He mahi aha ta nga minita

Maunsell, Robert, 1810-1894, Church Mission Press (N.Z.), Purewa, N.Z., 1846

KO TE WHAKAPONO.

iC Ano rahoki ko Ihu ki a ia, E ko, na tou whakapono koe i whakaora haere marie, kia ora koe i tou mate.—Maka v. 34.

Na te matenga o te Karaiti i ora ai te tangata, na tana inoi i mana ai a tatou inoi. Na te aha hoki i kiia ai ma te Whakapono e ora ai, ma te Whakapono e riro mai ai nga mea pai i a tatou ?

E tika rurua ana ano. Ko te Whakapono te whakatatanga atu ki ate Karaiti, te awhitanga atu i a ia. He puna a te Karaiti e ki pu ana i te wai pai, ko te Whakapono te ipu e utuhia mai ai te wai. Ko ia te taro i heke iho i runga ite rangi, me kai e tangata ka ora ai. E tika ana te ki, ma te taro e ora ai; e tika ana ano te ki, ma te kai i taua taro e ora ai ; no te mea na te kainga i riro mai ai taua taro ki roto kite tangata.

Tika pu te kupu a Ihaia kite hunga e pehia ana ete pouri, e te he : “Ko wai o koutou e wehi ana i a Ihowa, e whakarongo ana kite kupu a tana pononga, e haere ana i roto ite pouri, kahore hoki he whakamarama? Kia okioki atu kite ingoa o Ihowa, kia taupuhipuhi atu ki tona Atua.”* Ko ta ana tamariki kupu tonu tenei, “ I

* Ihaia 50. 10.

2

KO TE WHAKAPONO.

titiro ratou ki a ia, a kua marama.”* Ahakoa nui noa iho te pouri, ahakoa matotoru whakaharahara te kapua, kei tua ano te ra e whiti ana, a kite upu atu te titiro, ka kitea atu ano e te ngakau whakapono.

Pouri noa iho te ngakau o tenei wahine i te nui o tona mate. Ko tahi tekau ma rua nga tau i ngaua ai ia, a kore noa iho e ora. Rere noa ki tenei rata, ki tenei rata. Ma kona hoki e aha ai ? Kihai rawa i taharahara, kihai i aha. Tika rawa te kupu nei, Engari te whakawhirinaki kite Atua, atla kite tangata/’t Te kitenga ote wahine ite he o nga rata, na, anga pu ana ana whakaaro ki a te Karaiti. I rongo hoki he kai whakaora-tangata ia; i kite ano pea i nga tini tupapaku i korerotia kautia atu e ia, a ora tonu ake. Otiia ahakoa nui noa tona hiahia, i nui ano tona whakama, tona wehi. Ehara tenei ite mea kino; e mea ana hoki te pukapuka, ee Mahi atu ki a Ihowa i runga i te wehi, kia hari mete Engari me i whakaaro ia ki tona whakama, a noho ana, kihai i haere mai ki ate Karaiti, na, katahi ia ka he; kihai ano hoki i ora.

Ano te poauau & te hunga kua he, kua taka ranei kite kino ! E ki ana ratou, he whakama i kore ai ratou e karakia. He whakama! Te whakama koe kite kai I—me i pena nga matapo i a raua e riria ana e te nuinga kia kati te turituri, ina, kua noho matapo ano raua, a mate noa. Engari ka he, ka mate, me tohe kite kai whakaora kia whakaorangia i tou he. Kaua e atawhaitia te ngakau whakakake. Tukua ma te hiahia kite ora e pehi. Ki ta te tangata whakapono whakaaro he oranga ngakau ki

* Nga Waiata xxxiv. 5.

•f Nga Waiata cxviii. 8.

$ Nga Waiata ii. IL

KO TE WHAKAPONO.

3

te mea ka tata atu kite kai whakaora. E rite ana kite tangata e ngaua ana e te maeke i roto i te ana pouri, a ka puta ki waho paina ai kite ra.

Ko te whakaaro ano hoki tenei a taua wahine, “ Kia pa kau atu ahau kite kurupatu o tona kakahu, ka ora ahau.”* Na ka kuhu atu ia ki roto ki nga mano i mui nei ki a te Karaiti, a haere mai ana ki muri i a ia. Ko ta etahi he matakitaki kau, he tokomaha ano pea nga turoro i pa ki a ia; otiia kihai i ora. Pa kau atu te wahine ra kua ora.—Na te aha?—Kua whakaaturia mai e te Karaiti, “E ko, na tou whakapono koe i whakaora.”

Ko tana kupu ano hoki tenei ki nga tini tangata i whakamana nei eia a ratou inoi. Ite inoinga ate keneturio kia puaki kau mai ta te Karaiti kupu, a ka ora tana pononga, i miharo a te Karaiti kite whakapono o tona ngakau, a ka mea mai ki a ia, “ Kia rite ki tou whakapono te meatanga ki a koe.” f Na ka ora tana pononga. Ite oranga o te repara i tahuri mai nei, i koropiko nei ki a Ihu, ko te whakapono ano te mea, ki ta te Karaiti, i ora ai ia. (C Whakatika, haere, na tou whakapono koe i ora ai.” J

Ko tana ki ano tenei kite wahine i haere mai nei, i tohe ki a ia kia whakaorangia tana tamahine i ngaua kinotia ete rewera. Tohe noa te wahine, tohe noa, kihai i puaki te tahi kupu ate Karaiti. Puaki rawa ake, he whakakahore. Otiia kihai te wahine i whakaae ki tena. Me pehea hoki i te nni o tona hiahia kia whakaorangia tana kotiro. E kaha te hiahia ka kaha te tohe. Kei te tohe ano ia. Na ko te meatanga mai ate Karaiti,

* Matin ix. 21.

£ Ruka xvii. 19.

■f Matin viii. 13.

4

KO TE WHAKAPONO.

ec E tai he rahi tou whakapono: kia rite ki tau i pai ai te meatanga ki a koe.” * A ora ake tana tamahine.

Kei wareware hoki tatou kite arumanga mai o nga matapo ia te Karaiti. I mohio raua ma te Karaiti anake e titiro ai o raua kanohi; i mohio ano hoki e kore e panga atu e ia ki waho nga tangata e haere atu ana ki a ia. Koia raua i tohe ai. Me he tohe kau noa iho, me he mea kihai i tohe i runga i te Whakapono, kahore rawa i mana. Ko tenei, i whakaae te ngakau, i whakanui te ngakau, i anga nui mai te ngakau; a, te tukunga iho, titiro ana o raua kanohi.

He nui noa atu ano hoki i enei merekara nga mea e taea ete Whakapono: korerotia te tahi tekau ma tahi o Nga Hiperu, tirohia iho i reira nga mahi a Noa, a Aperahama, a Mohi, a era atu tini tangata e mau na nga ingoa: na te aha i taea ai a ratou mahi nui ? Na te Whakapono.

I pehea a Paora i te toru tekau ma toru o taua upoko ? E ki ana, “Na te Whakapono i toa ai a te Atua tamariki i nga kingi, i mahi ai i nga mahi tika, i whiwhi ai ki nga mea pai, i ora ai i nga raiona, ite ahi, ite patu; na reira ano hoki i whai kaha ai te hunga ngoikore.”

Ko te Whakapono ano hoki te take o nga tini whakaaro pai, o nga tini mahi pai i roto ite ngakau. Ma reira tatou e taunga ai, e tata ai kite Atu a, e whiwhi ai hoki ki ana mea pai. f Ma reira e riro mai ai a tatou mea e inoi ai. J Ma reira e tikangatia ai a tatou karakiata-

* Matiu xv. 28.

“t Roma v. 2 ; Epeha iii. 12.

$ Matiu xxi. 22.

KO TE WHAKAPONO.

5

nga katoa. Ki te kahore he Whakapono hei aha ma wai a tatou karakia ? Ka rite ano ki nga Hurai kihai nei i whai pai i te kauwhau a Mohi, no te mea kihai i whakananua kite Whakapono.*

Ki ta Pita hoki ko te Whakapono te mea hei horoi mo nga ngakau o nga Tauiwi.t Ko te Whakapono te ringa, me nga kanohi, o te ngakau : ko nga kanohi hei whakataki i te ara, ko nga ringaringa hei awhi ki ta te hinengaro i pai ai. Waihoki ma te Whakapono e matakitaki atu ki nga mea pai ate Karaiti, e awhi atu ki a ia. No reira te kupu a Paora, “ Ka haere tatou i te whakapono, ehara i te titiro,” £ —ehara ite kanohi maori; engari ko te Whakapono hei arahi i a tatou i tenei wahi. No reira ano hoki te kupu a Paora i te tahi tekau ma tahi o Nga Hiperu, i te tuatahi o nga rarangi, “ Ko te whakapono te tino tumautanga o nga mea e taria ana, mete tohu 0 nga mea kahore nei i kitea.” Ahakoa matara noa atu nga mea i homai e te Karaiti, e tata tonu ana ki ta te ngakau whakapono : ahakoa e kore e kitea e te kanohi maori, e kitea ana ano e te kanohi hou.

Na taua mea ano hoki, na te Whakapono, i tata mai ai, i noho ai ate Karaiti i roto i te ngakau. § Na reira tatou i ineinga ai hei tamariki ma te Atua : na reira i ora ai: na reira i koa ai. || Na reira ahakoa rawakore te tangata, tino hari ana ia ki tona taonga nui e kore nei e pirau, e kore ano hoki e riro i te tahae, e kore e memeha.

Na, he aha tenei mea te Whakapono ? Kei mea, He inoi te Whakapono. Engari, ka inoi koe, me

* Nga Hipera iv. 2.

•]- Nga Mahi xv. 9.

$ 2 Koriniti v. 7’

§ Epeha iii. 17.

|] Roma xv. 13,

6

KO TE WHAKAPONO.

inoi i runga i te Whakapono. He inoi ano te Inoi,

—he whakapono ano te Whakapono. Kei mea hoki, He Aroha te Whakapono. Kaho: Engari, na te Whakapono i toko ake ai te aroha. Kei mea, He mahi pai te Whakapono: ko te Whakapono nei hoki te take o te pai.

Na, —te Whakapono e ora ai te tangata, —he unga ki a te Karaiti. E rite ana ki to te wahine ipa nei ki a Ihu, ki to te wahine o Keina, ki to te keneturio, ki to nga matapo. I whakaae o ratou ngakau he kai whakaora a te Karaiti. Otiia kihai i whakaae kau mai: he tokomaha nga tangata i whakaae mai, a kihai i ora. E whakaae ana nga wairua kino,* a e kore e ora. I whakaae tenei wahine; na, ko te whainga ia te Karaiti. He wehi tena, he whakama tena, he kiki no te tangata tena, pupu tonu, he mate tena, heoi, tohe tonu; na, ko te whakapanga atu ki a ia, ko te oranga hoki i ora ai. Koia ahau i mea ai, Ko te Whakapono te unga atu ki a te Karaiti, te pera me tana iki ai, “ Kia u koutou ki roto i a au.” f Tapahia mai te manga ite rakau, kihai i taro kua mate. Na te aha? Na te mea kua motuhia mai ite take. Waiho kia u ana, ka ora, ka whai hua. Ko koe tenei, ko te Karaiti tera: ko te Whakapono te whakatatanga atu ki a ia. Ko ia te rongoa pai. Ka kore e kainga, e kore e orate tangata: kia toremi ki roto, ka ora.

Kola ahau i mea ai, e te whanau, Kia kaha ta tatou inoi kia whakanuia to tatou Whakapono: J haunga te whakapono ate ngutu; engari to te ngakau. Ma tona Wairua Tapu ka noho ai taua mea ki roto ki a tatou; § a kite liua te ngakau whakapono, ka hua te aroha, kahu a

* Hemi ii. 19.

■f Hoani xv. 4.

$ Ruka xvii. 5.

§ Epeha iii. 17.

KO TE WHAKAPONO.

7

te mahi pai. Whaia ate Karaiti: piri atu ki a ia. Kei wehi, kei whakama, kei rongo kite riri kite kata ate tangata. Kapatao he iti te ora, he iti te rangi, he iti ate Karaiti—a. Tena ko tenei, kei hea he kai whakaora ke atu o tahaki ? Ko nga mano kai whakaora e rite ana ki aua rata i poto atu na nga moni a te wahine i a ratou, a kihai i ora. Tena ko te Karaiti, he homai noa mai tana ite ora: kahore hoki a tatou mea hei hoko, hei utu ; e kore ano hoki e roa te whainga: ko tenei te ra ote whakaoranga.* Ko nga tohunga maori me nga rata maori, he kupu ano i tika, he kupu ano i he; tena ko te Karaiti, mana pu tana kupu, mana tonu ana mahi. E kore ranei koe e hiahia kia ora ? Haere mai; kia pa kau atu koe ki a Ihu, ka ora koe.

* 2 Koriniti vi. 2.

KO NGA MAHI HOU.

a Na, kite mea kei roto i a te Karaiti te tahi, he mahinga hou ia : kua pahure nga mea tawhito; na, kua whakahoutia nga mea katoa.”—2 Koriniti v. 17-

Ahakoa i riro tenei ao i a Hatana i te takanga o te tangata, kihai te Atua i pai kia tino whakarerea atu ki a ia. No taua takanga ra ano tana whakaaro kia wehea mai etahi tangata mana i tena whakatupuranga, i tena whakatupuranga, a taea noatia te wa e riro katoa mai ai nga iwi ito tatou Ariki.* Ko Apera tana tangata i whiriwhiri mataati ai; neke mai ko Enoka, ko Noa, ko Aperahama, ratou ko ana tamariki; na ka wehea mai tena iwi nga Hurai mona, a taea noatia te whanautanga ote Karaiti. I wehea ai ratou hei whakakite i ana tikanga kite ao, hei kai pupuru i ana korero.

