangatira, nga hoa o Kawana, me Tamehana — kia inoi : pono ai ahau ki te Atua. Te Heuheu — Whakarongo mai c Ruihana ano nga kai ote pakeha 13 mca ana au kia te Mokena, me huere ia he hoia Ko tena c Waikato ; ka hoki koa nu ki taku kainga - whera ana te kupu kia haere to Mera (Mail) 1 walio ka haii au. Kaore aku mana ke ake. Ko te Kingi anake, ko te whenua i nga rangi i mua ra c wehi ana au ki nga kupu o te pakeha ; iuaianei c kore au c welii. Ka oia ano au i kite i te riri o to pakoha, c takahia nga pakeha ra tatou ki raro ; ko toua mana me whakahoki Ruihaua whakarongo mai c Waikato ka ore au i mohio ToEiKirrA. — E Ruihana kua ofci ; ka horia 0 au taku kupu ra; kahore he rori ki konei ; kahore au c pai ki te Reti. Tioriori — Kaore o pai kia pupuru te mera ; me tuku te mera kia haere ki te kawe aroha ki te kiri mangu ki to kiri ma ; ko toku kaorc c waiho; ki te pai tetahi ki taua— mahia — koi au to Reti ; E hara a Kawana te mana, naku ano te mana. Katipa. (Nga ti te Ata, Waiuku) — Ka marama to koiero ki taku c aku tuakana; ko te Kara nei, kaua ki Taranaki kati ano tau, ko to Kara, ko te l ua o potaka ka mau ki nga rakau c rua, aku ra c Iloani c Hori c rua tahi, kia kotahi ano taku ringa Te Tuuuiiuia. (Nga ti Ilaua) — E ki ana koe kia kotahi to ringa he puiu, hshopuhopu noku ; kei nga re kino, tetahi lie ngare pai, tetahi ko nga Reti, me ng.ue pai Iraia. — Ilacie mai taku tcma, tenei te pa, E Poiokovu me whakahoki tau, me taku kua hoki. Ruihana — Ilacie koo c tenei taba; haere koe c tora taha kia Kawana; haere tetahi tab a kia te Rangitake ka hoki mai, ka koiero ki au WtTiNi — Kia kotahi taku kupu kia koe ; no tua i te Ture nei te Moni a Kawana, ka tika, no loto i te Tuie nei, ki roto tenei i taku Koti. Taku kara etu mai ra i runga i taku pibi ; ki te ki a Kumi mana le whakaaro, ki tana pihi Taku waiata — ' Te Rai ai to tai o Kawhia ka wehe koe. Kereopa. (Nga ti Tahinga). — E koie au c kai kai i enci koicio, i nga koiero o te ra horoi whakamoeiniti ana au. Ka pai to korero a Katipa, via makarini c wahi, ko te koiero aTe Tumuhuia ma taku turi ka kino nga rangatira toku rua ka rongo au c kore c riii Karaka te Taniwiia. (Nga ti Mahuta) — Kaua c mahia te Rore — engari kati ano i te Rore o mua ; kaua o pei i nga pakeha ; kaore c tiaki Mira Hongihongi (Nga ti Ilinetu). — Kua kopi tenei huaiahi; ko koe anake auo kei tau; mehemca no mua ta Kawana, ka tika. No naianei ka he; kei ki te tangatanaku i ki atu teia tangata kia haere mai Kau — nana ano 1 haeie mai.