Ko tana kupu tenei mo nga Hurai, “He iwi tenei i hanga e aliau moku ; ma ratou e whakapuaki te whakamoemiti ki a au.”+ Ai to ratou whakaputanga mai i Ihipa, i te mea ka tata te whiti atu ki to ratou kainga i homai e ia ki a ratou, na ka whakaaturia mai e ia ana tikanga, a ka mea ki a ratou, “ He iwi tapu koe no Iliowa

* Whakakitenga xi, 15,

f Ihaia xliii, 21,

2

KO NGA MAHI HOU.

no ton Atua; i whiriwhiria ai koe e Ihowa e tou Atua, kia waiho ai hei iwi mona ake ano i nga iwi katoa i te mata o te whenua.” *

Te putanga mai o te Karaiti kite ao, na ka wehea mai e ia etahi tangata hei tangata ake mana, hei whakamarama ito ratou nuinga e noho ana ite pouri. t Ko nga Hurai anake ana i mea ai i te timatatanga, a ka he rawa ratou, ka tahuri ke atu i a ia, na ka tahuri ia ki nga tailiwi kite tango i roto i a ratou i te tahi iwi mo tona ingoa.” J Ko nga Hurai te iwi ote Atua i mua : ko te Hahi inaianei; aka tapiritia mai eiaki a ratou i roto i tena iwi, i tera iwi, kia kapi ra ano te ao i ona tangata.

Na enei tangata i tata mai ai ia kite ao, ko enei hoki te tote hei whakaora kei pirau. § No konei a Paora i mea ai, ko te mea tenei i haere mai ai a te Karaiti he whakaora i a tatou, hei iwi whakamotuhake mona, “ kia whakapaia ai he hunga mona ake ano, he hunga totohe ki nga mahi pai.” [|

Mo reira ano hoki enei kupu a Pita, “ He whakatupu* ranga whiriwhiri koutou, he tohungatanga whakakingi, he iwi tapu, he hunga kua riro ite Atua; kia whakapuakina ai e koutou te pai ona i karangatia ai koutou i te pouritanga ki tana maramatanga

Titiro hold, heoi ano ta te Karaiti i mea ai hi ana tamariki i liokona nei e ia, i motuhia mai nei hei tamariki mana, ko tana aroha kia whakakitea e ratou, kia waiho ano hoki ratou hei whakaaturanga atu mo tona pai kite

Tiutero* vii. 6\ Matiu v* 16,

§ Matiu v. 13 ; Kenehi xviii. 26, 32. 1 Pita ii. 9.

$ Nga Malli xv. 14,

|| Taituha ii, 14,

3

KO NGA MAHI HOU.

ao. E mangere te Hahi, e atawhai ite kino, kua taka, kua pera me nga Hurai; a e takahi ana ratou i ta te Karaiti whakaaro i whiriwhiria ai ratou.

Kihai a te Karaiti i mea kia hokona kautia te Hahi, a heoi ano. I whakaaro ano ia kite mea e tupu ai te pai i roto i a ratou, e whakakitea ai e ratou tona pai kite ao, e whakatupuria ake ai hoki ratou hei tangata pai mo te kainga i homai nei ki a ratou. I whakaaro hoki ia, kahore o ratou kaha e neke ake ai kite pai; he poauau nei hoki te ngakau maori, he ngoikore kite pai, he kaha kite kino. I tona taenga ki tona Matua, na ka tonoa mai e ia te Wairua Tapu hei kai arahi, hei kai whakakaha, hei kai whakatapu—Ko te mahi tenei a te Kaiwhakatapu, ko te whakatapu i te pai, ko te pehi i te kino i roto ite ngakau,—he whakahou ite ngakau. Ko te ingoa o tenei whakahoutanga, ko te Whanautanga houtanga ; he whakaputanga ketanga hoki i nga whakaaro ote tangata, e anga ai ia kite Ripeneta, kite Whakapono, ki te Aroha, kite Pai; “ e whakarerea ai te hanga o mua te tangata tawhito, a e whakahoutia ai i te wairua o tona hinengaro,” *

Ko enei mea, ko “te hanga o mua,” ko “te tangata tawhito,” e rite ana ki aua “ mea tawhito ” i korerotia nei ita tatou rarangi. Ka whakahoutia te ngakau, ka whakarihariha atu ki nga mea i matenuitia i mua, a ka whai kite tahi tikanga hou, kite tahi mahi hou mana.

Ko te tahi mea hoki i tohe ai te ngakau hou kite pai, ko te kawenga ate arolia ki ate Karaiti.t Na enei e rua, na te ngakau hou raua ko te ngakau aroha i whakaahuareka ai, i whai ai te tangata ki nga mea pai: ko ate Ka-

* Epeha iv. 22, 23,

■f 2 Koriniti v. 14.

4

KO NGA MAHI HOU.

raitl mea enei hei whakahou i nga tikanga ote ao; a, na enei i kitea ai te tahi wahi ote pai ki tenei motu. Ae ra, na te ngakau hou raua ko te ngakau aroha i rere ke ai a koutou mahi o i kore ai e rite ki nga mahi o mua.

He tikanga pehea nga tikanga o mua, he aha hoki nga mea i whakaakona ai te tangata maori e ona tohunga ? I riria ranei e ratou te ngangare ? i whakatupuria ranei e ratou te aroha ? i pehia ranei e ratou te hiahia kite kino ? i whai ranei ratou kia kake te tangata ? Me pehea u a ratou e mohio ai ? Kahore nei hoki a ratou pukapuka ? He mea tito noa ake na ratou a ratou tikanga. He ngakau kino te ngakau tangata; koia ano hoki a ratou tikanga i kino ai. No te rangi ate Karaiti tikanga; no reira i rere ke ai nga mahi a ana tamariki. Ko ta te tangata whakapono mahi pai ranei tenei, he papatu, he akiaki, he whakatina ki tana wahine ? Kahore ano ranei i kitea noatia etahi o te hunga whakapono e whakarere ana i taua tikanga mangere, i tana tikanga whakapehapeha,—i te tapu, a e anga ana kite waha i nga pikaunga a a ratou wahine ? Na te aha ? Na te mea kua whakapono ratou, kua whakaaro ki etahi mahi hou ma ratou. He taonga kau te wahine i mua, he akiakinga: ka tahi ka kiia kia atawhaitia kia arohaina. Ae ra, e nga wahine, ko te mea tenei e kake ai koutou, ko te Kongo pai. Na tenei i piri ai te tane ki tana wahine. I mua ko nga tinana kau i tata; na tenei i awhi ai nga ngakau. Kia whakapono kau te tangata, ka toko ake i roto i a ia he aroha hou ki tana wahine ki ana tamariki. Na tenei ano hoki i rere ke ai, i kake ai nga whakaaro a te wahine. I mua kahore ana kianga ake he pai tena, he kino tena: i mua kahore ona hiahia kia whakatangata, kia mahi i nga mahi pai.—Te rironga mai i a te Karaiti, ka tahi ka whakarerea e ia ana mahi o mua ; te tutu, te

KO NGA MAHI HOU.

5

whakangutungutu, te paru; a whai ake ana ki nga tikanga ate wahine whakapono. Na te aha oti ia i anga ai kite horoi i ana tamariki ? Na te aha i whakaako ai ia i a ratou ? i kawe mai ai kite kura ? I pena ano ranei i mua ? Na te aha oti i hanga ai e ia, i horoia ai, i tiakina ai nga kakahu, nga mea o tona tahu ? Na te whakapono. Ae ra ; na tenei i aroha ai, i rongo ai, i atawhai ai to wahine ki a koe : he whakaaro hoki na tona ngakau ki te tikanga a tona Ariki, ki ana kupu hoki, ce kia rongo koutou, e nga wahine, ki a koutou tane, * kia ai ano hoki a koutou mahi pai hei kukume i a ratou kite pai.”

He tikanga wliakamate tangata to mua tikanga, he tikanga wehewehe, he ngangau, he paru, he nanakia. He tikanga whakaora ta te Karaiti, he tikanga whaka-tupu-tangata. Ko ta mua tikanga, he haehae ite kakahu; ko ta Karaiti, he tui i nga pakarutanga. Na tenei i kitea ai te tikanga ote aroha kite tahi, kite tahi; na tenei tatou i aroha ai ki nga hoa riri, na tenei tatou i kore ai e rapu utu, na tenei i kore ai e oho kite riri; a ahakoa i riri, e kore e mauahara ; na tenei i rongo ai, i aroha ai nga tamariki ki o ratou matua; na tenei i mate ai te ngakau hikaka; na tenei i mahaki ai te tunuhuruhuru; na tenei i taharahara iho ai te kino, na tenei i wehi ai te tangata kite tahae, na tenei i ata hanga ai nga pakanga, na tenei i pehi te ngangau, te ngangare, te kohuru, te pahua, te tautohe; na tenei i mohio ai tatou he teina he tuakana tatou. Tirohia te kainga whakapono mete kainga kahore ano i whakapono. Ko tehea e ahua pai ana ? ko tehea e kake ana kite pai ? E pai ana te hunga whakapono i tenei wahi, ka tino hari rawa ki tera wahi.

Otiia e ki ana te tangata, Ha, ko tera hunga whaka-

* 1 Pita iii, 1.

6

KO NGA MAHI HOV.

pono e mau na te ahua maori, me nga mahi maori ? Kati. He hunga whakapono ranei, he manga piri noa ranei ? He hori te ki kia kaua e ngingio etahi hua ote mara. Ko nga tupu i ngingio, ko nga tupu i whai kai. E kitea te taru * e tupu ana i waenga witi, me ki tonu ake ranei kahore rawa he witi pai ? Ka tae te horihori! Tenei ano pea koe te ki mai nei: Ae ra, ehe ana ano etahi o nga mahi ate hunga whakapono. E tika ana. Otiia e rite ana ranei ki nga mahi o mua te kino ? Ko tau tikanga ranei tenei; pihi kau ake, hauhake tonu iho ? He hori te ki, hou kau iho te awhato, na, puta tonu ake te purehurehu; nana, te hounga iho kite whenua, na ka pepea, muri iho ka ngoungou, muri iho ka rere te purehurehu.

Engari man e titiro mai. Kua puta ake te tahi wahi o te pai? he timatanga kautanga tera; e ngoungou ana; taro ake ka tino whakarerea rawatia te ahua tawhito, a ka puta ake te tangata hou, he mea kino kore, e rite pu ana kite ahua o to tatou Ariki.

Tena, e te whanau, kia kitea te wananga o te purapura hou. Ko ta te poaka he ketuketu kite wlien.ua, ko ta te tangata he titiro whakarunga, he kake whakarunga. He aha tatou te whakahengia noatia ai ? Ahakoa he porahurahu, he porahurahu i runga i te tohe. He hori te ki kia haere tu te potiki whanau hou. Ahakoa hurorirori noa tona haere, ahakoa he maha ona hinganga; e tohe ana ano, a kaha noa iho ona waewae kite haere. E mea ana koe, E kore e kaha oku waewae, ka maha nei hoki oku tau ? Tena: na te aha i kaha ai nga waewae ote kopa i whakaorangia e Pita ? t—Na te whakapono. J Ae ra. Ma te aha e kaha ai te ngoikore ? Ma te kaha o te Wairua Tapu. § Tena ra; inoia tona kaha, hopukia

® Matin xiii. 26*,

•f- Nga Mahi iii. 7-

$ Nga Mahi iii. I 6»

§ Roma viii. 26,

KO NGA MAUI 11011,

7

atu te ringa o Ihu ? a ka kaha ou waewae, ka tupeke koe i te hari.

Kei wareware., e te hunga e matakitakina mai ana tatou. E matakitaki mai ana te Atua, e matakitaki mai ana nga anahera, e matakitaki mai ana nga tangata whakapono-kore. Ae ra, e matatau tonu mai ana te titiro ato tatou Ariki. He iwi tatou nona hei whakakite atu i tona mana. Kei runga i a tatou tona ingoa. Ko te kino tona hoa riri; ko te pai tana kara e moliiotia ana hoia. Kia man ta tatou whakaaetanga ki a ia. Kua taka koe ? Hoki mai ki roto kite taua ate Karaiti. E whakaaro rua ana ranei, e whakarongo ana ki nga kupu maminga a Hatana? Kei wareware koe kite Matua tupu. Ko tana kupu tenei, I mate ahau kia ora ai koe. I lieke iho aliau kia kake ai koe. I whakaititia ahau kia whakanuia ai koe. I aue ahau kia tino hari ai koe. Poto katoa nga mea katoa i a au, kia kitea ai toku aroha ki a koe. Tena, e aroha ana ranei koe ki a au ?—Ne ?—e aroha ana ranei koe ki a Ihu ? Tenei pea tou ngakau te mea mai nei, Ae.—Whakaritea ana ture :* tonoa tona kaha kia nui ai te putanga atu o tou aroha ki a ia; kia moliiotia ai

koe e aroha ana ki a te Karaiti, ina lioki e mahi ana i te pai; kua hou te ngakau, mei te mea kua hou te mahi.

* Hoani xiv. 15.

KO TE HAPA TAPU.

li Meinga tenei hei whakamaharatanga ki ahau.”—Ruka xxii. 19

I mua, i te mea kahore nga tangata i mohio kite ta pukapuka, a he tokotorutoru te hunga i mohio kite tuhituhi, kite korero i te mea i tuhituhia, i whakaaro o tatou tu-

* puna ki etahi tohu e mahara ai ratou ki etahi korero nui, e rangona ai hoki aua korero e a ratou tamariki.

No reira te kohatu i whakaarahia e Hakopa ki Peteere ;* no reira hoki i whakaarahia ai e raua ko Rapana te puranga kohatu ki Kareere; tno reira ano hoki te aata i hanga e nga iwi o te taha kite rawhiti o Horano. £ I oho to ratou nuinga, i mea, hei aata karakia ; na ka mea

ratou, Kahore. “ Engari kia ai tenei mea hei kai whakaatu ki a matou, ki a koutou, ki o tatou uri hoki i

muri i a tatoukei mea a koutou tamariki ki a matou tamariki apopo ake nei, (( Kahore o koutou wahi i roto i a Ihowa.”

He maha ano hoki nga tohu i homai e te Atua kite tangata kia maharatia ai etahi kupu nui ana. I mohio

* Kenehi xxviii. 18—32.

f Kenehi xxxi.

£ Hohua xxii. 26.

2

KO TE HAPA TAPU.

hoki ia, ahakoa wareware te ngakau, e titiro ano te kanohi ; a ka kitea nga tohu o tona aroha, o. tana kupu, ka oho te ngakau, ka hoki ake te mahara ki a ia.

No reira i hoatu ai e ia te kotinga, mete kapenga, ki nga Hurai; te Iriiri, mete Hapa Tapu, kite Hahi.

Kua rongo koutou i te tahi kauwhau aku, he tohu te Iriiri, he ara mat ano hold mo te atawhai. Hei pera ano te Hapa Tapu ; (1) Hei whakamaharatanga kite matenga oto tatou Ariki; (2) Hei whakatuturu ito tatou Kotahitanga ki a ia, hei whakawhiwhi ano hoki i a tatou ki nga hua o taua Kotahitanga.

I. Ko te mea tenei i kiia nei e te Karaiti Ida whakamaharatia e ana akonga, ko tona matenga; ~ko te matenga o te Ariki nui o nga ao, ko te matenga ona i whakaiti nei i a ia, a nolio ana i roto i te tinana tangata, kia whai toto ai\ kia mate ai;—ko te matenga ote kai hanga,—o te kai atawhai, —o te kai tiaki ote ao.

He mea iti ianei ? Me i mohio tatou kite nui o nga kino i utua nei e ia; me i kite i nga mea i whakarerea atu ite kainga o tona Matua; me i taea ete whakaaro ona tini ruhatanga i nga tau e torn tekau ma torn i nolio ai ia ki tenei ao, ka tahi ka taea e te ngakau te whakaaro kite nui o tena matenga, kite nui o tona aroha. Tena ko tenei engari te moana tuauriuri e taea te whakatatutu; engari nga maunga teitei e taea te piki; engari nga whenua nui e taea te tawhai: tena ko tona arolia, iaia i mate nei, e kore tena e taea e te whakaaro tangata. E kore te maunga e taea te hopu ete ringa; e kore e mimiti te moana kite inumia ete tangata, e kore ano hoki tenei mahi whakamiharo e taea ete ngakau. He mea e tirohia atu ana e te kanohi e taea te whanganga, he meatanga na te

KO TE HAP A TAPU.

3

tangata e taea te tatau, e taea te ata korero. Tena ko a te Ariki mea: nana ake ano ana whakaaro: nana ake ano ana mahi.

He nui ia,—nui atu kite rangi, nui mai kite whenua; nui atu ki era ao nui e tiaho mai nei ite po. Nana katoa i hanga; a e nohoia katoatia ana e ia. Ahakoa he wahi kei ko noa atu, kei reira ano ia. Ahakoa iti te otaota, e tirotirohia ana, e whakatupuria ana e ia. Nana i ara ai te ra ite ata ; nana hold itoai i te ahiahi. He kupu kau nana i puta ake ai te whenua e nohoia nei e tatou. Nana hold te moana e ngunguru mai nei i roto i nga rohe i whakatakotoria atu e ia.

Me tona aroha ano hold, nona ake ano tona aroha. Ehara ite aroha whakatangata. Ko tatou, he huhu e noho ana i roto i te rakau, e kore e mohio ki nga mea e takoto ana i waho: e noho poauau noa iho ana, e noho wareware ana.

Koia te Ariki i mea ai ki etahi mea e kitea ana e te kanohi, e oho ai te mahara. Ki te kahore e takahia te ara, ka tupuria ete otaota; kite kahore e ungututia nga ngotungotu, ka mate te ahi. Me tenei mea ano hoki, me tana mahi, —he ngakau wareware te ngakau tangata; a kite kahore e whakamaharaharatia, kihai i taro kua poauau noa iho.

No reira hold nga pakeha me nga tangata maori i ata rongoa ai i a ratou oha tupapaku. Ahakoa iti, e kore e marere atu ma te tangata. Ka tirohia iho ete pouaru te mere ranei, te aha ranei, o tana tane kua mate, heke ana nga roimata, pupu ake ana te aroha. E! ko te oha tenei o taku tupapaku ! Tena tou hanga, ete aroha! Te panga mai ki a au kei te ahi te toro !

4

KO TE BAFA TAPU.

A kaua ranei te aroha ki nga mea a te Kai whakaora e rite kite aroha ki nga pirau tupapaku ? Kaua ranei e oho te ngakau ina titiro te kanohi ki nga mea i whakaritea e ia hei whakamaharatanga ki a ia ?—Kanaka ! Waiho tena kupu ma te hunga kahore ano i rongo noa ki tona ingoa; waiho tena ma te hunga kua totohu a ratou whakaaro ki nga mea ate ao. Tera atu ano to ratou atua. Kahore o ratou kanohi hei titiro. Kahore o ratou taringa hei whakarongo, kahore o ratou ngakau hei mahara. E rite ana ratou ki taua hunga i korerotia e Ihaia; ec Aka titiro atu tatou ki a ia, te ai ona huhuatanga e minamina atu ai tatou ki a ia.”*

Kua kite ranei koe ite pai ote Karaiti ? E mea ana ranei kia whakaorangia e ia ?—kia noho ki a ia ki tera ao ? -—Whakamaharatia tona aroha, whakaritea tana kupu. Kaua tenei mahi tapu e kapea; he mea hoki i whakaaturia mai e ia hei tohu e kitea ai te whakapono o ana tamariki, e wehea mai ai hoki ratou i te hunga whakaaro-kore.

11. Otiia ehara te Hapa Tapu i te mea whakamahara kau. He mea whakamahara ki aia nga tini karakiatanga i whakaritea e ia, nga tini aha o te ao.

Hei nhakaatu mai ano tenei mea i nga pai o te matenga ote Karaiti; hei whakatatanga mai ki ena pai; hei hou~ hanga korero.

I kotia ai nga Hurai kia mahara ai ratou ki nga toto meake whakahekea hei oranga mo te ao. I patua te hipi ite kapenga, kia mahara ai ratou kite reme mana e waha nga liara ote tangata. I iriiria ai a tatou tamariki kite wai, kia kitea ai te horoinga o nga hara ki nga toto

* Ihaia liii. 2.

KO TE HAP A TAPU.

5

ote Karaiti. Ehara ano hoki tenei ite mea whakarite mai na te tangata. Nana ano i tapatapa marie ki tona tinana ki ona toto.*

He oranga mo te tinana te taro maori mete waina maori; ako enei hei whakaatu mai i taua tinana i mate, i aua toto i heke i runga i te ripeka hei oranga mo te tangata.

Otiia kia toremi ra ano aua kai ki roto, ko reira ora ai te tangata. Waihoki kia tino riro ki roto kite ngakau taua taro ora i heke iho i runga i te rangit e rongo ai te tangata i te kaha o tena kai i homai nei e to tatou Matua ma te Wairua.

Kia haere iho te taro mete waina, mete toremi ano ki roto nga mea i tohungia,—a te Karaiti me ana mea pai, —ka tahi ka rite nga ritenga, kua piri nga korero.

Koia ahau i ki ai, He houhanga korero tenei mahi.—Na te aha i hongi ai nga tangata ki a raua ? Na te aha i torona ai te ringa ote tahi kite tahi ? Na te aha i tuhituhia ai tona ingoa, i whakapiritia ai tana hiri, kite pukapuka, ina hoko i te kainga, i te aha, i te aha ?—Hei whakakitenga mo te aroha, hei whakamaunga mo te kupu. Me whakaaro ano o koutou kaumatua ki ta koutou ritenga i mua mo te houhanga rongo. Na te aha i kawea atu ai te rakau e nga rangatira o te tahi taua, i whakatakotoria ai kite aroaro o te tahi taua ? Hei houhanga tena mo te rongo ; a e kore e pikitia ; no te mea he rongo taketake, he rongo hurumanu.

Waihoki ko tenei; takoto ana ta te Atua kupu : na,

* Matiu xxvi, 26, 28 }

•f Hoani vi. 51.

6

KO TE HAPA TAPU.

karapitia ana ete tangata ki tana. Na ka piri, ka houhia, ka mau.

Koia a Paora i mea ai, i homai te kotinga ki a Aperahama hei hiri, (hei tohu whakamau,) mo ta te Atua tikanga i whakatakoto ai,* kia waiho ia hei matua mo te hunga whakapono katoa. No reira ano hoki ia i whakaako ai i te Hahi o Koriniti + ko te waina, mete taro, o te Hapa Tapu he whiwhinga tahitanganga, he whakakotahitanga atu ano hoki, ki nga toto kite tinana o te Karaiti: he peratanga me nga tini pata o te witi ka hurihia nei hei paraoa; a pokepokea iho, hanga atu ana kia kotahi taro. Ka kai koe ite taro ote rangi, ka whakakotahitia ki a ia, ka pera ano mete riiiga, mete waewae, me era atu wahi e piri nei kite tinana, a kiia tonutia ake ko tahi ano tinana.

No reira ano i whakatupato ai ia i te hunga whakaarokore kei takahia noatia iho e ratou tenei ritenga nui.£ Na te Karaiti hoki tenei ritenga; aka whakaritea e ana tamariki, ko te wa tenei e tino tata mai ai ia ki a ratou. E tika te kainga, he nui te pai. Ka tahi ka oho nui ake te mahara ki a ia, ki tona aroha, ki tona matenga; ka komanawa te hiahia, ka pupuke te aroha; ka rongo te ngakau kite koa, kite manakonako e panapana ake ana i roto; ka whakakawa ki nga mea maori; aka tino mohio, ina, ko te oranga tonutanga tenei; ka tahi ahau ka kite ite taonga. Na, piri atu, piri mai ; a tangi roimata noa iho i te aroha.

Kia arolia ilio ki a koutou, ete whanau. Kaua te kau e whakatikia ki tenei hakari. Na te aha i noho ata

® Roma iv. 2,

-|* 1 Kori. x. 16, 17.

$ 2 Kori. xi. 27, 29.

KO TE HAPA TAPU.

7

ai?—He hiahia-kote? E ! kei pena to whakahaere ki tou Ariki i haere mai nei i tawhiti kite whai, kite whakaora i a koe. E hopohopo ana koe ite nui oou kino ? Mana nei hoki e horoi ou kino. Engari me whaki atu kia murua, ka haere mai ai kia kitea ai tou mahara ki tana kupu. E mea ana ranei koe, Waiho, taria, kia pai. Tena, whakaaroa mai tenei kupu ko tahi aku. Ka pehea koe kite rokohina koe ete mate i runga i enei whakaaro. Ki te ohooho nei tou ngakau ki enei mea o tatou whakatangata nei, ka pehea koe ina tu tahi tatou kite tiho aroaro ote Ariki. Ka kore te turoro e hiahia ake kite kai mana, ka mohiotia e mate ana. Mau e whakaaro iho he tohu ranei no te orate whakakahore mai ki ta tou Ariki i hoatu nei mau.

Haere mai., e te hunga whakapono, haere mai ki ta taton hakari. Tenei te Ariki te tu atu nei. Kei waenga nei ia i a tatou,* hei tuku mai i tana i kawenata ai, hei whakamana i a tatou inoi. Haere mahara mai ki tana kai tapu. I kiia atu a Mohi kia whakarerea atu nga hu o ona waewae,t no te mea he wahi tapu te wahi i turia e ia. He tino tapu rawa tenei wahi. “ E whakakitea nuitia nei hoki ki o tatou kanohi a Ihu Karaiti, he mea ripeka i roto i a tatou.” J

Whakarerea atu nga hu, ara, nga whakaaro ki nga mea maori,—te mauahara, te hiahia kino., te ngakau parori ke. Haere mai i runga i te aroha, haere mai i runga i te whakapono, haere mai i runga ite inoi. Ka kainga tenei taro, ka inumia tenei waina, kia riro pu atu ton ngakau ki tenei inoi; “ Horoia oku hara, ete Karaiti. Whakakahangia ahau, kia pai ai aku malii e takoto ake nei.”

* Matiu xviii. 20.

•f Ekoruhe iii. 5.

$ Karatia iii. 1; 1 Koriniti xi. 26*.

8

KO TE HAP A TAPU.

Haere mai. He taumata pai tenei., he wahi marama, hei okiokinga. Tukua nga turi ki rare. Taria e waha to kawenga; ka matakitaki atu ai kite whenua i haere mai nei tatou. Tirohia atu nga wahi i paheke ai koe; nga wahi i tutuki ai tou waewae kite kohatu ; nga wahi i ketekete ai koe; nga wahi whano totohu nei koe kite wai; nga wahi i arohaina mai ai koe, i whakakahangia ai e tou Matua: nga wahi i mangere ai, i moe ai, i whakaekea ai ete hoa riri. Kei taruke tonu koe kite haere. Apopo ko era atu whakaaro: ko tenei wahi mo enei mahi. He aroha no tou Ariki i whakaritea ai tenei hei okiokinga, hei kohikohinga whakaaro, hei hokinga ake mo te kaha; hei awangawangatanga kite kainga pai e haere atu nei tatoii, kite hakari e kainga tahitia e tatou ko to tatou Ariki i te rangatiratanga o tona Matua.*

Anga atuki a ia, ka anga mai ai ki tenei.

* Matiu xxvi. 29.

HE MAHI AHA TA NGA MINITA.

“ Mo konei ra hei karere matou mo te Karaiti, ano ra ka tohea koutou ete Atua ki a matou: ka tohe atu matou mo te Karaiti, kia mau ta koutou rongo kite Atua.”—-2 Koriniti 5. 20.

I a te Karaiti ka tata te hoki ki tona Matua, ka ako iho ia ki ana apotoro, ka tuku i ana tikanga ki a ratou; a tonoa ana hei kawe i ana korero ki nga tangata katoa o te ao.

I a ia ano i te ao nei i tonoa ratou e ia—takitokorua, takitokorua ki nga kainga o Kanaana, hei kauwhau i tona putanga mai; a i mea ki a ratou i tana tononga ai, “Ko ia e pupuri ana i a koutou, e pupuri ana i ahau * kite manakohia mai a koutou kupu, he manakohanga mai tena ki a au; kite takahia, he takanga tena i a au.

No te mea he karere ratou nana, he pera me nga tangata e tonoa ana e te tahi iwi, e te tahi kingi ranei, ki te tahi atu iwi, kite tahi atu kingi ranei. I whakaaetia mai nga kupu a taua karere, he whakaaetanga tena ki nga tangata nana i tono mai. I takahia, e kore e kiia ko ia i takahia; engari ko ona rangatira nana nei nga tikanga i tuku mai ki a ia.

* 31 a tin x, 40.

2

HE MAUI AHA TA NGA MINITA.

He pera ano nga apotoro me nga minita a te Karaiti. Kei te rangi ia, kei te ringa matau o tona Matua ; na, ka tukua mai e ia ana tikanga kia whakapuakina mai e ratou ki nga tangata. Ehara ite mea i nui ai ratou no ratou ake to ratou nui; huatu no te mea he kai-kawe ratou i a te Karaiti korero. E rite ana ratou ki nga akonga i meinga nei e ia i mua kia whakanoho i nga mano kite tarutaru, kia kawe atu i nga taro me nga ika i whakatapua e ia hei kai ma ratou. Ko ta ratou he kawe atu i tana hakari, ko ta nga tangata he totoro mai, he tango, he kai.

Na, e rua nga kupu nui i tukua mai e ia ki a matou ; ko te kupu whakaora, ko te kupu whakamate.* Ko te kupu whakaora tenei, “ Ko ia e whakapono ana kite Tamaiti he oranga tonutanga tonako te kupu whakamate tenei, “ Ko ia e kore e whakapono kite Tamaiti e kore e kite ite ora; otiia ka man tonu te riri ate Atua ki a ia.” Ko te tahi kupu e kiia ana, he kupu wewete; ko te tahi he kupu here. He pera ano me tana ikiai i te tahi tekau ma waru o Matiu, i te tahi tekau ma warn o nga rarangi: “He pono e mea atu ana ahau ki a koutou, Ko a koutou e here ai ite whenua e herea ite rangi: ko a koutou e wewete ai i te whenua e wetekia ano hoki i te rangi.” He teka te ki ma ratou e mea noa atu ki a ratou tangata i pai ai, “Ka oti ou hara te muru.” Ma te Atua anake tena kupu.t He karere kau ratou, hei kauwhau noa atu i a te Atua tikanga, mo te whakaora, mo te whakamate. A kei aia te tikanga mo te whakamana i a ratou kupu ki nga tangata i rite ai.

E tatatata ana ano ki tenei tana kupu ki a Pita, “Ko koe a Pita, a ka hanga e ahau taku Hahi ki runga ki tenei kamaka: ko nga tatau o te reinga e kore e kaha i tana

* 2 Kori. ii. 5.

Maka ii. 7.

HE MAHI AHA TA NGA MINITA.

3

Hahi.” * Ehara ite mea ko Pita te turanga e ora ai te whare. Hore hoki he turanga ke atu e ahei ai te tasigata te whakatakoto i tena kua oti te whakatakoto, ko Ihu ia te Karaiti.f Ko Ihu anake hei whakautu mo o tatou hara. Ko Ihu anake hei whakamarie i tona Matua. Ko ia anake hoki hei

I whakaae ano a Pita ki tenei i a ia i mea, (C Kahore he oranga kite tahi ake ; kahore hoki he ingoa ke atu i raro o te rangi kua homai kite tangata e ora ai tatou|| a i mea ki a Koroniria i tana koropikonga atu ki a ia, Whakatika ki runga he tangata ano hoki ahau.” §

Otiia e tika ana ano te kupu a Paora., “ He mea hanga te Hahi i runga i te turanga o nga apotoro me nga poropiti no te mea na nga poropiti, ratou ko nga apotoro, te timatanga o nga korero. I tukua mai ete Atua ana tikanga kia whakapuakina e ratou. Na, ko ratou nga take o nga korero, nga matua o te Hahi. No reira i mau ai o ratou ingoa ki a ratou pukapuka; i kiia ai ko ta Matiu Kongo Pai, ko ta Maka, ko te pukapuka a Paora, a Pita, a Hoani. Ko ratou anake hoki te puna o nga tikanga. E utuhia e te tangata he wai ke, e kore e mohiotia he wai pai ranei, he wai ranei i konatunatua ki nga para o te ngakau maori.

Tena ko a ratou kupu, kua takoto nei hoki ta Paora kanga,*' ta Mohi,P raua ko Hoani ano hoki,J' mo te tangata kua puta ke ana kauwhau i ta ratou i whakaako ai, mo te tangata hoki e tapiri mai ana i etahi kupu ki a ratou ; e kikiiii atu ana ranei i etahi o a ratou i korero ai.

* Matiu xvi. 18. J- 1 Koriniti iii. 11. JI Timoti ii. 5. || Nga Mahi iv. 12. § Nga Mahi x. 26*. Epeha ii. 20. * z Karatia i. 8. J' Tiutero. iv. 2. J' Whakakite. xxii. 18 19.

4

HE MAHI AHA TA NGA MINITA.

Ko te Karaiti anake te turanga e ora ai, e tika ai te Hahi; ko nga apotoro anake, ratou ko nga poropiti, te turanga mo nga tikanga, mo nga korero.

Otiia he karere nga minita katoa na te Karaiti. Te matenga o nga apotoro, na ka whakarerea iho e ratou ta ratou mahi ki a matou. He hori te ki ma matou e poka hou he korero hou, he tikanga hou. Engari hei kauwhau matou, hei tohe. Mo konei hoki tenei kupu o ta tatou rarangi; “Ka tohea koutou ete Atua ki a matou ko ana minita ka waiho e ia hei kai-tohe mana ki nga tangata.

Titiro hoki, e rua a te Atua whakaaro ki nga tangata ; ko te whakaaro kite tikanga e rite ai te houhanga rongo, mete tohe ano ki nga tangata kia whakaae mai ki tana tikanga e mau ai te rongo.

Ko wai enei e kiia nei e whawhai ana kite Atua ? He aha te tikanga o ta ratou ngangaretanga ?

Kei mea te tangata, Heoi ano nga alia, nga aha, ko nga mea e kitea ana e tona kanohi, e whakaarohia ana e tona ngakau. Me i titiro ilio tenei tangata, tenei tangata o tatou e nolio nei ki roto ki ta te Atua pukapuka, a ka kite i ana kupu he, i ana mahi he e rapa ana i roto i tana pukapuka; me i taea ete ngakau te whakaaro kite nui oto te Atua whakarihariha kite kino, ka tahi ka mohio kite tikanga o tenei kupu,—Ko wai nga hoa whawhai o te Atua ?—He tikanga i whakatakotoria mai, a takahia iho; he kingi i atawhai i ana tangata, a whakarerea ana e aua tangata; —he rangatira i whakahau ki ana pononga, a kihai i manakohia ana kupu e aua pononga ; he niatua i whakatupu ake i ana tamariki, a kaumatua noa, i atawhai, i tiaki, i whakaako, i whakaora ; na, titiro ana aua

HE MAHI AHA TA NGA MINITA.

5

tamariki, kei te tutu ki aia ; kihai i mahara kite tahi o ana atawhaitanga ; kihai i tahuri ki ana karangatanga: kei te mahi i nga mahi i whakarihariha ai, i riri ai ia; a uru ana ki roto ki ona hoa riri ; e kore rahei e pouri tona ngakau ? E kore !—A, e kore ranei e whakamaharatia mai a tatou mahi e to tatou Ariki, e to tatou Matua, e to tatou Kai-atawhai, e te Kai-whakahaere tikanga o te ao katoa ? He maha nei hoki ana kianga mai, a e kore e taka tana kupu.

Kua he, kua he, nga tangata katoa ote ao. Tini iho, tini iho, a tatou whakapataritaringa ki a ia. He tino mau rawa ano hoki tana tikanga mo te whiu ite kino; “Ko nga utu ote kino he mate * —he mate ki tenei ao, —he mate, he mamae mutunga-kore ki tera ao. Ma te aha e tatatata ai te tahi kite tahi ? Ma te aha e hoki ai enei tamariki ki to ratou Matua ? Kei hea he utu mo a ratou kino e rite ai ana ritenga, e tika ai te houhanga rongo ?

Te kitenga o to tatou Ariki kahore a te tangata mea hei utu, a e kore te Atua e pai ki nga toto o nga hipi, o nga kau, ki nga tini horohoronga a te tangata ; na ko tana meatanga ki tona Papa, “ Kua rite mai i a koe te tahi tinana moku, ka haere ahau kite mea i tan i pai ai.t Na ko tana haerenga mai kite ao nei, ko tona matenga. Ka tahi ka tuwhera te ara kite ora, ka rite nga ritenga e man ai te rongo. No te mea i whakapotoa atu nga kino katoa o te tangata ki runga ki a ia; i peratia ano me nga kino o nga Hurai i whakina nei i runga i te pane o te hipi, a patua iho te hipi hei ritenga mo to ratou matenga. Koia a Paora i ki ai' i muri tata iho i ta tatou rarangi : “ Kua meinga hoki hei hara mo tatou a ia kihai nei i matau ki te hara; kia meinga ai tatou te tikanga ote Atua i roto

* Roma vi. 23.

-f- Hiperu x. 5.

6

HE MAHI AHA TA NGA MINITA.

i a ia.” Ko ia te tangata tika i kiia hei he, kia kore ai te kino o tatou, o te hunga he.

Koia te Atua i karanga ai i te tangata, i tono ai hoki i ana karere ki tena wahi, ki tena wahi o te ao, hei tawhiu mai i nga tangata kite houhanga rongo. Me i pai ia kua waiho te tangata kia tohe tonu ki tana i pai ai ; a rokohina noatia iho ete mate. Ko ia anake, ko te Atua nui hei whakaaro ki tena tikanga nui, kite tononga mai o tana Tamaiti, hei whakatakoto ite ara kite ora. Ka takoto nei te ara, me i tango ia ki ta tatou tikanga whakatangata, ki ta nga kingi o te ao, kua kauwhautia kautia e ia ki nga tangata; ama ratou e whakapai mai, ma ratou e whakakino. Ko tenei, homai ana e ia ana korero hei whakaatu i nga tikanga; tukua mai ana eia tona Wairua Tapu hei whakahou i te ngakau, hei kukume, hei whakamarama, hei whakakaha; a whakaritea ana eia ko matou ko ana minita—hei aha ?—hei kai-tohe mana kite tangata. Kahore i kiia ko matou anake hei tohe. Nana te kupu ko ana minita hei kai-tohe mana.ki te tangata, kia anga mai ki tana tikanga mo te houhanga rongo. Ano te nui o tona arolia ! I tangi ate Karaiti iaia e titiro ana ki Hiruharama, e whakaaro ana kite tohe o era tangata kite kino, ki nga mate meake pa ki reira. E koa ana nga anahera o te rangi ina ripeneta te tahi tangata.* I haere mai ano hoki ia kite rapu kite whakaora i te mea i ngaro; ite hunga i tohe nei kite tutu ki a ia. Kei hea he aroha hei rite mo tenei ? Ano te nui o tona koha ki a tatou ! Ko tatou whakatangata—iti nei te mea, whakanuia ake hei take pakanga, hei ngaromanga tanffata. Ko la, he kino kau ta tatou ki a ia, na, whakangaromia iho e ia aua kino, meinga ana ko ia hei kino, kia kore ai he pakanga ki a tatou.

* Ruka xv. 10.

HE MAHI AHA TA NGA MINITA.

7

Koia i tika ai, e te whanau,-ta matou tohe ki a koutou. Ehara i te mea poka ake na matou. Ehara i te mea i rargona kautia kite tangata. Hei kai-whakakapi matou mo to nga apotoro turanga. Ko nga kupu i tukua ki a ratou, i kauwhautia e ratou, koia enei a matou e kauwhau nei; ara, ko te Karaiti i ripekatia hei Kai-whakaora. Kahore matou e anga ki nga korero a etahi tangata ke ake. Ko nga apotoro ratou ko nga poropiti, nga turanga o nga tikanga o te Hahi, na ratou anake nga kupu tika. Tenei matou te takahi nei i runga i o ratou takahanga. Ko ratou nga matua o nga Hahi o mua; ko Paora ma o nga Hahi o nga tauiwi, ko Pita ma o nga Hahi o nga Hurai,* a i tohe ano tenei apotoro ki ana tamariki, tenei apotoro ki ana tamariki; i whai ano hoki kia hohoro ta ratou whakatu i etahi Hahi i roto i nga iwi kahore ano i karakia noa.t Me matou ano hoki, me tohe ano matou ki a koutou—ki te Hahi i whakaturia e matou ki tenei motu, me tohe kia kaua e waiho te karakia i runga kau i te ngutu. He aha te pai o nga rakau kau, o nga raupo, o nga toetoe, kite kahore e hanga te whare hei uhi mo te tangata ? Ka hua ahau i karakia ai te tangata kia mau ai te rongo kite Atua, kia tae ai ia ki tera wahi pai ina mate aru i konei. He karakia i runga ite rongo kihai i mau, e rite ana kite tangata e hongi ana ki tona hoa riri. Hongi kau ai ko nga ihu anake, ko roto i te ngakau e mauahara ana.

E takoto kau ana te houhanga rongo. Ko te Karaiti to tatou houhanga rongo. £ He he kau nga tangata ke atu. Ko ia, mana tonu tana kupu, mana tonu tana mahi. Ko tana kupu tenei te kauwhautia atu nei e matou : “ Ko ahau ano te huarahi, te pono, mete oranga; hore rawa he tangata e haere ake kite Matua kite kahore ahau.” ||

* Karatiaii. 7,8. j- 2Kori.x. 16. £ Epeha ii. 14. |j Hoanixiv. 16.

8

HE MAHI AHA TA NGA MINITA.

Whiua au kino, whiua ki runga ki a ia. Nana o tatou mate i pikau, nana hoki i walia o tatou pouritanga.* Tukua ki aia nga tikanga mo te kotikoti tiriwa. He tino mohio, he tino nui, he tino mana, he tino tata ia ki tona Matua. E aroha ana ia ki a koe; kua karanga noa mai ia ki a koe kia haere atu ki a ia.t Kei maumauria tona matenga, kei whakahawea ki tana kupu, kei takahia tona aroha. Whakaae mai. E pai ana ranei koe ki aia hei Kai-whakaora—Ne?—Ae? Kia man to whakaae. Puritia atu, awhitia atu tou Ariki; aka mohio koe a mua, ina pau te hunga kino i te ahi, he karere ano matou na te Karaiti; ehara ite kupu poka noa a matou kupu e korerotia nei; ako ou hara ka kauwhautia atu nei te wetekanga i konei, ka wetekina rawatia atu i te rangi.

•f Matiu xi. 28.

* Ihaia liii. 4.

KO TE INOI A TE TAHAE.

w Ka mea atu ia ki a Ihu, E te Ariki, kia mahara koe ki ahau ina tae koe ki tou rangatiratanga. Ka mea atu a Ihu ki a ia, He pono, ka mea atu ahau ki a koe, Hei aianei koe noho ai ki a au i pararaiha.”—Kuka xxiii. 42, 43.

He whakaaro ki a tatou i mea ai te Atua kia tuhituhia nga mahi a ana tamariki ki roto kite Karaipiture. I mea ia kia waiho aua mea hei tauira, hei whakaaronga iho ma te hunga e whai ana i nga tikanga a te tangata whakapono;—te tahi hoki kia ai nga mahi a te Karaiti, hei whakaatu i ana tikanga, kia ata mohio ai te tangata ki ana aha ki ana aha.

Ka kitea tona aroha kite pouaru o Naina,* i aru nei i te kauhoa o tana tamaiti kite rua, ka inaharatia ona roimata i te rua i takoto ai tona hoa aroha a Raharuha;+ ka rangona ana kupu pai ki nga tangata iti o te ao, ki nga tangata kino, ka mohio te ngakau he Ariki aroha to tatou Ariki; aka tino whakaae ki tana kupu, Haere mai ki a au e koutou katoa e mauiwi ana e taimaha ana, a maku koutou e whakaokioki.”

Ki te ata whakaarohia nga kupu me nga mahi a te liunga i haere mai ki a ia, ka kitea ano hoki te tahi tikanga

* Kuka vii. 12.

•f- Hoani xi. 35.

2

KO TE INOI A TE TAHAE.

pai ma tatou ina anga kite inoi, aka maia ua mahara kihai i whakataka e ia te tahi inoi a te hunga i whai mai ki a ia.

Ahakoa pouaru, ahakoa rawakore, ahakoa ware, ahakoa poauau, ahakoa tt-urereka, ahakoa rangatira, i whakanuia ngatahitia e ia, i arohaina ngatahitia. I pehia te ngakau ete pouri, a, inoi ana ki a ia; ina, he whakarongo tonu tana hanga. He pai ki aia te tohe: ko tana mahi hoki i pai ai, he whakamana inoi, he whakaora tangata.

Kei pouri tou ngakau. Ki te toko ake te hiahia kite ora i roto i a koe, haere mai ki a Ihu, a ka hoki hari koe.

Tata pu tenei tahae kite mate. I runga ia ite ripeka e oke ana. Ko tona hoa hei tera taha e tawai mai ana ki ate Karaiti. Otiia e kore e mohiotia nga whakaaro a te Wairua Tapu. “Ko te tahi e tangohia, ko te tahi e waiho.”* Kitea rawatia ake kua puta ake te hiahia ki te ora i roto i a ia; a, i a Hatana e whakatuwhera ana i te kuwaha kite reinga, kua puare i te Wairua te tatau kite rangi.

Kihai i aha kua puta ke ana whakaaro, kua wareware kite aue, kua tango ki ta te hunga whakapono tikanga, kite inoi i waenganui ote mamae—“ Ete Ariki, kia mahara koe ki a an ina tae mai koe ki ton rangatiratanga.” Ahakoa e ripekatia tahitia ana a te Karaiti me ia, ahakoa e tawaia ake ana, e kataina ake ana e nga tohunga, e te mano, i kitea noatia iho e ia he kingi nui a te Karaiti, he Kai-whakaora mo te tangata.

Tika rawa te kupu a Ihu ki a Nikorima, E rite ana te whanautanga houtanga ote tangata kite putanga ote

* Matin xxiv. 40,

KO TE INOI A TE TAHAE.

3

hau. E kore e mohiotia tona take i anga mai ai ;■ e kore ano hoki e mohiotia te mutunga mai o tona puhanga. Me nga mahinga ano hoki a te Wairua Tapu, e kore e taea te whakataki e te kanohi tangata; kitea rawatia ake kua hiahia, kua inoi, kua whakapono.

Nana ake ano ana tikanga. I waenga moana te kaipuke e akina ana e te ngaru e kiia ana, ka tahuri, ka tahuri. Kitea rawatia ake kua puta te kai whakaora, kua u kite kainga.

Kei whakamoemititia te tangata. Na te Karaiti te mahi, mona anake hoki te whakamoemiti. Ko ta te tangata i ki ai he whakangaromanga ka puta ke hei whakaoranga. I tutaki te tahae ki tona kai whakaora i runga i te ripeka, a haere tahi.ana me ia kite rangi. Ae ra, ete whanau, ehara tenei ite mea hou. Ano te pai o te mamae kite meinga e te Wairua Tapu hei kai arataki atu ki a Ihu !

“E te Ariki, kia mahara ki au.” He aha ahau te wareware noa ai i te tangata, he aha taku rua te kiia noatia ai, Ko te rua o te tahae ; e pai ana kite maharatia ahau e koe ina riro mai nga tikanga oteao i a koe. Ko to te ngakau whakapono ahua tenei: he whakaaetanga atu kite nui ote Karaiti; he hiahia kia whakaorangia e ia; he okiokinga atu ki a ia. Ko ta te ngakau whakapono inoi ano hoki tenei. Kua iro ite ngaunga ate he, e kawea ana e te hiahia, e uaua ana te tohe.

E mea ana te tangata, “He kuare ahau kite inoi; me pehea etahi kupu maku ?” Ko te mea nui ko ton ngakau kia hiahia. I kore te hiahia, ahakoa pai noa iho nga kupu, hei aha ma wai te inoi ? Ahakoa he koroheke poauau e inoi kuare noa iho ana, e oho noa ake ana, mete

4

ko TE INOI A TE TAHaE.

tnahara ano kite Kai-whakaora, ina, engari raWa ia ka arohaina mai, ka martakohia mai ete Atua. Ta te mea ehara te Atua ite penei me tatou whakatangata. Ko ta te tangata he titiro tonu ki nga mea o Waho, kite nui o te tangata, kite mohio ote tangata, kite pai o ana korero. Ko ta te Atua, ko nga meatanga ake ate ngakau. He Matua hoki ia, a ko tatou, ahakoa nui, ahakoa iti, he tamariki nana. Ka aroha te matua, ka whakarongo kite kupu a tana tamaiti kaumatua: a, ahakoa kihai i whai tikanga nga kupu a tana potiki, ina, ka arolia ia ki tana tangi, ka hohoro mai kite hiki, kite whangai.

Me to tatou Matua ano hohi ite rangi; kia kakanfa te ngakau kite inoi, ka kakama ano ia kite homai. E nui te hiahia, e kore e roa te rapunga i etahi kupu. He tangata e mate ana i te kai, ka mohio ano kite karanga atu kite kai mana. Ka mohio ano hoki te turoro kite tono rongoa mo tona mate. Me koe hoki, kite mea kua mamae koe ite kino, e kore e roa ka inoi kia pehia; ki te mea kua kite i tou ngoikoretanga, ka hohoro ano koe kite inoi atu kite Kai-whakakaha; kite mea e wehi ana i a Hatana, ka mau ano to karanga atu kite Kai-whaka-ora; kite hiahia koe kite wai ora, ka pinepine o hokihokinga kite utu i te tahi mou i te puna.

Me whakaaro hoki ki nga tangata i inoi ra ki a te Karaiti i roto i te Rongo Pai. Ehara ratou i te hunga mohio ki nga tini tikanga. He mea whakaaro noa ake na ratou a ratou inoi. Ana te aha i paingia ai ? Na te mea i inoi ratou i runga i te whakapono, i runga i te hiahia.

Tena, e hoki atti koutou aianei, kaua e haere kite takaro, kite korero maori noa iho. Engari taliuri mai, e te hunga whakaaro, kite kohi i nga inoi a nga tini ta-

I<O TE INOI A TE TAHAE.

5

iigata ki ate Karaiti i roto ite Kongo Pai; mete ata whakataki ano i nga whakaaro a te tangata nana te inoi, mete ata mahara ano hoki ki nga meatanga mai ate Karaiti ki a ratou.

Na te aha i whakamana ai te inoi a te wahine o Keina* mo tana tamahine ? Na te mea i tohe ia, i tohe i runga ite whakapono. Na te aha i whakatirohia ai nga kanohi o Patimiuha ? Na te mea i (C tino tohe ia kite whai, kite karanga; a kihai i whakaaro kite mano e whakatupehupehu ana ki a ia kia kati te turituri. Na te aha i hoki mama ai te ngakau o te pupirikana i tana inoinga i te temepara, “ E te Atua, tohungia ahau te tangata hara Na te mea kua maru tona ngakau, kua tino hiahia kia murua ona hara.

Tena, rapua ano hoki etahi atu. Tirohia iho ta Pita inoi, iaia e totohu ana ta nga akonga, i a ratou ka tata te tahuri; § ta te matua mo tana iaia ra i tangi, i mea, ei Ka whakapono ahau, ete Ariki; atawhaitia ahau i taku whakateka.” Whakaarohia ano nga tini inoi a era atu tini tangata, a ka kite koutou i pai ai a ratou inoi, i inoi i runga i te ngakau. maru, i runga i te whakapono, i runga ite kawenga nui ote hiahia. Koia ratou i tohe ai, koia ratou i whakarangona mai ai.

He pena ano te inoi a te tahae. He tahae ia, e ripekatia ana mo ana mahi kino. A i pehea ate Karaiti ki aia ? He tika rawa tana kupu, “Koia e haere mai ana ki a au e kore e panga atu e ahau ki Aliakoa i runga ia i te ripeka e iri ana, he mea titi rawa ki reira,

* Matiu xv. 22—28.

-f- Maka x. 48.

J Ruka xviii. 13.

II Matiu xiv, 30.

§ Matiu viii. 25.

Maka ix. 22, 24.

$$ Hoani vi. 37.

6

KO TE INOI A TE TAHAE.

aliakoa kua ruha noa iho ia i te mamae, i te tukinotanga a ona hoa riri, kihai rawa ia i wareware kite mea i haere mai ai ia kite ao. I reira ano, ite ripeka, i inoi ia mo ona kai kohuru ; a puta kau te kupu a te tahae, kua whakahokia mai e ia, <( Hei aianei koe noho ai ki a au ki pararaiha.”

Kahore ate tahae mahi pai e tae ai ia kite rangi; kahore ana mea e maharatia ai ia e te Karaiti—Hei mea aha mana ? Heoi ano te pai a o tatou mahi pai, he whakaputanga arolia atu ki a ia. Na tona pai i paingia ai te tahae. Kp ona toto hei horoi i ona hara. No reira nui ake tana i homai ai i ta te tahae i inoi ai. Ko ta te tahae i inoi ai, kia maharatia e Ihu : titiro ana a te Karaiti, whakaaturia mai ana he nohoanga mona ki tona taha i te rangi.

Aue, me i uaua tatou kite inoi kua kite i te ohaoha o to tatou Ariki, kua kite, ehara i te kaiponu nana, engari na te mangere o te tangata i kore ai e hira noa ake tana hakari ma tatou.

E rua ake aku kupu, a ka mutu.

Kei mea te tangata, “ Tenei ake ka inoi ahau. Waiho, taria, mo a mua ahau whakapono ai. Ko wai ka tohu ka whakaaro koe a mua. Ko tenei tahae, he morehu parekura. He mano i hinga : ko tahi i ora. Engari me rere ki roto kite pa keiwha tata te taua. Tata, ka tata, ko wai ka tohu ka hohoro koe ki roto ? Ko tenei te wa pai; ko tenei te ra e ora ai.* Kei mea, Ko apopo. Engari a naianei nei ano, i te mea e mahara ana tou ngakau. Hopukia te inoi i te wa e mea ake ai i roto i tou ngakau, Kei tineia te Wairua. Apopo pea tatari kau koe, a kore

* 2 Kori. vi. 2

KO TE INOI A TE TAHAE.

7

kau noa iho. E pai ana ate Karaiti kite whakaora, ahakoa karanga atu te tangata i runga pu i te hemonga: otiia e tino mohio ana ranei koe e whai ngakau inoi ano koe i reira. Tena, ete whanau, i roto ano i tenei whare, i te mea kahore ano kia pa noa te mate, kia inoi tahi ake te ngakau o tenei kaumatua o tena tamaiti, a tenei tangata, o tena wahine, E te Ariki, whakaorangia ahau ; E te Ariki, ahau whakaorangia.

Kei rapurapu hoki te ngakau e hiahia ana kite ora. Kaua e mea, “He nui toku kino, e kore e taea te muru.”* E murua ano kite tukua atu e koe kia murua. He aha te mea i haere mai a Ihu kite ao ? He aha te mea i iri ai ia i runga ite ripeka ?—He whakaora tangata. Ae ra. Tena ra, whakamatauria. laia e iti ana ite ao nei, i whakamana eia te inoi; aia ia i runga ite ripeka i whakakitea nuitia tona mana, tona aroha kite tahae, a e mea ana koe, ka riro nei nga tikanga katoa i a ia, e kore e rite i a ia tana tikanga i whakanuia rawatia i mua e tona ngakau ? Horihori! He whakaora tangata, he whakamana inoi, tana tikanga i pai ai i mua, inaianei. Ko tana karangatenei, “ Tahuri, tahuri; kia mate koutou hei aha ?” He oranga ngakau ki a ia te oranga ote tangata. Kati te whakaroa: rere atu ki a ia. Whakawhirinaki atu ki aia i nga wa katoa, i nga wahi katoa; i nga wa ote pai, i nga wa ote he; aka whakamoemiti tahi korua ko te tahae ki a ia a mua i te rangi.

* Kenehi iv. 13.

A 2

KO TE TINO TOHUNGA NUI.

“He Tino Tohunga Nui to tatou, kua tomo atu nei ki nga rangi, ko Ihu te Tamaiti o te Atua.”— Nga Hipebu iv. 14.

Ku a rongo pea koutou, e te whanau, ki nga tini ritenga a nga Hurai, i whakaaturia mai e te Atua i a raton i te koraha i Maunga Hinai. Puta kau mai ratou i Ihipa,— kahore ano kia tata noa ki to ratou kainga tupu, —kua whakaaro ia ki etahi ritenga pai ma ratou, a whakatakotoria mai ana e ia nga tikanga mo a ratou tini karakia.

Ko te Tapenakera to ratou whare karakia i te koraha ; a ka pumau ta ratou noho ki Kanaana, na, ka hanga ko te Temepara kite kohatu, hei whare karakia tuturu. He nui ena whare, he pai whakaharahara. E rua nga ruma i roto : te ingoa o te ruma o waho ko te wahi tapu, a ko te ruma i roto atu ko te wahi tino tapu. He nui te kakahu i whakairihia hei tauarai, hei wehe i te tahi ruma i i te tahi ruma.

I haere noa mai nga tino tohunga karakia kite walii tapuj kite mahi i a ratou mahi tapu —kite patu i nga patunga tapu—ki te tahu i te whakakakara. Ko tahi ano ia tangata hei tomo ki roto kite wahi tino tapu, ko te tino tohunga; kihai ano hoki i maha ana tapokoranga. Kotahi

4

KO TE TINO TOHUNOA NUI.

ano te ra i tapoko ai ia, kotahi ano hoki te tapokoranga i te tau kotahi. Te takanga mai o te ramo te whakamarietanga, na ka patuahekau, a kahaere atute tinotohunga,mo temau i nga toto ote kau ki roto kite tino wahi tapu, atu ana i te ritenga atu o te whakamarietanga, o te wahi i whakaritea ete Atua hei nohoanga mona. Na ka whakaherea atu e ia nga toto, kia marie mai ai te Atua ki a ia, ratou ko tona iwi ko nga Hurai.

Na, kua whakaaturia mai e Paora, i te iwa o nga upoko o nga Hiperu, te mea i kore ai e tukua nga tini taugata kia tomo ki roto kite wahi tino tapu, i kotahi ai hoki te haerenga ote tino tohunga i te tau kotahi. Eki ana ia ko te wahi tino tapu te ritenga e te rangi, a kahore ano kia tuwhera noa i reira te ara ki tena wahi. I mua te tatanga mai ote rangi kite whenua ; i kopiko noa mai te Atua, me ana anahera ki a Arama, horerorero ai, noho tahi ai ki a ia. Kino, ka kino, ka tahi ka wehea kitea : noho ke ana, noho ke ana. Kihai te Atua i tata mai, iaia i whakarerea ete tangata; kihai ano hoki i kitea ete tangata te tahi taenga atu mona kite wahi ote ora, kite ao marama, kite nohoanga ote Atua. Na ka araia mai ete kino te ara kite tino wahi tapu, aka riro pu te tangata i tana i pai ai i te kino; —mutu rawa ana kianga ake kite Atua Nui hei Atua mona, a titoa noatia ake ana

e tona hinengaro etahi atua ke hei rangatira mona, hei tohutohu i a ia, hei whakanuinga mana, hei okiokinga atu mo tona ngakau : heoi takahia noatia iho e ia nga tikanga a te Atua ki raro, a whakarerea ake te maharatanga ki a ia. Na ka pouri mai, ka riri mai te Atua, a tukua atu ana e ia te tangata ki tana i tohe ai, ki nga mahi a Hatana ; na, ka waiho hei taurereka ma te wairua kino ate Atua i hanga ai hei tamariki mana. A ka mahi i te kino te hunga i kiia e te Atua, ma ratou e kitea ai tona pai. Na, whakapoururu tonu mai te Atua—-me te tangata

KO TE TINO TOHUNGA NUI.

5

hoki, heke noa iho tona tnpu; a heoi ano te mea i rite mai mona, ko te mamae mutunga-kore.

Otiia, i mahara ake ano te tangata e riri mai ana te Atua. Koia i kiia ai eiana te Atua nga mate katoa; a ka mate te tahi, ka mea ratou, He atua e ngau ana i roto. Na ka tikina te tohunga hei whakamarie. Otiia ma te aha e marie mai ai ? Karakia noa te tohunga, karakia noa, kihai i mana, kihai i aha. He mea tupono noa te mea i ora. Rere noa te tangata ki nga kakahu, ki nga kai, hei whakahere, kihai ano hoki te Atua i marie mai ki ena; he nui hoki no te Atua, he nui no te kino, he iti no te tangata me ana tini mea katoa. No reira hoki te kupu a te matakite a Mika, (upoko vi. 7«) c< He aha taku mea e haere ai ahau kite aroaro o Ihowa, e koropiko ai kite aroaro ote Atua Nui ? Kia haere ranei ahau ki tona aroaro me nga tahunga tinana, me nga kuao kau, ko tahi nei o ratou tau; tera ranei te Atua e pai ki nga mano o nga hipi toa, ki nga tekau ranei o nga mano o nga awa hinu ? Me hoatu ranei e ahau taku matamua hei utu mo taku mahi tutu, te hua o toku tinana mo te hara o toku wairua ? ”

Titiro hoki, e mea ana ia, Ahakoa he nui noa atu te hakari, ahakoa i homai ko tana tamaiti matamua hei utu mo tana kino, e kore e rite. Ae ra, he nui, he nui whakaharahara te arai mai mo te ara kite rangi, a me i kahore a te Karaiti, kihai rawa te tahi tangata i puta atu ki reira.

Ko a nga Hurai whakamarie ko nga patunga tapu, me era atu whakahere, me nga inoi a te tino tohunga ; a i paingia ano ena ete Atua. Otiia i pai ai te Atua ki ena, he mea whakarite mai nana, he mea hoki e ahukahuka atu ana, e taunga atu ana, ki nga mea a tana Tamaiti. He hori te ki, no nga whakahere ake ano te nui, no nga to-

6

KO TE TINO TOHUNGA NUI.

hunga ano te mana. Na te aha hoki tenei kupu ate Karaiti i a Ihaia: “Na ka kite ia, a kahore he tangata, a ka miharo i te kore o te kai wawao, na, oti ake i tona ringa tana whakaoranga, na tona tika hoki ia i tautoko ake.”* Kua mea nei hoki a Paora: “ E kore hoki e riro nga hara i nga toto o nga puru o nga koati.”+ No te Karaiti te nui, nana hoki i mana ai.

Ena mea katoa a nga Hurai, i whakaaturia mai e te Atua hei whakamahara i te tangata meake whanau mai ki te ao te Tino Whakahere, te Tino Takawaenga. A heoi ano te hunga i whai pai i aua ritenga ko te hunga kua whakananua e ratou te whakapono, ara, te maharatanga ki te Tino Kai-whakaora, ki roto4 No reira, mate kau a te Karaiti, mutu pu nga patunga tapu a nga Hurai, kore ake to ratou Temepara, a moroki nei, a memeha noa iho nga tikanga i whakatakotoria mai i mua e te Atua ki a Mohi.§ No te mea he mea whakarite kau ena mo te Karaiti; a ka tae mai te Tino Mea, hei aha ma wai etahi ake ?

No konei ano te kauwhau a Paora ki nga tangata o Anatioka,“ Mana hoki,” ma te Karaiti,“ te tangata katoa e whakapono ana, ka tika ai i nga mea katoa e kore ai koutou e tika kite tore a Mohi.” Ko te Karaiti te tinana, ko ena mea he ata no te tinana; ko te Karaiti te uho, ko ena mea te peha. Ae ra, i mana ai ena karakia a nga Hurai, e whakaatu ana i te matenga, i era atu mahi, ate Karaiti. Ko nga toto o nga patunga tapu hei ritenga mo nga toto ote Karaiti; ko te whakakakara hei ritenga mo te pai ote Karaiti e kakara ai a tatou inoi; mete tino tohunga hoki i tomo nei ki roto kite tino wahi tapu, hei ritenga ia mo to tatou Kai-whakamarie kua riro atu nei ki te rangi hei Kai-inoi mo tatou. Kei wareware ki ta te

*- Ihaia lix. 16.

-f Nga Hiperu x. 4.

$ Nga Hiperu iv. 2.

§ Nga Hiperu viii. 13.

KO TE TINO TOHUNftA NUI.

7

Karaiti i mea nei, ki tana hoki e mea nei mo te tangata. I aha ai ia ? I mate. E aha ana ia ? E inoi ana mo tatou. Ko ia ta tatou utu mo te kino; ko ia ano hoki to tatou Takawaenga.

Na te aha hoki i whai mana ai tana mahi, tana inoi ? Ahakoa mano tini nga tino tohunga, ahakoa huihuia katoatia mai nga taonga o te ao, e kore rawa e mana, e kore e rite ki tona kotahi. Ko tahi ano ia, ea katoa ia ia nga hara ote ao. Ko tahi ano ia, mana pu ia ia nga inoi a nga tangata katoa. Na te aha ? Kia mahara ki ta tatou rarangi, kite rarangi hoki i muri iho, he Tino Tohunga Nui, ko te Tamaiti a te Atua, —“ kahore ano hoki ona harana reira i mana ai. Rokohanga iho e kaha-kore ana te tangata, e kino ana ; kahore ona hihiritanga ake ki te pai, kahore he kaha e puta ai te pai: titiro ana te Atua, na kua whai tinana tangata te Atua, kua noho kite ao,* kua pera meta te Karaiti i mea ai: “ Kua whakaritea e koe he tinana moku.”+ I whakatangatatia ai ia, kia rite ai ia ki a tatou, kite hunga i haere mai nei ia kite hoko, kia mau ai ia i nga ringa o te kai patu, kia rongo ai ia i te mamae, kia heke ai ano hoki ona toto. Kua oti hoki te tikanga te whakatakoto e te Atua, ma te hekenga o te toto e mau ai te rongo; kite kahore he hekenga toto kahore he murunga hara.J Me he tangata kau ia, ahakoa pai noa iho, heoi ano ana e whakaora ai ko ia anake. Ki te mea he Atua kau ia, me pehea e rite ai i a ia ta te Atua tikanga i whakatakoto ai ? kahore nei hoki o te Atua toto; e kore ano hoki ia e rongo ite mamae. Ka honoa nei ia kite tangata, ka tahi ka whai toto, ka tahi ka taea e te mate; ana te taha Atua i nui ai aua toto,. taua mate, i rite ai hei utu mo nga hara katoa ote ao. Na, he kino kau nga toto o nga tangata, o nga mea katoa o te

•• Korohe ii. 9.

■f Nga Hiperu x. 5.

J Nga Hiperu ix. 221.

8

KO TE TINO TOHUN&A NUI.

ao; kua pokea ete hara; e kore ano hoki e taea ete tahi te whakaora tona hoa ;* mate iho tera tangata mo ona hara ano, mate iho tera tangata mo ona hara ano.

Tena ko te Karaiti, he nui ona toto, he mea whakapai mai ano hoki ia na tona Matua. I whakapaingia ai, he Tamaiti na te Atua, ko tana hoki i aroha ai, + tana hoki i whakarite mai ai kahore ano hoki ona hara. Ahe nui ano hoki ia, i taea ai eia te waha nga hara ote ao. No reira ano hoki ia i mate-nuitia ai e te tangata whakapono hei kohatu utu nui.§ Ahakoa homai noa mai e koe nga taonga katoa o te ao ki tona aroaro, kahore he mea ki tana whakaaro iho hei rite mo te Karaiti te pai. E aroha ana tona Matua ki a ia; e whakamoemiti ana, e koropiko atu ana nga anahera, —ki ta ana tamariki hoki i te ao nei ko ia anake ta ratou e whakaaro atu ai, ta ratou e whakamanawa atu ai.

A, heoi ano tana ko tona matenga ? Kaho. Me whakaaro kite kupu nei: “He Tohunga kua tomo atu nei ki nga rangi.” I haere kite aha ? Kahore ano i hanga noatia te ao kua aroha ia kite tangata. laia i konei i te ao ko tana mahi i pai ai he atawhai ite tangata; i a ia i runga i te ripeka i aroha ia kite tahae, || i inoi ano mo nga tangata nana ia i titi kite ripeka; iaia e noho mai nei, e noho mahara mai ana ano ia Ko tana ki tenei: “ Tera ranei e wareware ite wahine tana tamaiti, kia kore ai ia e mahara kite tamaiti o tona kopu ? Ae ra, ka wareware ratou; tena ko au nei, e kore ahau e wareware ki a koe.” 5T

A kei te aha ia iaia e noho mai nei ? Kei te inoi mo

* Nga Waiata xlix. 7«

§ 1 Pita ii. 7-

-f- Matiu iii. 17.

|| Ruka xxiii. 43.

+ 1 Pita i. 20.

Ihaia xlix. 15.

KO TE TINO TOHUNGA NUI.

9

tatou. Ko ia te Tino Tohunga e ora ai te tangata. Rokohanga iho eia e araia mai ana te ara kite wahi tino tapu. Wahia putia ihoe ia te arai; a kitea noatia ana e ana tamariki “te rargi e tuwhera, mete Tama ate tangata e tu mai ana i te ringaringa matau o te Atua. ” * Ka tahi ka taunga atu te tangata ki tena wahi, ka tahi ka whai ngakau kite inoi. E mahara ana hoki, ahakoa nui ona hara, ma te Karaiti e kore ai. Ahakoa he noa ana inoi, ma te Karaiti e paingia ai ; ahakoa iti tona kaha, ma te Karaiti e nui ai. No reira a Paora i mea ai kia haere maia atu tatou. Ehara i te mea ko te wa o mua ko te korenga ote takawaenga. Kua rite katoa nga mea ite Atua. Hira ake tona hiahia kite homai ito tatou hiahia kite inoi. Kua homai eia nga mea katoa ki tana Tamaiti, a mana e tuwha mai ma ana tamariki. Tena, torona atu te ringa, tangohia mai te hakari. Rere atn ki runga ki ate Karaiti. Ko ia te Ara kite ora—ko ia te Utu mo te kino—ko ia te Tohunga Mana—ko ia te Matua Aroha—ko ia te Tino Takahoa hei atawhai i a koe i tenei wahi, hei whakaora i a koe ki tera wahi.

* Nga Mahi vii. 56.

KO TE MANAWANUI O HOPA.

i( Na, e korero ana tatou he hunga hari ratou e whakamanawanui ana. Kua rongo koutou kite manawanuitanga o Hopa, a kua kite koutou ite tukunga iho ote Ariki; e aroha pu ana te Ariki ? e tohu pu ana.”—Hemi v. 11.

Ki te tupu te mohio kite Atua, me ana tikanga, ka tupu te whakapono; e kore ano hoki te ngakau e poauau i nga putanga mai o nga aha, o nga aha.

Ko ta te kuare i miharo ai he mea noa kite tangata kua kite.

Na reira i tahurihuri kau ai etahi tangata karakia i a ratou e haukotia mai ana e te he, —e te mate ranei o tana tamaiti, —e te he ranei o tona hoa, ete aha ranei, ete aha ranei.

I pera ano a Ahapa i tona kitenga i te liunga kino e kake ana ; a ka mahara i mahi tonu ia i te pai, a e pangia tonutia ana ete he. I mea ia, (Waiata 73.13, 14,) “He pono he maumau taku whakamakanga i toku ngakau,

2

KO TE MANAWANUI 0 HOPA.

taku horoinga hoki i oku ringaringa kite harakoretanga. E whiua ana hoki ahau i te roa o te ra, e pakia ana hoki i tenei ata, i tenei ata.” Na, mamae noa iho tona ngakau ; a haere ana kite temepara, kite ui ite tikanga o tena mea : c< I taku meatanga kia matauria tenei, ka kite ahau he mahi whakauaua. Tae noa ahau kite wahi tapu ate Atua; ka tahi au ka mohio ki to ratou mutunga iho.” (Rarangi 16, 17-)

Ka tahi ia ka mohio he pai pahekeheke to te hunga kino : ko nga tamariki ia a te Atua, (C Ma to whakaaro ratou e arataki, a muri iho mau ratou e tango atu kite kororia.” (Rarangi 24.)

I wehi ano hoki a Pita kei oho te ngakau o te hunga whakapono i te tini o nga mate i pa ki a ratou i to ratou orokokarakiatanga ; koia ia i mea ai, “ E aku boa aroha, kaua koutou e miharo kite tahunga i roto i a koutou, hei whakamatau i a koutou; ano epa ana te tahi mea hou ki a koutou.* No reira ano hoki a Paora i whakamaharahara tonu ai i te Hahi, kua takoto ta te Atua tikanga, kia whakamakukuria kite roimata te huarahi kite rangi, a hei tua mai o te oranga tonutanga ko te ruhat mete aue. J

Ae ra, ka whakamatauria to tatou whakapono. I whakamatauria ate Karaiti e Hatana ite koraha. [| I taea rawatia ano hoki tona huhi i a ia i te ao nei, a mate noa ki runga i te ripeka. E kore e hinga te parekura ki te kahore e maia te tana. E kore e pai te tamaiti kite kahore e pakia. E tino upu ana hoki tenei tikanga, “Ka whiua e te Ariki tana e arolia ai.” §

* 1 Pit. iv. 12.

-f Nga Mahi xiv. 22.

J 2 Timoti iii» 12.

|| Matiu iv.

§ Nga Hiperu xii. 6.

KO TE 3IANAWANUI ® HOPA.

3

He rangatira nui a Hopa i mua. Ko tona kainga kei te taha kite ra whiti o Huria; he nui ano hoki tana mahi kite Atua. E korerotia ana ko tana mahi tonu ko te tuku whakahere kia marie mai ai te Atua ki ana tamariki. He tokomaha ana tamariki, he tini noa iho ana taonga; a kahore he mea e oho ai te ngakau o Hopa. I paingia e nga tangata, i paingia ete Atua. Ito Hatana putanga ake kite aroaro o te Atua, ka mea mai te Atua ki a ia, “ Kahore ianei tou ngakau i mahara iho ki taku pononga ki a Hopa; kahore hoki he tangata o te whenua hei rite mona ?—he tangata ngakau tapatahi ia, he tangata tika ; e hopohopo ana kite Atua, e wehi ana i te kino ? *

Ko ta Hatana pai he whakahawea kite pai o a te Atua tamariki.—“Tangohia ona taonga, (tana kupu i whakahoki mai ai,) a ka kanga ia i a koe.”

Na ka mea te Atua kia whakamatauria a Hopa e Ha~ tana.

Rangona rawatia ake kua poto nga taonga o Hopa i te tana, ite ahi; ko ana pononga, monemone noa ite patu; ko ana tamariki taupokina iho ete whare, a mate ake ■ te tukunga iho ko ia e ngaua ana e nga mariao kino whakaharahara. Na ka tohea ia e tana wahine kia whakarerea te Atua e ia; a pouri kau noa iho ia i nga kupu whakahe mai a ona hoa, i tona ngakau hoki e mea ake ana kua whakarerea rawatia ia e te Atua.

Otiia i u pu nga weri o te whakapono o Hopa ki roto ki tona Atua. Ahakoa pouri noa tona ngakau, kihai ia i wareware ki nga mahi pai ma te tangata whakapono.

* Hopa i» 8.

4

XO TE MANAWANUI O HOrA.

Tona rongonga i ona tini aitua, (( ka takoto ia ki raro, a ka koropiko, ka mea, I puta tahanga mai ahau i roto i te kopu o toku whaea, aka hoki tahanga ano ki reira. Na Ihowa i homai, na Ihowa hoki i tango; whakapaingia te ingoa o Ihowa.”

Otiia e tika ana ano he tangata kau nei ano ia. Kihai i rite ki ate Karaiti. Ko Ihu anake te tangata kihai rawa i he te tahi o ana kupu, o ana mahi, i a ia e whakapororarua ratvatia ana e te mamae, e te pouri, e te tukino a te tangata.*

Raia kihai a Hopa i riro rawa i ta Hatana. I man tonu ano tona whakaaro kite Atua; a heoi ano tona he ko te kanganga kite ra i whanau ai ia.

Titiro hoki, e te tangata e kata ana ki nga koha o a te Atua tamariki I Ahakoa nui noa atu te whakapono, e whai koha ana ano ratou; no te mea ahakoa hiahia noa te wairua, e ngoikore ana te kikokiko.f Otiia ka riro mai ano i a ratou te papa i a ratou e whawhai nei ki a Hatana ; a ma te Karaiti e hipoki iho o ratou hara.

E mea ana ta tatou rarangi, kite mea ka whakaarohia ta te Ariki whakamutunga, ka kite tatou “ e aroha pu ana te Ariki, e tohu pu ana.” He aroha aha tona ki a Hopa ? he aroha ranei tenei, te whakamatenga i ana tamariki ?- te whakahokinga iho iaiaki te rawakore ?■—te meatanga ia ia hei whakahaweatanga ma te tangata ?—te whakangaunga hoki i a ia kite mate kino ?

Me whakaaro kite whakamutunga. Na te whakamatau-

* Nga Hiperu vii. 26.

f Matin xxvi. 41.

KO WE MANAWANUI 0 HOPA.

5

tanga o Hopa i whakamatauria ai a Hatana; a kitea putia ana e kore ia e kaha ite tangata whakapono. Ko te tahi ano hokitenei, Kiamaia aitatouki tewhawhaikiterewera.* Ko ta te Atua kupu tenei ki a ia i Erena, a Ka patua ton matenga 013,”+ —e te Karaiti: akaheia ite tahi o tatou, ko te Karaiti tena kei roto e takahi ana i a Hatana ki raro. Ma reira e kitea ai to tatou whakapono; ma reira hoki e kitea ai te mana o Ihu.

Ahe pai ano te tukunga iho ki a Hopa. Ko ta te Atua e pai ai, ko te ngakau maru. Tika tonu ta Ihaia kupu, “He iti nei te riri, wahi iti nei hoki koe i mahue ai i a an ; he nui ia nga atawhainga e kohikohi ai ahau i a koe.” Na, aroha noa iho te Atua ki tana tangata i akina nei ete hoa riri; a puta mai ana ki a ia. Ka tahi tera ka kite ite kino ite pai,—i te pai ote Atua, ite kino ona. Te tino hokinga iho ote ngakau whakapehapeha: mutu ake ana whakaaro ki ana mahi pai. Heoi ano ko te whakaiti ia ia tana i pai ai: “ E whakarihariha ana ahau ki a an, e ripeneta ana i roto ite puehn, i nga pungarehu.” Na mutu tonu iho tona mate.

Kei mea hoki te tangata, t( E kore ia e kite ite mamae iaia e tohe nei kite rangi. He tira-haere tatou, e putere atu ana kite kainga tupu. Otiia he ururua te ara, ahe tokomaha e tangi, e aue. I tangi, i aue to tatou Kaiarataki a Ihu-t

Ko ta te Atua tikanga ano tenei i whakatakoto ai ki a tatou katoa.—Ko tana ano tena ki nga Hurai: “ Kia mahara hoki koe kite huarahi katoa i arahi ai a Ihowa to tatou Atua i a koe i te koraha i enei tau e wha tekau, he

* Hemi iv. 7.

"I - Kenehi iii. 15.

$ Nga Hiperu iii. 10,

6

KO TE MANAWANUI O HOPA.

mea hoki kia iro ai koe, hei whakamatautau hoki i a koe, kia mohiotia ai nga aha noa i roto i tou ngakau, ka whakarite ranei koe i ana whakahaunga, kahore ranei. A wha» kataea ana to huhi e ia, whakamatea ana hoki koe kite kai, a whangaia ana koe eia kite mana, (kihai nei i mohiotia e koe, kihai ano hoki i mohiotia e ou matou,) kia whakamohio ai ia i a koe e kore te tangata e ora kite taro kau, otira ma nga kupu katoa e puta mai ana i te waha o Ihowa ka ora ai te tangata.” *

Ko ta te Karaiti ano tena ki ana akonga: “Ako ia e kore e man ki tana ripeka, e aru i muri i a au, e kore ahau e manako atu ki a ia.”+ E mea te tangata kia waiho hei akonga ma te Karaiti, me whakaae kite mate, kite mamae,ki tewhakatiki i ona hiahia. E ngaua ana ano te hunga whakaaro-kore ete mamae, ete pouri; otiia e kore e pai te tukunga iho ki a ratou. Te hunga whakapono, e tangi ana ratou; otiia kei tua tata atu i te tangi te koa mete oranga tonutanga.

A i pena te tukunga iho ki a Hopa. I whakahokia mai ete Atua ana mea i tangohia; i whakanuia ano hoki tona ingoa; a hira ake ito te timatanga ta te Atua manaakitanga i a Hopa.

Tena, e te whanau, kia u te pupuru i te matua pai. Ahakoa papaki noa ia, na te aroha i papaki ai. E kore e tino whakarerea rawatia atu e ia ma Hatana te hunga e tumanako atu ana ki a ia. He tika rawa te whakaaro i tukua ai eia te tahi wahi ki a Hatana i tenei ao. Ka rite nga ritenga, ka tahi ka tino whakangaromia to tatou boa riri, ka tukua katoatia mai nga tikanga ki to tatou

• Tiuter. viii. 2—,4.

■f Matiu x, 38,

KO TE MANAWANUI 0 HOPA.

7

kingi ki ate Karaiti. (1 Kor. 15. 25.) Ka kitea to tatou toa, ka riro mai te papa i a tatou, a ka tae ki to tatou Ariki kite rangi. E hopi ana rapei te ngakau ote tahi, e mea ana, Ekoreahau e kaha ?—Etika ana ano. Ekore te tahi o tatou e kaha, ko ia anake. He mohio a Hatana, he kuare tatou. E kore ia e kitea atu; ko tatou e kitea mai ana e ia. I hinga o tatou tupuna i a ia, e hinga ana ano hoki tatou. E hara ite mea he pa kaha kua tutakitakina katoatia nga tomokanga mai, kua rite ano hoki nga whakaaro a nga tangata o roto. E takoto kau ana hoki o tatou ngakau ina whakaekea mai e taua hoa riri. He nui ano te wahi kua riro i a ia : kei te kuao hipi to tatou rite, ko ia he raiona tangi e whai mai ana i tana tupapaku.*

E tika ana ano tau kupu, E kore koe e kaha i a ia. Ko ta te pukapuka ano hoki tena.t Otiia kei wareware ki ton kai-awhina. I hinga a Hatana iaia i mua ; e hinga ana inaianei; ka thio whakangaromia eia a mua. Ko tana kupu tenei, “ E ranea ana taku atawhai mou.j Ma tona kaha e kaha ai. Ka riro mai ia hei tuara mou, ina, ahakoa ko Hatana, ko te ao, ko te kino, ko te reinga, e kore te tahi he e pa ki a koe. |j

E pangia ete lie kei poauau; engari kia kaha te inoi, kia kaha te pehi i te ngakau amuamu, kia matatau tonu atu te titiro ki ate Karaiti: waiho ana mahi, ana tikanga hei tikanga, hei mahi mau.§ Kia mahara ko ia anake hei whakakaha i a koe. I whakaekea a Hopa, i whakamatauria; atn tonu ake ana whakaaro; na whakanuia rawatia ake ana ia e tona Matua. Takahi ki runga i nga takahanga o te Karaiti ratou ko ana tangata, a, ahakoa tau noa iho te tangi i te ahiahi, ka puta mai te koa i te

* 1 Pita v. 8.

II Waiata xci.

2 Koriniti iii. 5.

§ 1 Pita ii, 10.

J: 2 Koriniti xii. 9.

Waiata xxx. 5.

KO TE IRIIRI TAPU.

Ko ia e whakapono ana, a ka oti te iriiri, ka whakaerangia.”— Maka xvi. 16.

Kei wareware te tangata, ma te Karaiti anake e paingia ai a tatou karakia, a tatou aha noa, aha noa. Ki te kahore te inoi e haere atu i runga i a ia, e kore e mana; ki te kahore a tatou mahi e mahia i runga i te whakaaro ki a ia, e kore rawa e kiia mai he mahi pai.

Me a tatou meatanga ano hoki i nga Hakarameta, lieoi ano te mea e paingia ai, heoi ano te mea e whai mana ai, kia meatia i runga i te whakapono ki ate Karaiti. Ko te whakapono te wheua ote pai. Ki te okioki atu koe ki an karakia, ki au mahi aroha, —mahi pai,—a kahore e mahara kite Ariki i whai pai ai ena mea, e whai ana koe i te tupapaku. Ahakoa he wai matao i whakainumia atu, na te mahara hoki ki a ia, ina, he nui rawa tena ki a ia i te hakari nui a te tangata kahore nei ona ngakau whakapono.

E kore a te Atua whakaaro e rite ki a te tangata whakaaro :* ko tana e pai ai ko (i te whiriwhiri r nga mea ware, i nga mea e kinongia ana/’t hei whakakite mai i

* Ihaia lv. 8.

1 Koriniti i.

2

SO TE IRIIKI TAI’U.

nga mea e tore e taea ete tangata. No reira, ahakoa ki ta te tangata ki, lie mea iti te tono kau kia homai—te inoi; —he mea iti te whukapono, ara, te okiokinga atu ki ate Karaiti, he nui whakaharahara te hakari e riro mai i aua mea e rua, —i te inoi ite whakapono.

He mea whakarite mai nana nga Hakarameta. He nui nga wa i whakaritea ai; ko te tahi i aia ka tata te mate, ko te tahi iaia e kake ana kite rangi. He nui ana kupu i tana whakaritenga ai, he nui ano hoki te hiahia, te manakonakotanga atu o ana akonga ki aua mea; o mua iho ano, a e noho nei.

Kua rongo pea koutou, e te whanau, ki tenei mea kite kawenata. He whakariteritenga korero tenei mea te kaO W’enata —he whakaaetanga atu, he whakaaetanga mai. Ka rite nga korero a te tahi a te tahi, na ka homai he tohu kia mohiotia ai kua tutataki nga korero, kua piri, kua man.

He kawenata tena na te Atua ki a Aperahama, i te tahi tekau ma rima o Kenehi. Ko ta te Atua ki a Aperahama i reira, ka mate pai ia, ka hoki mai ano hoki ona uri ki Kanaana; * a ko te tohu o taua kawenata ko nga mea i patua, i tapahia e Aperahama.i'

He kawenata ano tera a te Atua ki a Noa> i tana meatanga mai, “ E kore nga wai e puke a muri ake nei liei whakangaro i nga kikokiko a ko te tohu o taua kawenata ko te aniwaniwa e korowhitiwhiti nei i runga i te rangi.

He kawenata ano hoki te marena. He whakaaetanga

* Kenehi xv. 14—16.

'j- Kenehi xv. 10.

$ Kenehi ix, 15,

K© IE IKIIRI TAPU.

3

na te tangata raua ko te wahine kia atawhai, kia aroha, kia pono ki a raua. Ako te mowhiti hei tohu mo taua kawenata. Mete kotinga o nga Hurai; he kawenata tera. He meatanga mai hoki na te Atua ki a Aperahama, “Ka waiho koe hei matua mo nga iwi maha ;* ee a, mau e manaakitia ai nga kupu katoa o te whenua :”t na ka whakarite ia kia kotia a Aperahama ratou ko tona uri, a tuku iho tuku iho. Hei tohu taua kotinga, hei whakamaharatanga ki ta te Atua kupu, hei tohu e mohiotia ai nga Hurai no to te Atua iwi; hei mea hoki e taunga ai ki ana karakia, ki tona temepara, ki ana mea i whakaaria mai e ia ma ratou. Ahe nui te he me i paopao, me i whakaparahako te tahi o ratou ki taua ritenga.

He tohu kawenata ano hoki nga Hakarameta; he tohu mo nga mahi pai, mo nga kupu pai a te Karaiti,-—he whakatatanga mai na Ihu kite ngakau whakapono, he whakatatanga atu hoki na te ngakau ki a ia.

E rua nga Hakarameta: ko te Iriiri, ko te Hapa tapu. Ko te Iriiri hei whakaaronga ma tatou aianei. E rua nga tikanga nui o te Iriiri :

I. Hei tohe te tahi.

11. Ko te tahi, hei ara mai mo te atawhai.

I. (1) He tohu te Iriiri kite Atua; (2) He tohu ki te Hahi; (3) He tohu kite tangata e iriiria ana.

-Z] He tohu te Iriiri kite Atua. Ma reira e kitea ai to te tangata kakamatanga kite whakarite i ana ritenga ;

ma reira hoki e mohiotia ai tana whakaaetanga kia wha-

-• Kenehi xvih 14.

■f Kenehi xii. 3.

4

K 0 TE IRIIRI TAPS’.

karerea e ia te rewera, kia whakapcnohia nga kupu a tf Karaiti, kia whakaritea ano hoki e ia ana ture.

£2.] He tohu te Iriiri kite Hahi, ki a te Atua tamatiki.—Ma reira e kitea ai te rironga mai o te tangata i roto i te hunga whakaaro-kore ki roto ki nga tangata a te Atua; ko te whakapiringa ia ote tohu e rahuia ai te tangata hei hoia, hei pononga ma te Karaiti, a mate noa. E rite ana ki ta Panapa meatanga ki a Paora i tona taenga maatati ki Hiruharama i muri iho i tona whakaponotanga. E wehi ana, e whakaaroaro ana te Hahi, na ka kawea a Paora e Panapa, a whakaaturia ana e ia tona kitenga i te Ariki tona whakaponotanga; a tukua atu ana eia ki roto ki a ratou. Na te Iriiri hoki te tangata i uru ai ki roto kite Hahi.

[23.] He tohu ano hoki te Iriiri kite tangata e iriina

ana.— l whanau mai ia ki tenei ao “he tamaiti na te riri f a ka tika ano te kupu a Rawiri hei kupu mana—hei kupu ma tatou katoa: “ Na, i whakawhaiahuatia ahau ite hara; a i to taku matua wahine i ahau mete hara ano.” * I mua he tangata iwi ke ia, kahore i taunga ki a te Atua tamariki.t Inaianei, ka uru nei ia ki roto kite hunga whakapono—ki te Hahi, ka meinga ia “ hei tamaiti ma te atawhai.” Me i konei ate Karaiti i tenei ao, ka awhitia ia e ia ki ona ringaringa, ka whakapangia iho ona ringa ki a ia, ka manaakitia hoki ia. Kahore nei ia, na, kua tukua eia te tikanga ki ana minita. He karere ratou nana,s kua tukua ki a ratou nga ki o te rangatiratanga o te ra« ngi,§ a ka hoki mai te tangata i te koraha, ka tangi, e< Kua hara ahau kite rangi, ki tou aroaro ano hoki,”|| a ka hiahia kia meinga hei pononga ma tona Matua; na ko

* Nga Waiata li. 5.

•f Epeha ii. 19.

£ 2 Koriniti v. 2(h

§ Matiu xvi» 19.

|| Ruka xv. 18,

X© TE IRIIRI TAPr.

5

te mahi tenei ma ratou, ko te tango i a ia ki roto ki a tatou, te hoatu hoki i nga tohu o to te Atua aroha ki a ia. Koia i iriiria ai. Aka whakaaro taua tangata, “Ko nga hu tenei mo oku waewae, ko te mowhiti tenei mo toku ringaringa. He tohu tenei ki aau mo oku hara ka moku hoki ka waiho hei tamaiti kite Atua. Ano te nui o tana whakaaro ki aau ! Kihai ia i mea kia waiho ma tana kupu anake: whakaaro mai ana ia kite poauau o toku ngakau, a whakaaturia mai ana e ia tenei mea e kitea nei e oku kanohi, hei whakanui i toku mohio, hei whakapumau i taku whakapono. Me i pai ia kua waiho ma toku taringa anake e whakarongo atu. Na ka kitea nei te nui o tana whakaaro, i a ia i mea nei ki etahi tohu e mohio ai ahau e mau ana ano tana kupu, e riro mai ana ano nga mea pai i whakaaria mai i mua e tana tamaiti.”

Koia hoki te tangata i iriiria ai kite wai. I pai hoki a te Karaiti ki tenei mea hei whakaatu mai i nga pai e riro mai ite tangata i roto i tana Hakarameta. Ko ta te wai hoki he aha ? He horoi. Ae ra; he horoi ta te wai. Koia ahau i mea ai, ko te rua o nga wahi nui o te Iriiri,

11. He horoinga, ara he whakawhiwhinga mai i te tangata ki nga mea i kawenatatia e te Karaiti kia homai. E rua nga horoinga e tohungia ana ete wai: 1. Ko te ho<° roinga o nga hara. 2. Ko te horoinga ote ngakau.

Ko nga liara kua mahia, ma nga toto o te Karaiti ena, ko nga liara e mahi nei i roto i te ngakau, ma te Wairua Tapu ena. “ Mana e tahi nga kino ote ngakau kia tomo marie mai ai nga kupu o te ora.”

Ko enei meatanga e rua, ko te whakatikanga a te Karaiti, mete whakatapunga a tona Wai rua, e tchungia ana e te wai o te Iriiri.

6

KO TE IRHRI TAPU.

No reira te kupu a Anania ki a Paora i Ramahiku, “ Kia iriiria koe, kia horoia on hara.”* Kua waiho nei e ia te iriiri hei whakaatu i te horoinga o ona hara, a kua tino mana pu taua Iriiringa: no te mea kahore ano a Paora kia pa noa ki ena Hakarameta, kua inoi tona ngakau kite Kai-whakaora; i mea ai hoki te Atua ki a Ananaia, “Rapua te tahi tangata, ko Paora te ingoa, no Tarahu: e inoi ana hoki ia.”f No reira ano hoki ta Pita kupu ki nga Hurai, “ Ripeneta, kia iriiria koutou katoa kite ingoa o Ihu Karaiti, mo te murunga hara; aka riro mai i a koutou te homaitanga o te Wairua Tapu.”£ Whakahua kau a Pita i te iriiri, kua tapiritia mai e ia te wetekanga o nga hara mete homaitanga o te Wairua Tapu. A he maha nga whakahuatanga pera. Ko ta Ihu ki a Nikorima, (i Ki te kahore te tangata e whanau ite wai ite Wairua Ko ta Paora ki a Taituha; i whakaorangia tatou e ia kite horoinga o te whanautanga houtanga, mete whakahoutanga. o te Wairua Tapu” || Meta tatou rarangi ano hoki, (e Ko ia e whakapono ana, aka oti te iriiri, ka whakaorangia.” A e rite katoa ana enei. No te mea ko ta te Karaiti tikanga tenei: <e Ki te mea e whakapono pu ana koe i tou ngakau katoa e ahei koe te iriiri. Aki te whakatata mai te tangata i runga i te whakapono, i runga i te inoi, ina, ko te tino rironga mai tena oa te Karaiti mea pai i a ia. He hononga tenei mea te Iriiri ite tangata hei manga kite rakau ora. He tangata whakapono, ka piri atu ia hei manga ora. Ki te kahore ona whakapono, ahakoa mano tini iho ana tangohanga i nga Hakarameta, he manga maroke ia, a ka maka kite ahi.

Tena, e te hunga iriiri, he manga alia koutou ?—Ma

* NgaMahixxii. 16.

§ Hoard iii, 5.

■f Nga Mahi ix. 11.

II Taituha iii. 5,

$ Nga Mahi ii. 38.

Nga Malli viii. 37.

KO TE IRIIRI TAMJ.

7

nga hua ka kitea ai.” E hua ana ranei to koutou aroha ki te take o enei mea pai katoa ? E piri ana ranei ki aia ? —Ko koutou nga manga;—e rere ana ranei te wai ote Rakau Ora, ara, tona Wairua Tapu, ki roto ki a koutou, hei tahi i o koutou hara, hei whakatapu i te hiahia ?

Tena ra. He manga aha koe ? E mahara ana ranei koe ki to whakaaetanga i ton Iriiringa ?—E mea ana koe, “Ae?”—E pai ana. Kia man te whakaae. Kei taka to kupu. E kore tana e taka. He oranga tonutanga te tukunga iho ote tohe. Kua he koe ? Hoki atu ki a la. Mana e whakahou to whakaaro.—Kua wareware ? Inoi atu ki a ia. E kore ia e wareware ki tau kupu, ki tana kupu. E okioki ana koe ki tou Iriiringa, e mea ana, Ma reira koe e ora ai ? Kanaka. I pena ano nga Hurai, i okioki atu ki to ratou kotinga; a, ahakoa ko Aperahama to ratou matua, i whakataka katoatia ratou ete Atua. I kotia ratou, a he maha nga mea pai—pera me o te Iriiringa —i yiro mai i a ratou i taua kotinga. Otiia he maha a te Atua whakamaharatanga i a ratou, ko te kotinga o te ngakau te tino mea nui; “ ehara ano hoki ite kotinga te mea i meinga i waho ite kikokiko.”* Me koe hoki, e mahara na koe ki tou Iriiringa, kia nui hoki te mahara ki te Ariki, “ e iriiria ai koe kite Wairua Tapu mete kapura.”i—Kua iriiria koe ? Hopukia atu, tangohia mai ki a koe nga mea i karangatia man i reira. Kei uru kau koe ki roto kite hunga whakapono i tenei ao, aka peia atu kia noho ki nga wairua kino ki tera ao. Kei karangatia i te Iriiringa, He tamaiti na te Atua, a ka riro hei taurekareka ma Hatana. Kei kiia kautia, kua horoia on Kara, aka peia koe e aua hara kite mamae mutunga-kore. Engari whaia rga toto o te Karaiti hei horoi i ou hara, —-

* Roma ii. 28, 29.

£ IMatiu iii. IL

8

1® TE IKI Tit I TAIT.

tona Wairua hei horoi i ton ngakau, a ka piri ora koe ki te take ora; aka tino tika ton karangatanga, He walii no te Karaiti, lie kai noho hoki ki tona rangatiratanga i te rangi.

NEW-ZEALAND : Printed at the Church-mission Press.